Ustawa
o likwidacji Instytutu Pamięci Narodowej oraz przekazaniu jego zadań i kompetencji innym organom
Art. 1.
Ustawa reguluje sposób i zasady likwidacji Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, organy przejmujące zadania i kompetencje likwidowanego Instytutu, zasady funkcjonowania archiwum obywatelskiego, ograny właściwe oraz sposób postępowania w sprawach o zbrodnie nazistowskie, komunistyczne, przeciwko pokojowi, ludzkości i wojenne.
Art. 2.
Z dniem 31 grudnia 2039 r. likwiduje się Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni, zwany dalej „Instytutem Pamięci Narodowej”.
Art. 3.
Z dniem 31 grudnia 2039 r. znosi się obowiązek składania oświadczenia, dotyczącego pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r., zwanego dalej "oświadczeniem lustracyjnym".
Art. 4.
1. Zadania i kompetencje wykonywane dotychczas przez Instytut Pamięci Narodowej z zakresu:
1) ewidencjonowania, gromadzenia, przechowywania, opracowywania, zabezpieczenia, udostępniania i publikowania dokumentów organów bezpieczeństwa państwa,
2) ochrony danych osobowych osób, których dotyczą dokumenty, o których mowa w pkt 1
- stają się zadaniami, które realizuje Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1, w zakresie nieuregulowanym niniejsza ustawą, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych realizuje zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.
Art. 5.
Z dniem 1 stycznia 2040 r. wykonywane dotychczas przez Instytut Pamięci Narodowej zadania i kompetencje z zakresu:
1) ścigania przestępstw popełnionych na osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich innych narodowości w okresie od dnia 1
września 1939 r. do dnia 31 lipca 1990 r.:
a) zbrodni nazistowskich,
b) zbrodni komunistycznych,
c) innych przestępstw stanowiących zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości lub zbrodnie wojenne,
- stają się zadaniami, które realizuje prokuratura;
2) prowadzenie działań w zakresie edukacji publicznej
- stają się zadaniami, które realizuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Art. 6.
1. Zbrodniami komunistycznymi, w rozumieniu ustawy, są czyny popełnione przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego w okresie od dnia 17 września 1939 r. do dnia 31 lipca 1990 r., polegające na stosowaniu represji lub innych form naruszania praw człowieka wobec jednostek lub grup ludności bądź w związku z ich stosowaniem, stanowiące przestępstwa według polskiej ustawy karnej obowiązującej w czasie ich popełnienia. Zbrodniami komunistycznymi są równieżn czyny popełnione przez tych funkcjonariuszy w okresie, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, zawierające znamiona czynów zabronionych określonych w art. 187, 193 lub 194 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny albo art. 265 § 1, art. 266 § 1, 2 lub 4 lub art. 267 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny, dokonane przeciwko dokumentom w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów na szkodę osób, których te dokumenty dotyczą.
2. Funkcjonariuszem państwa komunistycznego, w rozumieniu ustawy, jest funkcjonariusz publiczny, a także osoba, która podlegała ochronie równej ochronie funkcjonariusza publicznego, w szczególności funkcjonariusz państwowy oraz osoba pełniąca funkcję kierowniczą w organie statutowym partii komunistycznych.
Art. 7.
1. Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:
1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego;
2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;
3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego;
4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;
5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;
6) Akademia Spraw Wewnętrznych;
7) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza;
8) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki;
9) Informacja Wojskowa;
10) Wojskowa Służba Wewnętrzna;
11) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;
12) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych;
2. Jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.
Art. 8.
Zbrodniami przeciwko ludzkości są w szczególności zbrodnie ludobójstwa w rozumieniu Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, przyjętej w dniu 9 grudnia 1948 r., a także inne poważne prześladowania z powodu przynależności osób prześladowanych do określonej grupy narodowościowej, politycznej, społecznej, rasowej lub religijnej, jeżeli były dokonywane przez funkcjonariuszy publicznych albo przez nich inspirowane lub tolerowane.
Art. 9.
1. Zbrodnie, o których mowa w art. 5 pkt 1 lit. a, stanowiące według prawa międzynarodowego zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości lub zbrodnie wojenne, nie ulegają przedawnieniu.
2. W stosunku do sprawców zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości lub zbrodni komunistycznych nie stosuje się wydanych przed dniem 7 grudnia 1989 r. przepisów ustaw i dekretów, które przewidują amnestię lub abolicję.
