Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy u uzgodnieniu płci. Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców, panią minister Barbarę Nowacką.
Ustawa
z dnia ... 2032 roku
o uzgodnieniu płci
Uznając nadrzędną wartość godności i wolności każdej jednostki ludzkiej, jej prawo do samostanowienia o własnej tożsamości oraz obowiązek władzy publicznej zapewnienia każdemu równego korzystania z konstytucyjnych praw i wolności, pragnąc zagwarantować każdemu skuteczną ochronę prawa do integralności cielesnej i psychicznej, poszanowania życia prywatnego i bezpieczeństwa osobistego, uwzględniając współczesny stan wiedzy na temat tożsamości płciowej oraz ewolucję międzynarodowych standardów w zakresie uznania tożsamości płciowej jako podstawy urzędowego określenia płci, stanowi się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa procedurę i skutki uzgodnienia płci osób, których tożsamość płciowa różni się od płci wpisanej do aktu urodzenia.
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) tożsamości płciowej – należy przez to rozumieć utrwalone, intensywnie odczuwane doświadczanie i przeżywanie własnej płciowości, która odpowiada lub nie płci wpisanej do aktu urodzenia;
2) wnioskodawcy – należy przez to rozumieć osobę wnoszącą o uzgodnienie płci albo osobę, której płeć została uzgodniona na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci.
Rozdział 2
Postępowanie w sprawach o uzgodnienie płci
Art. 3. 1. Sprawy o uzgodnienie płci należą do właściwości sądów okręgowych, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów zawodowych.
2. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o uzgodnienie płci, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jej pobytu.
3. Do postępowania z wniosku o uzgodnienie płci stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296) o postępowaniu nieprocesowym, ze zmianami przewidzianymi w niniejszej ustawie.
Art. 4. 1. Wniosek o uzgodnienie płci może zgłosić tylko osoba, której wniosek dotyczy.
2. Zainteresowanym w sprawie o uzgodnienie płci jest tylko wnioskodawca.
3. Organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy działanie na rzecz ochrony praw człowieka lub organizacja pomocy prawnej dla osób zagrożonych dyskryminacją lub osób doświadczających dyskryminacji mogą za zgodą wnioskodawcy wyrażoną na piśmie przystąpić do wnioskodawcy w toczącym się postępowaniu w sprawie o uzgodnienie płci.
4. Posiedzenia odbywają się przy drzwiach zamkniętych.
Art. 5 1. O uzgodnienie płci może wnosić osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozostaje w związku małżeńskim, u której stwierdzono występowanie tożsamości płciowej odmiennej od płci wpisanej do aktu urodzenia.
2. Wniosek o uzgodnienie płci powinien zawierać imię lub imiona, jakie ma nosić wnioskodawca po uzgodnieniu płci.
3. Do wniosku o uzgodnienie płci załącza się, wydane nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem zgłoszenia wniosku:
1) dwa orzeczenia wydane niezależnie przez dwóch lekarzy posiadających tytuł specjalisty w dziedzinie psychiatrii lub seksuologii lub specjalizację II stopnia w dziedzinie psychiatrii albo przez jednego z takich lekarzy i psychologa z wydanym przez towarzystwo naukowe certyfikatem seksuologa klinicznego, które stwierdzają występowanie tożsamości płciowej odmiennej od płci wpisanej do aktu urodzenia;
2) odpis zupełny aktu urodzenia.
4. W przypadku niezałączenia do wniosku o uzgodnienie płci jednego z dokumentów, o których mowa w ust. 3, przewodniczący zwraca wniosek. Przepis art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego stosuje się.
Art. 6. 1. Wniosek o uzgodnienie płci podlega rozpoznaniu nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku do właściwego sądu.
2. Sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe do dowodów z dokumentów załączonych do wniosku i dowodu z przesłuchania wnioskodawcy.
