[KKS(PL-K)-PP] o zmianie kodeksu wyborczego (JOWy)

[Gniewomir Maj-Ołyński]

Sylwia Jaskulska:

Panie Marszałku,
Wysoka Izbo!

Cieszę się, że pani senator przygotowała listę, którą zaraz omówię.

Na wstępie jednak nadal mam zastrzeżenia do ostatniego artykułu, nadal jest tam błędny zapis. Aby pani senator już nie męczyć, przedstawię stosowne poprawki, które rozwiążą ten problem.

Art. 2. W ustawie o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 r. wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 16 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"Art. 16. 3. W skład sejmiku województwa wchodzą radni wybrani w wyborach bezpośrednich w liczbie dwudziestu w województwach liczących do 600 000 mieszkańców oraz po jednym radnym na każde kolejne rozpoczęte 100 000
mieszkańców."

2) po art. 16 ust. 3 dodaje się ust. 3a o treści:
Art. 16 ust. 3a Zapisy w Art. 16 ust. nie dotyczą autonomicznego województwa górnośląskiego, gdzie liczbę radnych określa ustawa organiczna.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie dnia 1 sierpnia 2030 roku, z zastrzeżeniem, że art. 2 pkt 2 wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Popieram też to, o czym mówił pan marszałek Liściowski, mam nadzieję, że nie obrazi się, jeśli przerobię jego słowa na poprawkę.

Art. 1. W ustawie Kodeks Wyboczy z dnia 5 stycznia 2011 r. wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 459.§ 1. otrzymuje brzmienie:
"Art. 459. § 1. Do wyborów do sejmików województw w zakresie nieuregulowanym stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 10 dotyczące wyborów do rad gmin niebędących miastami na prawach powiatu, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej."

2) art. 462 otrzymuje brzmienie:
"Art. 462.§ 1. W celu przeprowadzenia wyborów obszar województwa dzieli się na okręgi wyborcze.
§ 2. Okręgiem wyborczym jest jeden powiat lub jego część.
§ 3. Łączenie powiatów w celu utworzenia okręgu wyborczego jest dopuszczalne jedynie jeżeli wynika to z konieczności zachowania jednolitej normy przedstawicielstwa.
§ 4. Łączenie powiatów nie może naruszać więzi społecznych łączących wyborców należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, zamieszkujących na terytorium łączonych powiatów.
§ 5. Podział powiatu na dwa lub więcej okręgów jest dopuszczalny jedynie w przypadku, gdyby liczba radnych przypadająca na ten powiat, wynikająca z normy przedstawicielstwa dla okręgów była większa niż jeden.
§ 6. Utworzenie na obszarze powiatu dwóch lub więcej okręgów wyborczych wymaga porozumienia z radą tego powiatu; należy przy tym uwzględnić podział danego powiatu na okręgi wyborcze dla wyborów do rad powiatów.
§ 7. Łączenie dwóch lub więcej powiatów w celu utworzenia okręgu wyborczego wymaga zasięgnięcia opinii rad tych powiatów.

3) art. 463. otrzymuje brzmienie:

"Art. 463. § 1. Podział na okręgi wyborcze, ich numery oraz granice w okręgu wyborczym ustala, na wniosek marszałka, sejmik województwa według jednolitej normy przedstawicielstwa obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców województwa przez liczbę radnych wybieranych do danej rady, z uwzględnieniem art. 462 i zasady, że w okręgu wybiera się jednego radnego.
§ 2. Przepisy art. 455 i art. 456 stosuje się odpowiednio."

Wracając do tematu liczby radnych.

