Przechodzimy do kolejnego punktu obrad, czyli debaty nad rządowym projektem o zmianie ustawy o finansach publicznych. Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę ministra Sławomira Dudka.
Ustawa z dnia ... 2038 roku
o zmianie ustawy o finansach publicznych
Art. 1. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 2 pkt 8 uzyskuje brzmienie:
"8) dysponencie środków budżetowych – rozumie się przez to kierowników jednostek oraz organów państwa, właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów oraz kierowników państwowych jednostek organizacyjnych, właściwych w zakresie definiowania celów i mierników na poziomie funkcji lub zadania państwa."
2) art. 6 ust. 2 pkt 3 uzyskuje brzmienie:
"3) udzielone pożyczki i kredyty za wyjątkiem tych udzielanych na rzecz państwowych funduszy celowych;".
3) art. 39 ust. 1 uzyskuje brzmienie:
"1. Dochody publiczne, wydatki publiczne i przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5, oraz środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, klasyfikuje się według:
1) zadań i podzadań – określających rodzaj działalności;
2) paragrafów – określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3."
4) art. 114 uzyskuje brzmienie:
"Art. 114. 1. Budżet państwa tworzy się w układzie zadaniowym według funkcji państwa.
2. Budżetem państwa dysponują dysponenci środków budżetowych właściwi w zakresie danej funkcji jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej.
3. Dochody i wydatki oraz przychody i rozchody budżetu państwa klasyfikuje się według zasad określonych w art. 39 oraz według dysponentów środków budżetowych i funkcji państwa, o których mowa w ust. 1–2.
4. Minister Finansów ustala, w drodze rozporządzenia, klasyfikację funkcji państwa oraz dysponentów środków budżetowych dla funkcji państwa, o których mowa w ust. 1–3, mając na celu zapewnienie przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa.
5) art. 119 uzyskuje brzmienie:
"Art. 119. 1. Dochody budżetu środków europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej według:
1) funkcji państwa;
2) programów finansowanych z udziałem środków europejskich.
2. Wydatki budżetu środków europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej w podziale na:
1) funkcje państwa, zadania i podzadania klasyfikacji wydatków;
2) programy finansowane z udziałem środków europejskich w ramach funkcji państwa, zadań i podzadań klasyfikacji wydatków."
6) Ilekroć w ustawie mowa o:
a) "dysponencie części budżetowej" rozumie się przez to "dysponenta środków budżetowych",
b) "części budżetu" rozumie się przez to "funkcję państwa",
c) "dział budżetu" rozumie się przez to "zadanie państwa".
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Sławomir Dudek
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Wprowadzone w 2009 roku przepisy umożliwiające funduszom celowym pożyczenie pieniędzy z budżetu państwa doprowadziły w ostatnich latach dzięki kreatywnej księgowości kolejnych ministrów finansów do olbrzymiego zadłużenia państwa. Stało się to przez ukrywanie salda budżetu poprzez pożyczanie pieniędzy przede wszystkim FUS i FZ. Pożyczki takie w myśl obecnych przepisów nie są wydatkami lecz rozchodami budżetu państwa więc nie wpływają na wysokość deficytu budżetowego. Obserwując kondycję finansową pozabudżetowych funduszy możemy z całą pewnością stwierdzić, że te pożyczki nie zostaną nigdy spłacone.
W związku z tym proponujemy zmianę w art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o finansach publicznych wykluczającą z rozchodów pożyczki i kredyty na rzecz państwowych funduszy celowych. Zobowiązania te w zdecydowanej większości wypadków nie są spłacane, a jeśli już to spłacane są z transferów z budżetu państwa. Tym samym nie można traktować tego instrumentu jako instrumentu zwrotnego.
Zmiana ta pozwoli na rozumianą w wąskim zakresie konsolidację finansów publicznych i ujawnienie realnego deficytu i zadłużenia państwa. Dzięki temu możliwe będzie zapewnienie przejrzystości budżetu państwa i podjęcie działań, które wyprowadzą nas z tej spirali zadłużania.
Pozostałe zaproponowane zmiany wprowadzają jako podstawową formę budżetu państwa budżet zadaniowy. Dotychczasowy podział na części i działy budżetu zastąpiony zostanie podziałem na funkcje i zadania państwa z jasno przypisanymi dysponentami środków budżetowych.
Wraz z tymi zmianami na poziomie ustawy budżetowej pójdą dalsze zmiany w filozofii zarządzania państwem. Każda funkcja i zadanie państwa zostanie opisane miernikiem i jego oczekiwaną wartością po której poznamy czy środki wydane na dany cel przyniosły oczekiwany rezultat. To pozwoli na realne rozliczanie ministrów, podwładnych im urzędników i kierowników różnych instytucji państwa z realizacji celów, a nie tylko z wykonania planu budżetowego.
Większość krajów OECD w rożnym stopniu już od lat wykorzystuje performance budgeting. Szczególnie zaawansowane są kraje takie jak Wielka Brytania, Estonia czy Nowa Zelandia. W Polsce dotychczas budżet w układzie zadaniowym funkcjonował obok głównego budżetu jako dodatkowa forma prezentacji i nie miał większego wpływu na sposób zarządzania państwem i alokację środków publicznych.
Budżet zadaniowy to skonsolidowany plan wydatków jednostki sektora finansów publicznych konstruowany w okresie dłuższym niż rok, w formie funkcji, zadań i podzadań wraz z miernikami, które określają stopień realizacji celu. Pozwala na bardziej przejrzystą i zrozumiałą klasyfikację środków podczas prac nad projektami ustaw. Budżet zawiera jasne cele i zadania, do których zobowiązane są jednostki i instytucje państwowe, a nie odnosi się jedynie do kategorii wykorzystanych w tradycyjnej klasyfikacji budżetowej.
W przeciwieństwie do klasycznego budżetu, w którym należało jedynie wydać określone środki w toku „gry budżetowej”, zwanej gospodarowaniem biurokratycznym, budżetowanie zadaniowe umożliwia analizę skuteczności wykorzystania środków państwowych. Wpływa także na wzrost elastyczności wydawanych środków. Nie trzeba będzie już wydawać środków w sposób ściśle związany z zaplanowanymi kwotami i harmonogramami, ale uwzględnić także fakt czy te środki przynoszą pożądane efekty.
W klasycznym budżecie wydatki ustala się co roku zgodnie z rokiem kalendarzowym. Większość zadań państwa wymaga jednak planowania wieloletniego, co w dużym stopniu wymusza budżet zadaniowy. Procedura tworzenia budżetu zadaniowego to horyzont co najmniej trzy letni.
Niewątpliwe korzyści z tego podejścia przemawiają za tym, aby pójść w tą stronę i zbliżyć zarządzanie państwem do tego jak zarządza się najlepszymi firmami na świecie. Chcemy to zrobić już od kolejnego budżetu na rok 2039 dlatego ta ustawa trafiła jako pierwszy projekt rządowy do parlamentu. Wierzę, że Wysoka Izba poprze ten kierunek i zagłosuje jednomyślnie za przyjęciem ustawy.
Dziękuję.
OG: 48h