Art. 7. Sąd w postanowieniu uwzględniającym wniosek o uzgodnienie płci orzeka o imieniu lub imionach wnioskodawcy – zgodnie z jego żądaniem, jeżeli wybór imienia lub imion nie jest sprzeczny z art. 59 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego oraz, na wniosek, o nazwisku lub nazwisku rodowym wnioskodawcy w zakresie dostosowania ich końcówek gramatycznych do uzgodnionej płci, jeżeli dotychczasowa forma gramatyczna nazwiska lub nazwiska rodowego wskazuje płeć.
Art. 8. Postanowienie uwzględniające wniosek o uzgodnienie płci zawiera również następujące dane dotyczące wnioskodawcy:
1) numer PESEL;
2) miejsce i datę urodzenia;
3) imiona, nazwiska i nazwiska rodowe rodziców.
Art. 9. Sąd niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci przesyła jego odpis kierownikowi urzędu stanu cywilnego właściwemu ze względu na miejsce sporządzenia aktu urodzenia wnioskodawcy.
Rozdział 3
Skutki uzgodnienia płci
Art. 10. 1. Prawomocne postanowienie uwzględniające wniosek o uzgodnienie płci stanowi podstawę sporządzenia nowego aktu urodzenia, zmiany numeru PESEL i wydania dowodu osobistego oraz może być podstawą zmiany nazwiska.
2. Sporządzenie nowego aktu urodzenia na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci nie wpływa na istniejące stosunki prawne między wnioskodawcą a osobami trzecimi, w szczególności między wnioskodawcą a jego rodzicami oraz dziećmi przysposobionymi przed uprawomocnieniem się postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci. Sporządzenie nowego aktu urodzenia na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci nie wywiera skutków w zakresie stosunków między wnioskodawcą a jego dziećmi biologicznymi.
Art. 11. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci wszystkie prawa i obowiązki zależne od przynależności do danej płci wynikają z płci określonej w tym postanowieniu.
Art. 12. 1. Postanowienie uwzględniające wniosek o uzgodnienie płci nie wpływa na ustalone w chwili jego uprawomocnienia uprawnienia wnioskodawcy z tytułu ubezpieczenia społecznego.
2. Jeżeli płeć stanowi istotne kryterium dla ustalenia prawa i wysokości świadczenia z ubezpieczenia społecznego, kryterium to określa się na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci. Do ustalenia wymiaru tego świadczenia stosuje się podstawy obliczeń z okresu przed uprawomocnieniem się tego postanowienia.
Art. 13. 1. Prawomocne postanowienie uwzględniające wniosek o uzgodnienie płci wraz z odpisem nowego aktu urodzenia stanowią podstawę niezwłocznego sporządzenia i wydania dokumentów potwierdzających kwalifikacje, wykształcenie, staż pracy oraz stan zdrowia wnioskodawcy uwzględniających nowe dane osobowe. Dokumenty sporządza i wydaje ich wystawca albo jego następca prawny.
2. Podstawą wydania dokumentów, o których mowa w ust. 1, jest również prawomocne orzeczenie wydane na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego albo na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2011 r. poz. 1264 oraz z 2012 r. poz. 1529).
3. Informacje z dotychczasowych dokumentów podlegają udostępnieniu wyłącznie na żądanie wnioskodawcy, sądu albo prokuratora.
4. Do sporządzenia i wydania przez organy publiczne dokumentów, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy o sprostowaniu.