Sejmik dolnośląski liczy obecnie 39 radnych, po proponowanych przez państwa zmianach - 45.
Sejmik jurajsko-dąbrowski - obecnie 30, będzie 28
Sejmik kujawsko-pomorski - obecnie 33, będzie 34
Sejmik lubelski - obecnie 33, będzie 37
Sejmik lubuski - obecnie 30, będzie 24
Sejmik łódzki - obecnie 33, będzie 37
Sejmik małopolski - obecnie 42, będzie 50
Sejmik mazowiecki - obecnie 30, będzie 25
Sejmik podkarpacki - obecnie 33, będzie 35
Sejmik podlaski - obecnie 30, będzie 27
Sejmik pomorski - obecnie 33, będzie 38
Sejmik świętokrzyski - obecnie 30, będzie 33
Sejmik warmińsko-mazurski - obecnie 30, będzie 26
Sejmik warszawski - obecnie 39, będzie 44
Sejmik wielkopolski - obecnie 39, będzie 48
Sejmik zachodniopomorski - obecnie 30, będzie 31

Jak widać, pani senator nie do końca mówiła prawdę z mównicy - w niektórych województwach, tak jak przewidziałam bez zobaczenia tych danych, liczba albo radykalnie wzrasta - w tych większych (np. wielkopolskie, małopolskie, dolnośląskie warszawskie), w mniejszych - spada (np. lubuskie, mazowieckie, podlaskie, warmińsko-mazurskie). Po zsumowaniu radnych obecnie, pomijam tutaj województwo górnośląskie, ich liczba wynosi 534, po zmianach 562 - gdzie więc tu oszczędności, skoro będzie trzeba zapewnić wynagrodzenia dla radnych czy przebudować część sal obrad, bo będą za małe? Skąd na to środki, z której części budżetu państwa, zamierzają je państwo wziąć?

Ta ustawa premiuje duże województwa, dając im dodatkowych radnych, przez co dużo mniejsze okręgi, a niejako kara te mniejsze, np. moje województwo straci aż 4 radnych. Za co? Za to, że mieszka tam mniej osób?

Ta ustawa to kuriozium. Chociaż być może jest dobra i potrzebna, tak jej wykonanie pozostawia wiele do życzenia. Będę głosować przeciw tej ustawie i namawiam też do tego państwa senatorów.

Dziękuję. brawa z ław OKL

[Lukasz Wojtowicz]

Grześkowiak:
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Szanowna Pani Marszałek Jaskulska, oczywiście poprawki są mile widziane.

Co do podziału na okręgi, to tutaj nie było innego wyjścia, bowiem gdybyśmy zastosowali obecny system, to przykładowo w województwie lubuskim jeden okręg na mieszkańców miałby średnio 33 tysiące mieszkańców, a w województwie małopolskim 86 tysięcy. Z drugiej strony, gdyby każde województwo miało mieć np. Po 40 tys mieszkańców na okręg, to np. województwo małopolskie miałoby 90 radnych, a województwo lubuskie 25 radnych, dlatego też zdecydowaliśmy się na kompromisowe rozwiązanie. Co do kosztów, to nie będzie konieczność przebudowy sal Sejmików, bowiem nie wiem, czy pani Marszałek pamięta, ale podczas kadencji 1998-2002 Sejmiki miały więcej radnych, niż teraz. Ale jeżeli są jakieś mimo wszystko uwagi, to się do nich dostosujemy.

Dziękuję.

[Szamir DeLeon]

