latach 1989 – 1992 oraz osób pokrzywdzonych przez tzw. Plan Balcerowicza, która została złożona przez Klub SLD. W imieniu wnioskodawców głos zabierze pani poseł Paulina Piechna-Więckiewicz. Bardzo proszę, pani poseł.
Ustawa
z dnia …………….2018 r.
O świadczeniach pieniężnych dla ofiar transformacji ustrojowej przeprowadzonej w
latach 1989 – 1992 oraz osób pokrzywdzonych przez tzw. Plan Balcerowicza
Art. 1. Ustawa reguluje:
1) zasady nabywania statusu ofiary transformacji ustrojowej oraz osoby pokrzywdzonej
przez tzw. Plan Balcerowicza;
2) zasady przyznawania świadczeń pieniężnych ofiarom transformacji ustrojowej oraz
osobom pokrzywdzonym przez tzw. Plan Balcerowicza;
3) zadania i zasady działania organów Państwa w sprawach związanych z realizacją
uprawnień do świadczeń pieniężnych.
Art. 2. Prawo do świadczeń pieniężnych dotyczy osób, które w latach 1989-1992 były:
1) pracownikami zakładów przemysłowych będących własnością skarbu państwa, a które
zostały zlikwidowane, upadły, zostały przekształcone, sprywatyzowane a następnie
zlikwidowane lub też zostały w tych latach sprywatyzowane a dopiero następnie
przekształcone i zlikwidowane;
2) pracownikami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę w Państwowych
Gospodarstwach Rolnych, których majątek został przejęty przez skarb państwa;
3) pracownikami spółdzielni pracy i spółdzielni inwalidów, które zostały zlikwidowane
lub upadły w latach 1989-1992.
Art. 3. 1. Świadczenie pieniężne przysługuje osobie uprawnionej, której aktualny dochód na
osobę w rodzinie osoby uprawnionej nie przekracza wysokości minimalnej emerytury.
2. Prawo do świadczenia pieniężnego nie przysługuje pracownikowi, który w związku
z likwidacją w latach 1989-1992 zakładu pracy, o którym mowa w art. 2, otrzymał
rekompensatę wyższą niż 12-krotność wynagrodzenia.
3. Świadczenie pieniężne przyznaje się w wysokości 400 zł miesięcznie przez okres 12
miesięcy, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek.
4. Kwota świadczenia pieniężnego , o której mowa w ust. 3 , podlega podwyższeniu
przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent – od miesiąca, w którym jest
przeprowadzona waloryzacja.
5. W przypadku osób, które ukończyły 67 lat świadczenie pieniężne może być
przyznane na okres do 60 miesięcy, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach
bezterminowo.
6. Osoba uprawniona, której przyznano świadczenie pieniężne, może złożyć kolejny
wniosek, o przyznanie świadczenia nie wcześniej niż na 3 miesiące przed końcem
okresu, na jaki przyznano dotychczas pobierane świadczenie.
7. W przypadku, o którym mowa w ust. 6, świadczenie pieniężne przyznaje się
począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął okres na jaki
przyznano dotychczas pobierane świadczenie.
Art. 4.1. Dla celów realizacji niniejszej ustawy minister właściwy do spraw Skarbu Państwa
tworzy Fundusz Świadczeń Transformacji Ustrojowej.
2. Fundusz, o którym mowa w ust. 1, tworzony jest z:
a) części wpływów rocznych z prywatyzacji zasobów Skarbu Państwa ;
b) części wpływów z dywidend wypłacanych Skarbowi Państwa z tytułu posiadania
akcji i udziałów w przedsiębiorstwach.
Art. 5. 1. Potwierdzenie prawa do świadczenia pieniężnego następuje na wniosek osoby,
wymienionej w art. 2, złożony nie później niż do dnia 31 grudnia 2018 r.
2. Po upływie wymienionego w ust. 1 terminu uprawnienie do złożenia wniosku
wygasa.
3. Prawo do świadczenia pieniężnego potwierdza w drodze decyzji administracyjnej
wojewoda właściwy ze względu na miejsce położenia zakładu pracy, o którym mowa
w art. 2.
4. Organem wyższego stopnia w sprawach, o których mowa w ust. 3, jest minister
właściwy do spraw Skarbu Państwa.
Art. 6. Do wniosku, o którym mowa w art. 5 ust. 1, wnioskodawca dołącza dokumenty
poświadczające zatrudnienie w zakładzie pracy, o których mowa w art. 2, a także jego
sytuację materialną.
Art. 7. 1.Wojewoda,o którym mowa w art. 5 ust. 3, przy udziale ministra właściwego do spraw
Skarbu Państwa, sporządza listę zakładów zlikwidowanych lub przekształconych a
następnie zlikwidowanych w latach 1989 – 1992, o których mowa w art. 2, znajdujących
się w chwili likwidacji na obszarze obecnego województwa.
2. Wojewoda odtwarza dla celów prowadzonego postępowania listy pracowników
zakładów, o których mowa w ust. 1, w oparciu o akta znajdujące się w archiwach
państwowych.