Rozdział 4
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 14. W ustawie z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 11 w ust. 1 w pkt 4 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu:
„5) zawiadomienie o zmianie danych osobowych dokonane na podstawie orzeczenia uzgadniającego płeć, sporządzone przez kierownika urzędu stanu cywilnego lub upoważnionego przez niego pracownika urzędu stanu cywilnego.”;
2) w art. 12 po ust. 2c dodaje się ust. 2ca w brzmieniu:
„2ca. Zawiadomienie sporządzone przez kierownika urzędu stanu cywilnego lub upoważnionego przez niego pracownika urzędu stanu cywilnego zawiera dotychczasowe imię (imiona) i nazwisko, nazwisko rodowe, datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców, nazwisko rodowe matki, dotychczasowy numer PESEL, zmienione imię (imiona) oraz nazwisko i nowy numer PESEL, informację o zmianie płci, a także imię, nazwisko, stanowisko oraz podpis osoby sporządzającej zawiadomienie.”;
3) w art. 20 po ust. 1f dodaje się ust. 1g w brzmieniu:
„1g. Informacja o osobie, sporządzona na podstawie danych osobowych zgromadzonych w Rejestrze, w przypadku dokonania w Rejestrze zmiany w zakresie imienia (imion) albo imienia (imion) i nazwiska oraz numeru PESEL w związku z uzgodnieniem płci, zawiera wyłącznie aktualne dane identyfikujące osobę również w sytuacji, w której w zapytaniu lub wniosku wskazano dane sprzed uzgodnienia płci.”;
4) w art. 22:
a) po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:
„3a. Biuro informacyjne niezwłocznie informuje podmioty, o których mowa w art. 11 ust. 2 oraz ust. 3 pkt 2–4, o zmianie danych podlegających gromadzeniu w Rejestrze w zakresie płci, imienia, nazwiska oraz numeru PESEL.”,
b) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
„5. Jeżeli możliwości techniczne na to pozwalają, informacje, o których mowa w ust. 3a, przekazywane są za pomocą systemu teleinformatycznego.”.
Art. 15. W ustawie z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska po art. 4 dodaje się art. 4a i art. 4b w brzmieniu:
„Art. 4a. Zmiany nazwiska można dokonać w związku z uzgodnioną płcią wynikającą z postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci oraz orzeczenia wydanego na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego albo na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego.
Art. 4b.1. Zmiany imienia osoby małoletniej, której tożsamość płciowa różni się od płci wpisanej do aktu urodzenia, można dokonać na imię niewskazujące na płeć.
2. Zmiana imienia osoby, o której mowa w ust. 1, następuje na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka, do którego załączono orzeczenie wydane przez lekarza ze specjalizacją w zakresie psychiatrii lub seksuologii, które stwierdza występowanie tożsamości płciowej odmiennej od płci wpisanej do aktu urodzenia. Przepisy art. 8 ust. 2–5 stosuje się odpowiednio.”.
Art. 16. W ustawie z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności w art. 19:
1) w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) uzgodnienia płci;”;
2) w ust. 3 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) kierownik urzędu stanu cywilnego dokonujący w akcie urodzenia zmian, o których mowa w ust. 1 pkt 1, lub sporządzający nowy akt urodzenia w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2;”.
Art. 17. W ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 29:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Nazwiskiem rodowym jest nazwisko zamieszczone w akcie urodzenia, a nazwiskiem jest nazwisko zamieszczone w akcie małżeństwa lub akcie zgonu. Nazwiskiem osoby, która nie zawarła związku małżeńskiego, jest nazwisko rodowe.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Nazwiskiem osoby, o której mowa w art. 75a ust. 3, jest nazwisko wynikające ze wzmianki dodatkowej dołączonej do aktu urodzenia sporządzonego na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci.”;
2) w art. 50 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) informację o zamieszczonych w rejestrze stanu cywilnego przypiskach przy akcie wskazanej osoby lub treść tych przypisków, z wyłączeniem przypisków, o których mowa w art. 75a ust. 4;”;
3) po art. 75 dodaje się art. 75a i art. 75b w brzmieniu:
„Art. 75a. 1. Na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci sporządza się nowy akt urodzenia, w którym zamieszcza się imię (imiona), nazwisko rodowe oraz płeć osoby wynikające z postanowienia.
2. Do dotychczasowego aktu urodzenia, który nie podlega ujawnieniu, dołącza się wzmiankę dodatkową o sporządzeniu nowego aktu urodzenia.
