Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o Polskiej Akademii Literatury. Proszę pana ministra Ignacego Schmidta o zabranie głosu.
Ustawa o Polskiej Akademii Literatury
z dn. ... 2029 r.
ROZDZIAŁ I
POLSKA AKADEMIA LITERATURY
Art. 1. Tworzy się Polską Akademię Literatury, zwaną dalej "Akademią".
Art. 2. Siedzibą Akademii jest Pałac Namiestnikowski w Warszawie.
Art. 3. Akademia jest finansowana z działu 921 budżetu państwa.
Art. 4. Do zadań Akademii należy:
1) opieka nad polską literaturą i praca na rzecz jej rozwoju;
2) propagowanie polskiej literatury poza granicami kraju;
3) przyznawanie Złotego Wawrzynu Akademickiego oraz Srebrnego Wawrzynu Akademickiego;
4) wyróżnianie utworów literackich i decydowanie o przyznaniu im kwalifikacji "odznaczone przez Polską Akademię Literatury";
5) wnioskowanie do ministra właściwego ds, kultury i dziedzictwa narodowego o przyznanie odznaki "Zasłużony dla Polskiej Literatury";
6) podejmowanie działań wydawniczych, poświęconych rozwojowi polskiej sztuki literackiej;
7) wydawanie Roczników Polskiej Akademii Literatury;
8) przyznawanie stypendiów;
9) opiniowanie projektów ustaw dotyczących języka polskiego, kultury i/lub sztuki;
10) współdziałanie z Radą Ministrów oraz ministrem właściwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego w celu rozwoju polskiej literatury.
Art. 5. 1. Posiedzenia Akademii są jawne i transmitowane w internecie. Zasady wstępu na posiedzenia oraz transmisji określi Statut Akademii.
2. Akademia może uchwalić tajność obrad większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Akademii.
Art. 6. Prezes Akademii zobowiązany jest do zwołania, w miesiącu październiku, corocznego ogólnego zebrania członków Akademii, na którym, w obecności ministra właściwego ds. kultury i dziedzictwa narodowego lub jego przedstawiciela, wygłosi sprawozdanie z działania Akademii za rok ubiegły; zaś jeden Akademik wygłasza prelekcję na temat zaaprobowany przez prezydium Akademii.
ROZDZIAŁ II
CZŁONKOWIE I ORGANY AKADEMII
Art. 7. 1. Akademia składa się z 15 dożywotnich członków, odznaczających się wysokim poziomem literackim lub naukowym.
2. Członkostwo może ustać tylko w wypadku:
1) pisemnej rezygnacji, potwierdzonej przez Akademię głosami 2/3 ustawowej liczby członków;
2) skazania prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa umyślnego lub umyślnego przestępstwa finansowego;
3) uchybienia honorowi Akademii, potwierdzonego głosami 2/3 ustawowej liczby członków.
3. Członkowie Akademii są powoływani przez ministra właściwego ds. kultury i dziedzictwa narodowego na wniosek Akademii.
4. Członek Akademii musi posiadać obywatelstwo polskie.
5. Zasady wyboru i tryb zgłaszania kandydatur na wakujące miejsca określi Statut Akademii.
6. Członkom Akademii przysługuje dieta za każdy dzień posiedzenia, na którym są obecni. Wysokość wynagrodzenia określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego.
Art. 8. Członkowie Akademii noszą tytuł Akademików Literatury oraz odznakę, której wzór będzie ustalony w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego ds. kultury i dziedzictwa narodowego.
Art. 9. Organami Akademii są:
1) ogólne zebranie członków Akademii;
2) prezydium Akademii;
3) komisja rozjemcza.
Art. 10. 1. W skład ogólnego zebrania członków Akademii wchodzą wszyscy aktualnie zasiadający w Akademii członkowie.