Ewelina Balt:
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Wątpliwości wzbudza treść uzasadnienia, podzielam pogląd pani senator Jaskulskiej, że przedłożenie projektu ma przyczynić się do zdobycia poparcia przez wnioskodawców wśród zwolenników Jednomandatowych Okręgów Wyborczych. Przypominam, że w wyborach do sejmu obowiązuje ordynacja mieszana, będąca modelem większościowo- proporcjonalnym, co stanowi pewną osłonę przed nadreprezentacją i pod reprezentacją. Co istotne, w głosowaniu na listę nie ma klauzuli zaporowej, część mniejszych ugrupowań miało lub ma swoją reprezentację parlamentarną dzięki likwidacji progu wyborczego. W czwartej kadencji sejmu jest to My Naród Polski, w przeszłości Narodowe Odrodzenie Polski, Tradycja Ojczyzna Rodzina, czy Wolna Polska. JOW umożliwiły uzyskanie reprezentacji parlamentarnej GPR, wcześniej RAŚ. W parlamencie zawsze byli obecni byli włodarze gmin. Pani senator Grześkowiak mówi o możliwości wejścia do sejmików samorządowców, którzy nie mają dużej rozpoznawalności, co zatem zdecyduje o ich wyborze? Szyld komitetu, niska frekwencja? Przedstawia pani tylko jedną stronę JOW, pomijając zagrożenie, że wielu kompetentnych kandydatów nie uzyska mandatu nieznacznie przegrywając w okręgu, pomimo znaczącego poparcia dla nich, często na poziomie kilkudziesięciu procent. W przypadku obecnie obowiązującej ordynacji ta groźba jest mniejsza, warunkowana jedynie nieprzekroczeniem progu przez komitet. Zatem cześć samorządowców nie wejdzie do sejmiku i nie będzie miała szans realizowanie programu.
Radni odbywają dyżury i to w znacznym stopniu od ich codziennej pracy zależy jaki mają kontakt z wyborcami, w okręgu i na obszarze całej gminy, powiatu, województwa. Obywatele zaś muszą mieć przede wszystkim możliwości, chęć i czas na aktywność, w tym na zainteresowanie się jak pracuje radny, czy poseł lub senator z ich okręgu i tego nie da się wprowadzić zmianą ordynacji wyborczej.

Dziękuję

[Lukasz Wojtowicz]

Grześkowiak:
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Szanowna pani senator Balt, co do samorządowców będących w Sejmie, to nie przeczę, bowiem rzeczywiście byli, ale nie w takim stopniu, jak jak przy obecnej ordynacji większościowej. Również trzeba pamiętać o tym, że ordynacja większościowa daje możliwość kandydowania z własnego komitetu, jeżeli dany kandydat nie dostanie możliwości startu z komitetu, którego jest członkiem z czego skorzystali w poprzedniej kadencji Sejmu m.in. Szczepan Ołdakowski, czy Stanisław Piotrowicz, czy wcześniej Łukasz Komoniewski, który wystartował z komitetu Partii Polaków.
Natomiast co możliwości przegrania wyborów przez znanych kandydatów w swoim okręgu wyborczym, to nie ma dużego ryzyka, bowiem jeżeli służyli swoim wyborcom, to nie widzę powodu, żeby nie mogli jej kontynuować jej, bowiem okręgi w większej części województw będą mniejsze.

Dziękuję.

[Gniewomir Maj-Ołyński]

Sylwia Jaskulska:
Panie Marszałku,
Wysoka Izbo!

Pani senator, takiej bzdury dawno nie słyszałam z tej mównicy. Nie od dziś wiadomo, że mniejsze okręgi sprzyjają większym. Poza tym, JOWy sprzyjają gerrymanderingowi, pozwalają ustalić tak okręgi, by to właściwa partia wygrała. Podam bardzo prosty przykład. Mamy 9 wyborców, dzielimy ich na trzy równe okręgi. [i]Jaskulska wyciąga kartkę, na której narysowała kółka[/img]



Po lewej mamy podział "normalny", wygrywają czerwoni, dzięki gerrymanderingowi na obrazku po prawej stronie wygrywają niebiescy. Wszystko dzięki "właściwemu" podziałowi na okręgi. Jaka więc tu szansa, by kandydat "słaby", niezależny, pokonał mocarne partie? A no żadna. Dzięki proporcjonalności, możemy poznać rzeczywiste preferencje wyborców. Oczywiście, można zastanawiać się nad innymi wariantami, np. modelem mieszanym, ale wprowadzenie JOWów na szczeblu sejmików upolityczni samorząd tak bardzo jak się da.

Podawał pan przykład rozpoznawalnych posłów, którym udało się dostać do Sejmu bez poparcia komitetów partyjnych. Przykład kompletnie z czapy i nietrafiony. To jest zupełnie inny rząd wielkości w sejmikach i Sejmie - nie można tego porównywać w ten sposób.