3. Jeżeli nazwisko rodowe i nazwisko noszone przez osobę w chwili wydania prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci nie są tożsame, kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzający nowy akt urodzenia dołącza do tego aktu wzmiankę dodatkową o noszonym nazwisku.
4. Jeżeli osoba pozostawała uprzednio w związku małżeńskim, kierownik urzędu stanu cywilnego, o którym mowa w ust. 3, zamieszcza przy nowym akcie urodzenia przypisek o akcie małżeństwa i stanie cywilnym osoby, a przy akcie małżeństwa przypisek o nowym akcie urodzenia.
5. Po sporządzeniu nowego aktu urodzenia na podstawie prawomocnego postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci z urzędu wydawany jest odpis skrócony osobie, której akt dotyczy. Z aktu urodzenia, do którego dołączono wzmiankę dodatkową o noszonym nazwisku, wydawane są tylko odpisy zupełne.
6. Odpis zupełny dotychczasowego aktu urodzenia wydaje się na żądanie sądu, na wniosek osoby, której akt dotyczy, na wniosek jej dzieci biologicznych lub przysposobionych przed uprawomocnieniem się postanowienia uwzględniającego wniosek o uzgodnienie płci, jeżeli jest to niezbędne do potwierdzenia ich pochodzenia. Odpis dotychczasowego aktu urodzenia wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego, który sporządził ten akt.
7. Na wniosek podmiotów, o których mowa w ust. 6, wydaje się dokumenty z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego do dotychczasowego aktu urodzenia, w formie dokumentu elektronicznego, kopii lub wydruku dokumentu elektronicznego poświadczonych za zgodność z oryginałem przez kierownika urzędu stanu cywilnego.
8. Prawomocne orzeczenie wydane na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego albo na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego może stanowić podstawę do sporządzenia nowego aktu urodzenia, na wniosek osoby, której akt dotyczy, jeżeli do dotychczasowego aktu urodzenia dołączono wzmiankę dodatkową na podstawie decyzji zmianie imienia (imion) lub nazwiska. Kierownik urzędu stanu cywilnego, sporządzając nowy akt urodzenia, zamieszcza w nim dane osoby z dotychczasowego aktu urodzenia, uwzględniając treść dołączonych do niego wzmianek dodatkowych.
Art. 75b. Kierownik urzędu stanu cywilnego, o którym mowa w art. 75a ust. 3, albo kierownik urzędu stanu cywilnego, o którym mowa w art. 75a ust. 8, lub upoważniony przez niego pracownik urzędu stanu cywilnego zawiadamia Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego o zmianie danych osobowych dokonanej na podstawie orzeczenia uzgadniającego płeć.”.
Rozdział 5
Przepis przejściowy i końcowy
Art. 18. Do postępowań wszczętych na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego albo na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 19. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Sprawozdawca: Barbara Nowacka, Minister-członek Rady Ministrów ds. równego traktowania
Szanowna Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Celem projektowanej ustawy o uzgodnieniu płci (dalej: projekt ustawy) jest stworzenie odrębnej procedury sądowej umożliwiającej uznanie tożsamości płciowej jako podstawy określenia płci osób, u których występuje niezgodność między tożsamością płciową a płcią metrykalną.
Płeć metrykalna określana jest na podstawie pobieżnej oceny wyglądu narządów płciowych niemowlęcia. W szczególnych przypadkach, gdy ocena taka nie pozwala jednoznacznie określić płci genitalnej, brany jest pod uwagę wynik badania płci genetycznej. Płci człowieka nie można jednak ocenić jedynie na podstawie tych dwóch kryteriów. Zdarza się zatem, że wygląd narządów płciowych oraz badania genetyczne nie odzwierciedlają tożsamości psychicznej człowieka, która kształtuje się już w okresie prenatalnym wskutek wzajemnego oddziaływania procesów hormonalnych płodu i organizmu matki. Na tej podstawie w mózgu człowieka, niezależnie od rozwoju cielesnych cech płciowych, kształtują się biologiczne przesłanki psychicznej tożsamości płciowej. W przeważającej ilości przypadków płeć metrykalna określona przy urodzeniu jest zgodna z tożsamością płciową człowieka. Jednak niejednokrotnie zdarzają się przypadki, gdy istnieje rozbieżność między nimi.
