[Rząd] o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy

[Mikołaj Liściowski]

Czetwertyńska-Liściowska
Przechodzimy do debaty nad uchwaloną przez Sejm ustawą o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks karny:
viewtopic.php?f=220&t=3901

OG: Debata trwa do godziny 20:00 18 stycznia.

[Gabriela Dawidowska]

Wasza Wysokość Księżno Marszałek!
Szanowni Senatorowie,

deklarowany cel uchwalenia ustawy nie budzi większych zastrzeżeń, pożądanym modelem wychowania w rodzinach, w których rodzice nie żyją razem, jest jest taki, który zapewnia jak największy udział obojga rodziców w wychowaniu.
Tym niemniej uchwalone przez Sejm zmiany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym budzą pewne obawy. W obecnym brzmieniu art. 58 § 1a kro i art. 107 § 2 kro dają dość szeroką swobodę sądowi opiekuńczemu w określeniu sposobu wykonywania przez rodziców żyjących w rozłączeniu władzy rodzicielskiej i w określaniu kontaktów rodziców z małoletnim dzieckiem. Zamiast dającego dość szerokie możliwości sądowi przepisu art. 58 § 1a kro: "W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia." i analogicznego art. 107 § 2 kro w uchwalonej ustawie jest mowa jedynie o możliwości uregulowania władzy rodzicielskiej w systemie pieczy naprzemiennej. Nie jest przy tym jednoznacznie przesądzone, czy sąd będzie miał możliwość uregulowania władzy rodzicielskiej w inny sposób. Szczególnie niepokojące jest, że z art. 107 § 2 kro zniknie podstawa do ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców. Czy na pewno taki jest cel wnioskodawców.
Czy w ocenie wnioskodawców poza wyjątkowymi przypadkami orzeczenie o wykonywaniu władzy rodzicielskiej w systemie pieczy naprzemiennej po wejściu w życie ustawy ma stać się regułą?
Już obecne przepisy pozwalają na orzekanie przez sąd o wykonywaniu władzy rodzicielskiej w systemie pieczy naprzemiennej. Należy jednak zauważyć, że wymaga to też porozumienia i współpracy obojga rodziców. Niestety najczęściej to jest niemożliwe, rodzice po rozstaniu są skonfliktowani. W takiej sytuacji piecza naprzemienna może dodatkowo traumatyzować dzieci, powodować, że będą one czuły się niejako przerzucane z jednego domu do drugiego. Szczególnie małe dzieci potrzebują stabilizacji, ta nie jest możliwa przy ciągłej zmianie miejsca pobytu. O ile dla nastolatków system pieczy naprzemiennej rzeczywiście jest dobrym pomysłem, o tyle w przypadku dzieci kilkuletnich trudno go sobie wyobrazić.
W mojej ocenie uchwalona przez Sejm ustawa wymaga zatem pewnego dopracowania.

Dziękuję.

[Aleksander Sternicki]

Anna M. Górska

Pani Marszałek!
Szanowne Senatorki i Szanowni Senatorowie!
Pani Prezes!

Dziękuję za podjęcie tego niezwykle ważnego tematu. Celem projektu oczywiście nie jest dopuszczenie tylko i wyłączenie opieki naprzemiennej stąd użyte w obu wskazanych paragrafach sformułowań "może powierzyć", a nie "musi powierzyć". To otwiera możliwość zastosowania innych form opieki niż opieka naprzemienna. Moim i wnioskodawców zdaniem jednak piecza naprzemienna powinna być priorytetową formą sprawowania opieki nad dzieckiem w sytuacji kiedy obojgu rodziców przysługuje władza rodzicielska.

Art. 109, 110 i 111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dają podstawy do odpowiedniego postępowania w sytuacji zagrożenia dobra dziecka w tym zawieszanie lub pozbawienia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców.

Tym nie mniej jeśli pani prezes uważa, że w którymś z punktów ustawa wymaga doprecyzowania to chętnie wysłuchamy nie tylko obaw i wątpliwości, ale także odpowiednich poprawek. W tej ustawie chodzi o to, aby poprawić sytuację dzieci i obojga rodziców więc jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje, które zgodnie z przedstawionym kierunkiem pozwolą na rozwianie wszelkich obaw dotyczących projektowanych zmian.

Wychodząc jednakże na przeciw sformułowanym obawom chciałabym zaproponować pod rozwagę Senatu następujące poprawki. Poprawka nr 1 doprecyzowuje możliwość powierzania opieki naprzemiennej oraz innych for opieki uzasadnionych koniecznością zapewnienia przestrzegania prawa nieskrępowanego dostępu dziecka do obojga, jednakże prawidłowo postępujących rodziców i koniecznością zapewnienia prawidłowego sprawowania przez nich pieczy nad nim wraz z jednoczesnym odejściem od niezasadnej subiektywizacji kognicji sądu.