2. Ogólne zebranie członków Akademii podejmuje uchwały w sprawie:
1) uchwalenia lub zmiany Statutu Akademii;
2) wyboru nowych członków Akademii;
3) wyboru członków komisji rozjemczej;
4) wyboru członków prezydium Akademii;
5) przyznania stypendiów i odznaki "Zasłużony dla Polskiej Literatury";
6) przyznania Złotego i Srebrnego Wawrzynu Akademickiego;
7) zaopiniowania projektów ustaw dotyczących języka polskiego, kultury i/lub sztuki;
8) wybór członków-korespondentów i członków honorowych.
3. Ogólne zebranie członków Akademii podejmuje decyzje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Akademii.
4. Uchwały w sprawie określonej w ust. 2 pkt. 1 zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Akademii.
5. Uchwały w sprawie określonej w ust. 2 pkt. 2-3 zapadają w głosowaniu tajnym bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Akademii.
6. Uchwały w sprawie określonej w ust. 2 pkt. 4 zapadają w głosowaniu tajnym bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 10 członków Akademii.
7. Zasady przyznawania stypendiów określi Statut Akademii, z zastrzeżeniem, że kwota pojedynczego stypendium nie może przekroczyć 75 tysięcy złotych oraz że łączna suma stypendiów nie może wynosić więcej niż
1) w roku 2029 - 350 000 złotych
2) w roku 2030 - 500 000 złotych
3) w roku 2031 - 750 000 złotych
4) w latach następnych - wartości większej niż wartość z roku poprzedniego powiększona o wskaźnik inflacji wg prognozy zawartej w ustawie budżetowej.
8. Zasady przyznawania odznaki "Zasłużony dla Polskiej Literatury" oraz Złotego i Srebrnego Wawrzynu Akademickiego określi Statut Akademii.
Art. 11. 1. W skład Prezydium Akademii wchodzą prezes, wiceprezes oraz sekretarz, wybierani spośród członków Akademii.
2. Prezydium Akademii ustala terminy posiedzeń Akademii oraz decyduje o ich porządku dziennym. Posiedzenia Akademii muszą być zwoływane nie rzadziej niż raz na trzy miesiące.
Art. 12. 1. Prezes Akademii reprezentuje ją na zewnątrz, jest odpowiedzialny za wykonywanie zadań określonych w ustawie i przewodniczy ogólnemu zebraniu członków Akademii.
2. Kadencja prezesa trwa 6 lat, może być jednokrotnie odnowiona.
3. Członkowie Akademii mogą, w głosowaniu tajnym, odwołać prezesa większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wiceprezesa oraz sekretarza Akademii.
4. Prezes Akademii otrzymuję dietę pomnożoną przez 1,75.
Art. 13. 1. Wiceprezes Akademii zastępuje prezesa Akademii we wszystkich przypadkach, gdy prezes nie może wykonywać swoich obowiązków.
2. Kadencja wiceprezesa trwa 4 lata, może być dwukrotnie odnowiona.
3. Wiceprezes Akademii otrzymuje dietę pomnożoną przez 1,5.
Art. 14. 1. Sekretarz Akademii zajmuje się finansami Akademii, prowadzi protokoły posiedzeń Akademii i korespondencję Akademii.
2. Kadencja sekretarza trwa 4 lata, może być dwukrotnie odnowiona.
3. Sekretarz Akademii otrzymuje dietę pomnożoną przez 1,25
Art. 15. 1. Komisja rozjemcza składa się z trzech członków, wybranych przez ogólne zebranie członków Akademii na 5 lat.
2. Komisja rozjemcza rozstrzyga wszelkie spory pomiędzy członkami Akademii.
Art. 16. Akademia może powołać członków-korespondentów, nieposiadających obywatelstwa polskiego, lub członków honorowych - spośród wybitnych pisarzy, językoznawców lub osób zasłużonych dla rozwoju polszczyzny lub Akademii. Zasady powoływanie członków-korespondentów określi Statut Akademii.
ROZDZIAŁ III
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
Art. 17. Traci moc ustawa z dnia 20 września 2021 r. o utworzeniu Narodowej Akademii Kultury i Ochrony Języka Polskiego.