Sytuacja niezgodności płci metrykalnej z płcią odczuwaną psychicznie dotyczy nie tylko osób, posiadających w niemowlęctwie jednoznaczne fenotypowe cechy płciowe, ale także tych, których płeć po urodzeniu nie może być jednoznacznie określona. Niemowlęta takie, ze względu na stereotypy społeczne, a także wymóg prawnego określania płci metrykalnej, są najczęściej bardzo wcześnie poddawane zabiegom operacyjnym, kształtujących ich genitalia w sposób, jaki wydaje się najłatwiejszy do wykonania ze względów chirurgicznych albo zgodny z ich genotypem płciowym. Nie ma bowiem w tym okresie życia niemowlęcia możliwości zbadania ich psychicznej tożsamości płciowej. Dzieciom tym w okresie dojrzewania płciowego podawane są niejednokrotnie hormony płciowe kształtujące pozostałe fizyczne cechy fenotypowe. W wielu wypadkach w późniejszym okresie życia, najczęściej w okresie dojrzewania płciowego, okazuje się niestety, że ukształtowana w ten sposób płeć metrykalna i fenotypowa jest rozbieżna z ich tożsamością płciową.
W sytuacji, gdy płeć genitalna dziecka nie może być jednoznacznie określona lub dziecko posiada cechy genitalne obu płci, prawo powinno stworzyć możliwość uzgadniania płci prawnej w okresie ukształtowania się tożsamości płciowej dziecka, aby umożliwić mu wchodzenie w rolę społeczną zgodnie z płcią odczuwaną psychicznie, a wcześniejsze nieodwracalne zabiegi medyczne, zmierzające do ukształtowania cech płciowych dziecka, powinny zostać zakazane ze względów racjonalnych i humanitarnych.
Możliwość prawnego uzgodnienia płci metrykalnej powinna powstawać w tej sytuacji nie wcześniej niż istnieje możliwość ustalenia metodami psychologicznymi i psychiatrycznymi faktycznej psychicznej tożsamości płciowej, jednak ze względów oczywistych, możliwie jak najwcześniej – w okresie dojrzewania płciowego. Projekt niniejszej ustawy w art. 7. proponuje ustalenie tej granicy na wiek 13 lat. Warunkami prawnego uzgodnienia płci takiego dziecka ma być jego wola, dwie niezależne opinie specjalistów oraz zgoda rodziców, opiekunów prawnych lub sądu rodzinnego w sytuacji ich braku.
W obecnym stanie prawnym płeć człowieka zostaje ustalona przy urodzeniu na podstawie zewnętrznych cech płciowych i następnie wpisana do aktu urodzenia w oparciu o zgłoszenie, o którym mowa w art. 40 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego. Tak określona płeć stanowi, obok imienia i nazwiska, element tożsamości prawnej osoby oraz służy do jej identyfikacji. Przynależność do określonej płci ujawnia nie tylko nadany numer PESEL, ale także dowody tożsamości i inne dokumenty urzędowe. W przypadku, gdy płeć ustalona przy urodzeniu, nie odpowiada wewnętrznemu poczuciu i indywidualnemu doświadczaniu płci społecznej, a więc płci rozumianej jako kategoria społeczna, a nie tylko biologiczna, rozbieżność ta powoduje znaczne utrudnienia w normalnym funkcjonowaniu jednostki zarówno w stosunkach z instytucjami publicznymi, jak i instytucjami i osobami prywatnymi. Jest też bezpośrednią przyczyną dyskryminacji, wykluczenia oraz poniżającego traktowania.
