Przechodzimy do debaty nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, zgłoszonym przez klub poselski Razem dla Polski - Demokracja i Postęp. Proszę o zabranie głosu przedstawicielkę wnioskodawców, panią posłankę Aleksandrę Gajewską.
Ustawa
z dnia
o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka
Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 41:
a) § 1a zdanie drugie otrzymuje brzmienie:
„Sąd orzeka zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi dożywotnio w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego.”,
b) skreśla się § 1b;
2) w art. 101 § 4 otrzymuje brzmienie:
„W przypadku występków przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności, przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30. roku życia.”;
3) w art. 105 po § 2 dodaje się § 3 w brzmieniu:
„Przepisów art. 101-103 nie stosuje się również do przestępstw określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego.”
Art. 2. W ustawie z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka po art. 10c dodaje się art. 10d i art. 10e w brzmieniu:
„Art. 10d. 1. Prokurator Generalny, na wniosek Rzecznika, powołuje zespół do spraw ścigania przestępstw określonych w rozdziale XXV Kodeksu karnego, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego.
2. W skład zespołu wchodzi od 2 do 4 prokuratorów, powołanych spośród prokuratorów w czynnej służbie lub prokuratorów w stanie spoczynku.
3. Prokuratorów zespołu powołuje i odwołuje Prokurator Generalny, na wniosek Rzecznika.
4. Zespół podlega organizacyjnie i służbowo Prokuratorowi Generalnemu. Stanowisko Prokuratorów w Zespole, odpowiada stanowisku prokuratora prokuratury okręgowej.
5. Zespołem kieruje Przewodniczący, którego powołuje i odwołuje Prokurator Generalny, na wniosek Rzecznika, spośród członków Zespołu.
6. Kadencja Przewodniczącego Zespołu trwa 5 lat, licząc od dnia powoływania.
7. Ta sama osoba może być Przewodniczącym Zespołu nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Kadencja Przewodniczącego ustaje z chwilą śmierci lub odwołania.”
Art. 10e. 1. Prokuratorom Zespołu, o którym mowa w art. 10d ust. 1 w sprawach określonych w art. 10d ust. 1 przysługują wszystkie uprawnienia prokuratora.
2. Postępowania w sprawach, o których mowa w art. 10d ust. 1, wszczyna i prowadzi prokurator Zespołu, o którym mowa w art. 10d ust. 1.
3. W postępowaniu sądowym funkcję oskarżyciela publicznego pełnią prokuratorzy Zespołu, o którym mowa w art. 10d ust. 1.
4. Przewodniczący Zespołu, o którym mowa w art. 10d ust. 1 wnosi kasację w zastępstwie Prokuratora Generalnego w sprawach, o których mowa w art. 10d ust. 1.
5. Celem postępowania w sprawach, o których mowa w art. 10d ust. 1 jest również wyjaśnienie okoliczności sprawy, w szczególności ustalenie osób pokrzywdzonych i zabezpieczeniu realizacji ich praw.
6. Okoliczność, o której mowa w art. 17 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania karnego, nie może stanowić przeszkody do realizacji celu, o którym mowa w ust. 3. Po zrealizowaniu tego celu postępowanie umarza się.
7. Do prowadzenia postępowań przez Zespół, o którym mowa w art. 10d ust. 1 w sprawach nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy Kodeksu postępowania karnego.”
Art. 3. Do przestępstw określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego, popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy o przedawnieniu określone w niniejszej ustawie.
Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Sprawozdawca: Aleksandra Gajewska
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Przedmiotowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny ma na celu wyłączenie instytucji przedawnienia ścigania przestępstw seksualnych popełnionych wobec dzieci. Z uwagi na konieczność zabezpieczania interesów ofiar przestępstw, proponuje się wprowadzenie zasady, że przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, popełnionych na szkodę małoletniego, nie będą ulegały przedawnieniu.