3. Wojewoda, po wszczęciu postępowania, dokonuje oceny spełnienia warunków do
otrzymania świadczenia pieniężnego oraz potwierdza prawo do niego lub odmawia prawa
w formie decyzji administracyjnej, o której mowa w art. 5 ust. 3.
4. Przed wydaniem decyzji wojewoda zasięga opinii wojewódzkiej komisji dialogu
społecznego, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej
Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu
społecznego (Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.), co do sposobu załatwienia
wniosku.
5. Wojewoda prowadzi wykaz osób uprawnionych do świadczeń pieniężnych w oparciu
o wydane przez siebie decyzje.
Art. 8. 1. Po zakończeniu postępowania, o którym mowa w art. 7, wojewoda przesyła wykaz
osób uprawnionych do świadczenia pieniężnego do oddziału Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych właściwego dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej celem dokonania
wypłaty świadczenia.
2. Wypłata świadczeń, o której mowa w ust.1, dokonywana jest przez Oddział Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998
r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442, tekst jednolity).
3. Wypłata świadczeń dokonywana jest ze środków przekazanych przez ministra
właściwego do spraw Skarbu Państwa z Funduszu Świadczeń Transformacji Ustrojowej,
o którym mowa w art. 4.
Art. 9. 1. Do świadczenia pieniężnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 12 marca
2014 r. o pomocy społecznej.
2. Jako kwotę dochodu, o którym mowa w art. 8 ust. 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o
pomocy społecznej, przyjmuje się kwotę ustaloną zgodnie z art. 9 ust. 6 tej ustawy.
3. Do dochodu nie wlicza się także pozostałych świadczeń pieniężnych, o których mowa
w art. 36 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, kwoty zasiłku
pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 16 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o
świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114), kwoty dodatku pielęgnacyjnego,
o którym mowa w art. 75 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz świadczenia pieniężnego lub pomocy
społecznej.
Art. 10. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U.
z 2012 r. poz. 361, ze zm.) w art. 21 w ust. 1 po pkt 25c dodaje się pkt 25d w brzmieniu:
„25d) świadczenia pieniężne przyznane na podstawie przepisów ustawy z dnia ….. o
świadczeniach pieniężnych dla ofiar transformacji ustrojowej przeprowadzonej w latach
1989-1992 oraz osób pokrzywdzonych przez tzw. Plan Balcerowicza (Dz. U. z … poz.
…..);”
Art.11. W ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 966 984) w art. 3 ust. 3 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:
„Do dochodu nie wlicza się świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, dodatków dla
sierot zupełnych, jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia dziecka, pomocy w
zakresie dożywiania, zasiłków pielęgnacyjnych, zasiłków okresowych z pomocy
społecznej, dodatku mieszkaniowego, zapomogi pieniężnej, o której mowa w przepisach
o pomocy pieniężnej dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających
świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny 2007 r., świadczenia
pieniężnego i pomocy pieniężnej, o których mowa w przepisach ustawy z dnia …. o
działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów
politycznych (Dz. U. z… poz. …. ), oraz świadczenia pieniężnego, o którym mowa w
przepisach ustawy z dnia … o świadczeniach pieniężnych dla ofiar transformacji
ustrojowe przeprowadzonej w latach 1989- 1992 oraz osób przez tzw. Plan Balcerowicza
(Dz. U. z … poz. …) ”.
Art. 12. W ustawie z dnia 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz.
1456, ze. zm.) w art. 3 w pkt 1 w lit c w tiret dwudziestym dziewiątym średnik zastępuje
się przecinkiem oraz dodaje tiret trzydzieste w brzmieniu:
„świadczenia pieniężne określone ustawie z dnia o świadczeniach pieniężnych dla ofiar
transformacji ustrojowej przeprowadzonej w latach 989-1992 oraz osób pokrzywdzonych
przez tzw. Plan Balcerowicza (Dz. U. z … poz. ….);”.
Art. 13. W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1182,
ze zm.) w art. 8 w ust. 4 dodaje się pkt 5b w brzmieniu:
„5b) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ustawie z dnia …. o świadczeniach
pieniężnych dla ofiar transformacji ustrojowej przeprowadzonej w latach 1989-1992 oraz
osób pokrzywdzonych przez tzw. Plan Balcerowicza (Dz. U. z ..,poz. … );”
Art. 14. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2018 r.
Uzasadnienie
1. Potrzeba i cel wydania ustawy. Przedstawienie rzeczywistego stanu w regulowanej
dziedzinie. Wykazanie różnicy pomiędzy stanem dotychczasowym a
projektowanym stanem prawnym. Przedstawienie przewidywanych skutków
społecznych, gospodarczych, finansowych i prawnych.
Koszty transformacji przeprowadzonej w Polsce w latach 1989-1992 r. a w
szczególności wdrożenie planu wicepremiera Leszka Balcerowicza były dla milionów
Polaków katastrofalne. Szokowe wdrożenie planu Balcerowicza, choć doprowadziło
do zmniejszenia poziomu inflacji oraz przekształcenia gospodarki centralnie
planowanej na rynkową, równocześnie wywołało negatywne skutki na rynku pracy. W
pierwszym okresie transformacji ponad dwukrotnie wzrósł odsetek osób żyjących
poniżej minimum socjalnego, gdyż ponad milion pracowników straciło pracę lub
dochody pracujących spadły o kilkadziesiąt procent. W latach 1989-1992 zlikwidowano
około 700 zakładów pracy wskutek czego pracę straciło około 850 tysięcy ludzi.
