Przechodzimy do debaty nad poselskim projektem ustawy o Prawo o notariacie. Proszę o zabranie głosu posła sprawozdawcę, pana Pawła Szałamachę.
Ustawa
z dnia ... 2026 roku
o zmianie ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. 2016, poz. 1796)
Art. 1
W ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz. U. 2016, poz. 1796) skreśla się art. 102 i art. 103.
Art. 2
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.
Uzasadnienie
Poseł sprawozdawca: Paweł Szałamacha
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Celem projektowanej ustawy jest usunięcie z treści ustawy prawo o notariacie przepisów o znikomej wartości praktycznej, w zasadzie całkowicie zbytecznych pod względem prawnym wobec powszechnego użycia w praktyce innych skuteczniejszych, alternatywnych trybów doręczeń w postępowaniu cywilnym.
Obecnie obowiązujący artykuł 102 prawa o notariacie stanowi: "§ 1.Na żądanie strony notariusz doręcza na piśmie jej oświadczenie, mogące mieć skutki prawne, wskazanej przez nią stronie przeciwnej. § 2.Żądający doręczenia wnosi ustnie do protokołu, wręcza lub przesyła notariuszowi podpisaną przez siebie treść oświadczenia. § 3.Doręczenie oświadczenia następuje w miejscu wskazanym, przy odpowiednim zastosowaniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących doręczania pism procesowych. § 4.Z dokonanej czynności notariusz spisuje protokół. Jeżeli strona przeciwna poda ustnie do protokołu odpowiedź lub wręczy pisemną odpowiedź i oświadczy, że protokół podpisze, notariusz zamieszcza odpowiedź w protokole. § 5.Notariusz wydaje poświadczenie doręczenia oświadczenia, w którym zamieszcza odpowiedź, jeżeli była udzielona w sposób określony w §4. § 6.Na wyraźne żądanie osoby, żądającej doręczenia oświadczenia, notariusz może również dokonać doręczenia listem poleconym. W tym przypadku w protokole zamieszcza się treść doręczonego oświadczenia i wzmiankę o przesłaniu go listem poleconym." Artykuł 103 stanowi naturalną konsekwencję obowiązywania art. 102 i nosi następującą treść: "Doręczenia notariusz może dokonywać przez zatrudnionych w kancelarii pracowników."
Oba te przepisy dają możliwość dokonania doręczenia bezpośredniego pomiędzy stronami czynności notarialnej za pośrednictwem notariusza, przy czym istnieje możliwość, na żądanie strony, zmiany trybu doręczania bezpośredniego w tryb doręczenia pocztowego.
Już od chwili powstania w 1991 r. przepisy te nie miały jakiegokolwiek większego znaczenia praktycznego, w zasadzie ich instytucja nie pasuje pod względem konstrukcyjnym do ustawy prawo o notariacie. W chwili obecnej jak informuje Krajowa Rada Notarialna w ramach prowadzonej dla Ministerstwa Sprawiedliwości statystyki KRN-Stat od wielu lat liczba dokonywanych doręczeń czynności przez ogół około 3,5 tysiąca polskich notariuszy nie przekracza łącznie 200 czynności rocznie, z czego bardzo nieliczne, o ile jakiekolwiek w ogóle stanowią czynności w tym zakresie samoistne (których istotą jest wyłącznie doręczenie i nie są powiązane z innymi czynnościami notarialnymi). Statystyki KRN nie wskazują przy tym na skuteczność podjętych ok. stu kilkudziesięciu czynności w zakresie doręczeń rocznie, prawdopodobnie jest ona kilkuprocentowa, o ile wręcz nie bliska zeru. Doręczenie takie stanowi przy tym swoistego rodzaju mechanizm wprowadzający u zlecającego dokonanie tej czynności klienta złudzenie zwiększonej skuteczności formalnej doręczenia wskutek uczestniczenia w procesie notariusza. Stanowi to przypisywanie skutków czynności ponad jej rzeczywista literę i sens.
Przepisy te stanowią więc wygasającą alternatywę dla innych, o wiele skuteczniejszych, przewidzianych w prawie polskim mechanizmów doręczenia. Praktyka wskazuje na konieczność ich usunięcia, częstotliwość ich stosowania umiejscawia je na skraju faktycznego desuetudo. Usunięcie art. 102 i 103 prawa o notariacie pozwoli osiągnąć jednocześnie dwa cele: po pierwsze eliminację przepisów o zerowej wartości praktycznej z prawa polskiego, po drugie uniknięcie ewentualnych komplikacji związanych z odniesieniem przepisów europejskich do tychże zbytecznych przepisów prawa krajowego.
Należy zauważyć przy tym, że w żadnym z państw Unii Europejskiej posiadających instytucję notariusza o zbliżonej funkcji, do instytucji tej w prawie polskim, nie ma rozwiązań normatywnych wskazujących na dokonywanie doręczeń notarialnych, zaś tryb ten zarezerwowanych jest dla aktywności komorników. Również z tej perspektywy patrząc, by nie mylić zakresu wykorzystywania przez cudzoziemców zakresu obu zawodów, należy wykreślić z prawa o notariacie art. 102 i 103 zapewniając zawodowi notariusza logiczność i spójność wykonywanych funkcji. Wspomniana modyfikacja nie wchodzi w jakąkolwiek bezpośrednią interakcję z przepisami prawa europejskiego, natomiast ułatwia jego stosowanie w Rzeczpospolitej Polskiej, poprzez usunięcie rozwiązania, które nadmiernie komplikowałoby prawidłową recepcję rozporządzenia 1393/20027.
Projekt ustawy nie ma wpływu na budżet państwa, sektor małych i mikroprzedsiębiorców oraz rodzi wyłącznie pozytywne skutki społeczne i prawne. Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, a także nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