Aktualnie przedawnienie karalności takiego przestępstwa wobec osoby małoletniej nie może nastąpić przed ukończeniem przez pokrzywdzonego 30 roku życia. Przepis ten został wprowadzony do krajowego porządku prawnego w związku z implementacją przepisów art. 15 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/93/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej oraz art. 33 Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, sporządzoną w Lanzarote w dniu 25 października 2007 r., które nakładają na państwa obowiązek przyjęcia koniecznych środków w celu zapewnienia, aby termin przedawnienia dla wszczęcia postępowania w związku z wymienionymi przestępstwami biegł przez "wystarczający i współmierny do ciężaru przestępstwa okres od momentu osiągnięcia przez pokrzywdzonego pełnoletności".
Biorąc pod uwagę, że przestępstwa pedofilii często nie są zgłaszane m. in. ze względu na obawę pokrzywdzonego przed ujawnieniem, w opinii projektodawców obowiązująca regulacja jest niewystarczająca i nie zapewnia pokrzywdzonemu czasu wystarczającego dla skutecznego wszczęcia postępowania. Ponadto proponuje się zmianie art. 41, zgodnie z którą sąd orzekać będzie dożywotnio zakaz zajmowania stanowisk, wykonywania zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego.
Rozpoczęta debata publiczna na temat przestępstw seksualnych popełnianych na małoletnich oraz rosnąca świadomość społeczną dotyczącą tych przestępstw, powodują, że aktualnie coraz częstsze są przypadki, w których ofiary tych przestępstw decydują się na ich ujawnienie dopiero jako osoby dorosłe. Prawo powinno chronić ofiarę i być przystosowane do rzeczywistości i aktualnej sytuacji społecznej. Proponowane zmiany mają na celu ochronę interesów pokrzywdzonych i wiążą się ze specyfiką sytuacji osób pokrzywdzonych przez sprawców dopuszczających się przestępstw określonych w dziale XXV Kodeksu karnego.
Odnosząc się do nowelizacji ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, należy na wstępie podkreślić, iż Rzecznik Praw Dziecka jest organem konstytucyjnym, stojącym na straży praw dziecka określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach prawa. Przedmiotowy projekt ustawy w zakresie zmiany ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka ma na celu wyposażenie Rzecznika w dodatkową kompetencję tzn. możliwość powołania specjalnego zespołu prokuratorów, zajmujących się ściganiem przestępstw seksualnych popełnionych wobec dzieci, określonych w rozdziale XXV Kodeksu karnego, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego.
W skład Zespołu wchodzą prokuratorzy, powołani i odwoływani przez Rzecznika, spośród prokuratorów w czynnej służbie lub prokuratorów w stanie spoczynku. Prokuratorom zespołu, przysługują wszystkie uprawnienia prokuratora, zarówno uprawniające do wszczęcia i prowadzenia postępowania, pełnienia funkcji oskarżyciela publicznego w postępowaniu sądowym, czy występowaniu w postępowaniu odwoławczym, kasacyjnym. Ponadto, stworzenie specjalnego zespołu przy Rzeczniku Praw Dziecka, ma również za zadanie specjalizację i profesjonalizm oskarżycieli zajmujących się danym typem przestępstw, w tym przypadku przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.
Dzieci powinny podlegać szczególnej ochronie prawnej, zwłaszcza w przypadku przestępstw na tle seksualnym. W związku z tym, przepisy prawa, jak i działania organów konstytucyjnych powinny dążyć do zapewniania ich maksymalnej ochrony. Powołany zespół miałby w szczególności ustalać osoby pokrzywdzone, jak i zapewniać realizację ich praw.
Wejście w życie projektowanej ustawy będzie miało pozytywne skutki społeczne. Wejście w życie projektowanej ustawy będzie miało bezpośredni wpływ na funkcjonowanie organów wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania. Poszerzy możliwość ich działania, umożliwi pełniejsze realizowanie powierzonych im zadań.
Skutki finansowe dla budżetu Skarbu Państwa wejścia w życie projektowanej ustawy będą uzależnione od liczby spraw i wykonywanych wyroków. Przed wejściem w życie przedmiotowej zmiany nie ma możliwości wskazania konkretnych skutków finansowych ponieważ brak jest wystarczających danych statystycznych w zakresie liczby nieujawnianych przestępstw o charakterze seksualnym oraz realnego wpływu, jaki wywarłaby proponowana zmiana ustawowa w tym zakresie.
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
og: 48h