Poprawka nr 1

Art. 1 pkt 1 uzyskuje brzmienie:
1) w art. 58 § 1a otrzymuje brzmienie:
„§ 1a. W przypadku braku porozumienia, o którym mowa w § 1, na wniosek jednego z rodziców sąd powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej i sprawowanie pieczy nad dzieckiem obojgu rodzicom oraz określa sposób sprawowania pieczy nad dzieckiem w ten sposób, że dziecko będzie
mieszkało przemiennie z każdym z rodziców w porównywalnych okresach lub w krótszych okresach u wnioskującego o to rodzica gdy wystąpi on z takim wnioskiem, o ile nie jest to sprzeczne z najlepszym zabezpieczeniem interesu i dobrem dziecka oraz nie narusza stabilnego miejsca edukacji dziecka, a także z wyjątkiem przypadku, gdy jedno z rodziców zamieszkuje za granicą. Jednocześnie sąd zarządza zachowanie stabilnego miejsca edukacji dziecka, podczas sprawowania pieczy naprzemiennej nad nim, o ile za jego zmianą nie przemawiają obiektywne czynniki. W przeciwnym przypadku, sąd powierzy wykonywanie władzy rodzicielskiej i sprawowanie pieczy nad dzieckiem jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, o ile dobro dziecka za tym przemawia, jednocześnie ustalając sposób kontaktów dziecka z drugim rodzicem i tego rodzica z dzieckiem.”;

Art. 1 pkt 3 uzyskuje brzmienie:
3) w art. 107 § 2 otrzymuje brzmienie:
"„§ 2 W przypadku braku porozumienia, o którym mowa w § 1, na wniosek jednego z rodziców sąd powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej i sprawowanie pieczy nad dzieckiem obojgu rodzicom oraz określa sposób sprawowania pieczy nad dzieckiem w ten sposób, że dziecko będzie
mieszkało przemiennie z każdym z rodziców w porównywalnych okresach lub w krótszych okresach u wnioskującego o to rodzica gdy wystąpi on z takim wnioskiem, o ile nie jest to sprzeczne z najlepszym zabezpieczeniem interesu i dobrem dziecka oraz nie narusza stabilnego miejsca edukacji dziecka, a także z wyjątkiem przypadku, gdy jedno z rodziców zamieszkuje za granicą. Jednocześnie sąd zarządza zachowanie stabilnego miejsca edukacji dziecka, podczas sprawowania pieczy naprzemiennej nad nim, o ile za jego zmianą nie przemawiają obiektywne czynniki. W przeciwnym przypadku, sąd powierzy wykonywanie władzy rodzicielskiej i sprawowanie pieczy nad dzieckiem jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, o ile dobro dziecka za tym przemawia, jednocześnie ustalając sposób kontaktów dziecka z drugim rodzicem i tego rodzica z dzieckiem.”

Poprawka nr 2 uzasadniona jest niejednokrotnym brakiem niezbędnych kompetencji jednego lub obojga rodziców do prawidłowego sprawowania pieczy nad dzieckiem, co może być spowodowane nie tylko złą wolą ale także innymi czynnikami, takimi jak brak właściwej wiedzy opiekuńczej i wychowawczej lub zaburzeniami rodzica, względnie rodziców, czego występowanie potwierdzają badania naukowe oraz koniecznością zapewnienia jak najszerszego dostępu dzieci do miłości i obecności w ich życiu obojga prawidłowo postępujących rodziców, niezależnie czy mieszkają razem czy osobno. Polskie ustawodawstwo także nie definiuje pojęcia dobra dziecka, co wpływa na nieprawidłowości w stosowaniu prawa, zwłaszcza w rozstrzygnięciach dotyczących sprawowania pieczy nad dzieckiem, w rodzinach rozbitych, w tym w sytuacjach zaistniałych na skutek orzeczenia przez sąd rozwodu lub separacji jego rodziców.

Poprawka nr 2

W art. 1 dotychczasowy pkt 2 i 3 oznacza się odpowiednio jako pkt 4 i 5, a pkt 2 i 3 uzyskują brzmienie:
2) w art. 58 dodaje się § 1c w brzmieniu:
"§ 1c W związku z powierzeniem sprawowania pieczy nad dzieckiem lub przed zarządzeniem takiego powierzenia, jeżeli zabezpieczenie najlepszego interesu lub dobro dziecka tego wymaga, sąd zobowiąże rodzica lub rodziców do określonego postępowania, a w szczególności skieruje rodziców lub jednego z nich do placówek lub specjalistów zajmujących się mediacją lub terapią rodzinną albo indywidualną lub poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc, z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.";
3) w art. 95 dodaje się § 5 w brzmieniu:
„ § 5 Jako dobro dziecka rozumie się jego wychowywanie i znajdowanie się dziecka pod opieką, w sposób zapewniający jak najlepsze dla jego życia, zdrowia i rozwoju sprawowanie tych czynności wraz z zapewnianiem przestrzegania jego godności, rozsądnych interesów i praw oraz uwzględnianiem rozsądnego decydowania przez niego o swojej sytuacji i przyszłości, o ile nie przemawiają przeciwko temu obiektywne przesłanki z podstawowym udziałem jego biologicznych ojca i matki.”

Dziękuje.

[Gabriela Dawidowska]

Czetwertyńska-Liściowska
Przechodzimy do głosowania. Porządek głosowania jest następujący:
1) poprawka nr 1,
2) poprawka nr 2,
3) ustawa.

OG: Głosowanie trwa 48h.

[Gabriela Dawidowska]

1-3) za

[Aleksander Sternicki]

1) za
2) za
3) za

[Mikołaj Liściowski]

1-3) za

[Bartlomiej Martens-Ajna]

wszystko za

[Marta Fornero-Piotrowska]

1-3) za

[Administrator]

Wyniki głosowania:
Głosowało 190 senatorów
1-2) Za 175
Wstrzymuję się 15

3) Za 170
Przeciw 7
Wstrzymało się 13
Senat przyjął ustawę z poprawkami.