Projekt ustawy dotyczy osób, które odczuwają swoją płeć jako sprzeczną z ich płcią metrykalną. Celem projektowanej ustawy jest umożliwienie tym osobom pełnej identyfikacji prawnej z płcią odczuwaną psychicznie poprzez stworzenie procedury uzgodnienia płci. Skutkiem wykorzystania tej procedury jest doprowadzenie do zgodności między tożsamością płciową a płcią wpisaną do aktu urodzenia.
Projekt ustawy przyjmuje, że należy usunąć różnicę między stanem ujawnionym w akcie urodzenia a rzeczywistym stanem osobowym wnioskodawcy na podobieństwo uzgodnienia treści ksiąg wieczystych na mocy art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. W przypadku niezgodności między stanem ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane, jest wpisane błędnie lub jest dotknięte wpisem nie istniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności czyli uzgodnienia treści księgi wieczystej. W projektowanej ustawie termin uzgodnienie oznacza również usunięcie niezgodności w określeniu płci w akcie urodzenia i oznaczenie jej zgodnie z rzeczywistością społeczną. W tym przypadku sąd w postępowaniu nieprocesowym uzgadnia płeć, a więc określa płeć osoby na podstawie jej tożsamości płciowej. Tak więc poza terminem „uzgodnienie” i celem tej instytucji analogia do powództwa o usunięcie niezgodności między stanem prawnym a stanem rzeczywistym nie występuje.
Podstawową zmianą wynikającą z przyjęcia ustawy o uzgodnieniu płci jest wypełnienie istniejącej w tym obszarze luki prawnej. Projektowana ustawa ma:
- po pierwsze zapełnić lukę prawną w zakresie procedury usunięcia rozbieżności między tożsamością płciową a płcią metrykalną;
- po drugie usunąć/zniwelować istniejące i nie uzasadnione ważnymi interesami publicznymi utrudnienia w określeniu płci zgodnie z tożsamością płciową;
- po trzecie wiążąco określić przesłanki wydania orzeczenia sądowego o uzgodnieniu płci i w ten sposób znieść występujące de facto odmienne podejście sądów w różnych regionach Polski do kwestii tożsamości płciowej;
- po czwarte zastąpić procedurę ustalania płci w trybie procesowym na mocy art. 189 k.p.c. szczególną pozakodeksową procedurą uzgodnienia płci w trybie nieprocesowym i w ten sposób znieść konieczne uczestnictwo rodziców wnioskodawcy w tym postępowaniu;
- po piąte uniezależnić sądową procedurę uzgodnienia płci od procedur medycznej korekty płci i w ten sposób w pełni zapewnić dostęp do sądu także tym osobom, które z powodu swojego stanu zdrowia lub wieku nie mogą spełnić warunku uprzedniego poddania się interwencjom medycznym – jest to jednocześnie zmiana polegająca na realizacji równego traktowania osób ze względu na ich stan zdrowia i wiek w zakresie korzystania z prawa do uznania tożsamości płciowej i tym samym wprowadzająca zgodność między polskim prawem a międzynarodowymi standardami ochrony osób transseksualnych i interseksualnych;
- po szóste stanowić podstawę wydawania nowego aktu urodzenia na podstawie postanowienia sądu o uzgodnieniu płci i w ten sposób zakończyć spór o dopuszczalność sprostowania aktu urodzenia na postawie orzeczenia sądu ustalającego płeć;
- po siódme określić skutki prawne uzgodnienia płci zarówno w sferze prawa administracyjnego, rodzinnego, prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych.
Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa ani budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Projekt ustawy w zakresie, który przewiduje stworzenie sądowej procedury uzgodnienia płci nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy w swoich założeniach jest natomiast zgodny z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i unijnymi standardami ochrony osób przed dyskryminacją ze względu na płeć wynikającymi m.in. z dyrektyw wprowadzających zasadę równego traktowania w różnych obszarach (m.in. w obszarze ubezpieczeń społecznych) oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Projekt nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
og: debata 48h