Art. 18. Traci moc ustawa z dnia 31 maja 2023 r. o zniesieniu Narodowej Akademii Kultury i Języka Polskiego.
Art. 19. W terminie 30 dni od wejścia ustawy w życiu i po konsultacji z przedstawicielami klubów parlamentarnych, poselskich lub senackich, pierwszych ośmiu członków Akademii powoła minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego.
Art. 20. Minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego zwołuje pierwsze posiedzenie Akademii na dzień przypadający w ciągu dwóch tygodni od powołania pierwszych członków Akademii.
Art. 21. Minister właściwy ds. kultury i dziedzictwa narodowego powoła na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, pełniącego obowiązki prezesa Akademii.
Art. 22. Uchwały podjęte na pierwszym posiedzeniu Akademii będą ważne przy obecności co najmniej 6 członków Akademii.
Art. 23. Ustawa wchodzi w życie 1 marca 2029 r.
Wiceminister oświaty i kultury Ignacy Schmidt:
Panie Marszałku,
Wysoka Izbo,
prezentowana przeze mnie ustawa przywraca, istniejącą w latach 1933-1939 Polską Akademię Literatury. PAL zajmowała się honorowaniem i promowaniem najwybitniejszych utworów literatury polskiej, miała za cel podniesienie poziomu literatury polskiej, przyznawała także Złoty i Srebrny Wawrzyn Akademicki. W jej skład wchodzili m.in. Zofia Nałkowska, Tadeusz Boy-Żeleński, Bolesław Leśmian, Kazimierz Wierzyński czy Kornel Makuszyński, a więc najwybitniejsze postaci polskiej literatury.
Polska Akademia Literatury będzie działać na zasadach podobnych co Akademie Francuska i Szwedzka, mam nadzieję, że w przyszłości członkostwo w niej będzie ukoronowaniem literackiej kariery polskich poetów, pisarzy czy dramaturgów. Chcemy, by nagrody PAL stały się najcenniejszymi nagrodami literackimi w Europie Środkowo-Wschodniej, w przyszłości - również na świecie. Cel, jaki stawiamy sobie, jako rządowi RP, oraz Akademii to cel bardzo ambitny, ale nie niemożliwy. I chciałbym, by wszystkie siły polityczne pomogły ten cen zrealizować.
Do zadań polskiej Akademii będzie należeć m.in. opieka nad polską literaturą i literatami, propagowanie polskiej literatury, współpraca z rządem w celu rozwoju literatury czy przyznawanie nagród i stypendiów. Należy podkreślić, że obrady Akademii będą całkowicie jawne i transmitowane w internecie, co zapewni do nich szeroki dostęp, nawet z drugiego krańca świata.
Akademia będzie składać się z 15 członków, pierwotnie w połowie powołanych przez minister Aleksandrę Olszańską, właściwą ds. kultury i dziedzictwa narodowego, po przeprowadzeniu szerokich konsultacji z przedstawicielami klubów parlamentarnych. Członkowie będą pełnić funkcję dożywotnio, za udział w posiedzeniach będzie im przysługiwać dieta określona w drodze rozporządzenia. Przypuszczam, że ta kwota nie będzie zbyt wysoka, będzie jednak pozwalała na pokrycie kosztów podróży czy zakwaterowania.
Będąc przy temacie kosztów funkcjonowania Akademii - na podstawie naszych szacunków suma funkcjonowania Akademii nie będzie przekraczać 0,5 mln złotych, wliczając w to stypendia. W kolejnych latach koszty będą rosnąć, jednak nie powinny przekroczyć 1,3 mln złotych w 2031 r. i latach dalszych, co nie jest wielkim kosztem, biorąc pod uwagę korzyści promocji polskiej literatury i kraju i poza jego granicami.
Ustawa nie wpływa negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi oraz nie jest niezgodna z prawem Unii Europejskiej.
og: do północy we wtorek