Dziękuję.

og: przepraszam za jakość tego przykładu, robiony na szybko w paincie

[Lukasz Wojtowicz]

Grześkowiak:
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Przecież tak w kwestii odnotowania, to przecież w 2014 wprowadzono JOWy do rad miast nie będących miastami na prawach powiatu i w większości przypadków doszło do tego, że dostali się kandydaci bezpartyjni, lub przedstawiciele komitetów.

W kwestii upolityczniania, to proszę nie być śmiesznym, bowiem upoliczniliście państwo Trybunał Konstytucyjny jak tylko można było. (Brawa z ław senatorskich PL-K)

Dziękuję.

[Gniewomir Maj-Ołyński]

Sylwia Jaskulska:

Panie Marszałku,
Wysoka Izbo!

Ja rozumiem, że brak pani argumentów, ale naprawdę zbaczanie na temat Trybunału Konstytucyjnego jest bardzo nie na miejscu. Mogę pani senator przypomnieć jak wyglądał wybór do TK. Mityczni "my" nie upolityczniliśmy TK, oto podsumowanie:

W 2015 r. - wybór 5 członków, dwóch zgłoszonych przez koalicję PO-PSL, dwóch przez PiS, jeden przez SLD.
2016 r. - jeden sędzia, zebrał podpisy PO-PSL-RdN-IW, kontrkandydatów brak
2017 - wybór dwóch sędziów, zgłoszonych przez koalicję PO-PSL, zero kontrkandydatów
2019 - wybór jednego sędziego, zgłoszony przez PO, kontrkandydat zgłoszony przez SLD
2020 - wybór trzech sędziów - zgłoszeni przez PiS, PO, SLD, następnie wybór kolejnego sędziego - zgłoszony przez PSL, kontrkandydatów brak, w sierpniu wybór kolejnego sędziego - zgłoszony przez PdP, brak kontrkandydatów
2021 - wybór jednego sędziego - zgłoszony przez PdP-PPol, kontrkandydatka zgłoszona przez PLK oraz grupę posłów
2023 - wybór jednego sędziego po śmierci prof. Morawskiego, zgłoszony przez PD, co ciekawe poparty także przez pani partię
2025 - wybór 5 sędziów - czterech zgłosiłi posłowie PD-ZLew, pięciu - PLK-PiS-SNK - wybrano trzech zgłoszonych przez koalicję rządzącą, dwóch przez opozycję.
2026 - wybór jednego sędziego, zgłoszony przez PD, poparty także przez pani partię, kontrkandydatka zgłoszona przez SLD
2027 - wybór dwóch sędziów - jeden zgłoszony przez ZLew, drugi przez PD-PiS

Jak pokazałam, w większości przypadków nie było kontrkandydatów, wobec czego mogła pani marszałek sobie darować ten wybieg. Ale, szanowni państwo, nie o to chodzi, kto zgłasza kandydatów do TK, chodzi o ich niezależność i doświadczenie. Chyba nikt z państwa nie sądzi, że sędziowie TK, profesorowie prawa, nawet jeśli, a zapewniam państwa, że tak nie jest, odbierają jakieś instrukcje od posłów. Nie bądźmy śmieszni.

Pani senator, mniej pychy, więcej merytorycznej dyskusji.

Wracając jednak do meritum, to nieprawda, że w większości wybrano kandydatów bezpartyjnych - tacy radni stanowią zdecydowaną mniejszość w radach. W przeważającej części wygrywają kandydaci większych partii.

Dziękuję.

og: możemy już przejść do głosowania, chyba że dalej chcesz ciągnąć tę jałową dyskusję o TK

[Lukasz Wojtowicz]

Lubonirski-Lanckoroński:
Przechodzimy do głosowania. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem ustawy i poprawek proszę podnieść rękę i nacisnąc przycisk.
Kto jest przeciw?
Kto się wstrzymuje?
Poprawka nr. 1
Poprawka nr. 2
Poprawka nr. 3
Ustawa
Dziękuję.

OG: 48H

[Lukasz Wojtowicz]

4x za

[Gniewomir Maj-Ołyński]

1) za
2) za
3) za
4) przeciw

Og: chyba senatorów