Kolejne 435 tysięcy osób straciło pracę wskutek systemowej likwidacji PGR-ów. W
zamian nie powstały żadne nowe zakłady pracy. Jeśli przeciętna rodzina liczyło 4
osoby, oznacza to, że w krótkim czasie około 5 mln osób znalazło się na „garnuszku”
ośrodków pomocy społecznej. Przez wiele lat nikt a zwłaszcza państwo, nie zajmował
się tymi ludźmi, w szczególności zaś pracownikami b. PGR-ów. Wskutek tego
bezrobocie i bieda stały się dziedziczne w popegeerowskich miejscowościach. Zdaniem
wnioskodawców nadszedł czas by państwo polskie tym pokrzywdzonym ludziom
udzieliło wsparcia, zwłaszcza jeśli znajdują się oni w bardzo ciężkim położeniu
materialnym.
Stąd przedkładany projekt ustawy przewiduje wsparcie w formie świadczenia
pieniężnego w wysokości 400 zł miesięcznie przez okres 12 miesięcy dla osoby
uprawnionej, gdy aktualny dochód na osobę w rodzinie osoby uprawnionej nie
przekracza wysokości minimalnej emerytury. Dla osób powyżej 67 roku życia
świadczenie wyłoby wypłacane przez 5 lat. Wypłacanie tych świadczeń mogłoby być
kontynuowane przez kolejny okres, o ile warunki dochodowe nie zmieniłyby się na
korzyść tej osoby.
By otrzymać świadczenie osoba wnioskująca musi wystąpić najpóźniej do dnia
31 grudnia 2018 r. z wnioskiem do wojewody właściwego dla zlikwidowanego zakładu
pracy o potwierdzenie prawa do świadczenia pieniężnego załączając stosowne
dokumenty, w szczególności dotyczące pracy w zlikwidowanym zakładzie pracy oraz
swojej aktualnej sytuacji materialnej.
Wojewoda, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, wyda
decyzję potwierdzającą lub odmowną, co do prawa do świadczenia. Decyzję
prawomocną następnie przekaże do oddziału ZUS właściwego dla miejsca
zamieszkania uprawnionego, celem wypłaty świadczenia. Świadczenia będą
wypłacane przez ZUS, na podstawie art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998
r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ze środków specjalnego Funduszu Świadczeń
Transformacji Ustrojowej prowadzonego przez Ministra Skarbu Państwa.
Dzięki wejściu w życie projektowanej ustawy dojdzie do symbolicznego
wypłacenia „odszkodowania” przez państwo polskie obywatelom, których w okresie
transformacji, pozostawiło w tragicznej sytuacji bez jakiejkolwiek pomocy.
Będzie więc to swoisty akt sprawiedliwości dziejowej. Należy zauważyć, że w
ostatnim okresie czasu różne grupy społeczne uzyskały już podobną pomoc ze strony
państwa. Nie będzie to więc jakieś wyjątkowe działanie legislacyjne.
Wnioskodawcy oceniają, że wejście w życie ustawy wywoła bardzo korzystne
skutki społeczne, prawne i gospodarcze.
2. Wskazanie źródeł finansowania, jeżeli projekt pociąga za sobą obciążenie
budżetu państwa.
W latach 1989-1992 zlikwidowano około 700 zakładów pracy, w wyniku czego
straciło pracę około 850 tys. pracowników. Nadto szacuje się, że w 1989 r. w
Państwowych Gospodarstwach Rolnych pracowało około 430 tysięcy osób. Razem
więc utraciło w czasie transformacji oraz reform Balcerowicza około 1.3 mln osób.
Ustawa przewiduje jednakże kryterium dochodowe otrzymania świadczenia
pieniężnego, którym jest dochód na członka rodziny nie przekraczający minimalnej
emerytury, w związku z czym ilość osób-beneficjentów ustawy będzie znacząco
mniejsza. Wyliczenia wnioskodawców wskazują na skutki budżetowe w kwocie około
2,8 mld zł rocznie.
Wymienione koszty wejścia w życie ustawy byłyby pokryte przez część wpływów rocznych z prywatyzacji zasobów Skarbu Państwa oraz część wpływów z dywidend wypłacanych Skarbowi Państwa z tytułu posiadania
akcji i udziałów w przedsiębiorstwach.
3. Przedstawienie założeń podstawowych aktów wykonawczych.
Projekt ustawy nie przewiduje wydania aktów wykonawczych.
4. Oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej.
Wnioskodawcy oświadczają, że projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii
Europejskiej.
5. Wyniki przeprowadzonych konsultacji względem projektu ustawy.
Wnioskodawcy oświadczają, ze w stosunku do projektu ustawy nie przeprowadzono
konsultacji.
6. Projekt ustawy nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