Art. 10.
1. Materiały archiwalne zgromadzone oraz wytworzone w toku działalności zlikwidowanego Instytutu Pamięci Narodowej, są przekazane z archiwum wyodrębnionego Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni do tworzonego, wyodrębnionego archiwum organów bezpieczeństwa państwa 1944-1990, zwanego dalej „archiwum obywatelskim”, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 14 lipca 1983r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.
2. W zakresie nieuregulowanym niniejsza ustawą, do archiwum obywatelskiego stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w ust. 1.
Art. 11.
1. Archiwum obywatelskim kieruje dyrektor powołany przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, wybierany
w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.
2. Do przeprowadzenia naboru na stanowisko, o którym mowa w ust. 1, przepisy art. 18a-18d ustawy, o której mowa w art.10 ust. 1, stosuje się
odpowiednio.
Art. 12.
1. Każdy ma prawo wystąpić do Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z wnioskiem o udostępnienie do wglądu kopii dotyczących go dokumentów znajdujących się w archiwum obywatelskim.
2. Kopie dostępnych dokumentów, o których mowa w ust. 1, dotyczące wnioskodawcy udostępnia się, z wyjątkiem dokumentów wytworzonych przez wnioskodawcę lub przy jego udziale w ramach czynności wykonywanych w związku z jego pracą lub służbą w organach bezpieczeństwa państwa albo w związku z czynnościami wykonywanymi w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji.
3. W udostępnianych kopiach dokumentów anonimizuje się dane osobowe osób trzecich.
4. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać:
1) imię i nazwisko oraz adres zamieszkania wnioskodawcy;
2) rodzaj i numer dokumentu tożsamości;
3) datę wydania dokumentu tożsamości oraz nazwę organu, który go wydał;
4) dane ułatwiające odnalezienie dokumentów.
5. W razie późniejszego odnalezienia w archiwach, dokumentów dotyczących wnioskodawcy należy go o tym poinformować oraz pouczyć o możliwości ponownego złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.
Art. 13.
1. Odmowa uwzględnienia wniosku, o którym mowa w art. 12 ust. 1, w zakresie dotyczącym udostępnienia dokumentów:
1) wytworzonych przez wnioskodawcę lub przy jego udziale w ramach czynności wykonywanych w związku z jego pracą lub służbą w organach bezpieczeństwa państwa albo w związku z czynnościami wykonywanymi w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji,
2) z których treści wynika, że wnioskodawca:
a) był traktowany przez organy bezpieczeństwa jako tajny informator lub pomocnik przy operacyjnym zdobywaniu informacji,
b) zobowiązał się do dostarczania informacji organowi bezpieczeństwa państwa lub świadczenia takiemu organowi jakiejkolwiek pomocy w działaniach operacyjnych,
c) realizował zadania zlecone przez organ bezpieczeństwa państwa, a w szczególności dostarczał temu organowi informacji,
- następuje w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja ta jest równoznaczna z odmową realizacji praw określonych w art.14 ust. 2 .
2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, służy odwołanie do Prokuratora Generalnego.
Art. 14.
1. Każdy, kto uzyskał wgląd w kopie dokumentów, o których mowa w art.12, ma prawo wystąpić do Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z
wnioskiem o udostępnienie do wglądu tych dokumentów bez anonimizacji.
2. Każdy, kto uzyskał wgląd w kopie dokumentów, o których mowa w art. 12, i nie zachowały się w stosunku do niego dokumenty, o których mowa w art. 12 ust. 2, ma prawo - na zasadach i w zakresie określonym w ustawie - do uzyskania kopii tych dokumentów, prawo do ujawnienia nazwisk oraz dalszych danych identyfikujących tożsamość funkcjonariuszy, pracowników, żołnierzy oraz współpracowników organów bezpieczeństwa państwa, prawo do zwrotu przedmiotów znajdujących się w archiwum obywatelskim, które w momencie utraty stanowiły jej własność lub były w jej posiadaniu, i prawo zastrzeżenia swoich danych osobowych.
3. Niezanonimizowane dokumenty udostępnia się do wglądu w oryginałach lub kopiach w siedzibie lub oddziale archiwum państwowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, chyba że we wniosku wskazał on inny oddział, w terminie 4 miesięcy od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1. Przepis art. 13 stosuje się odpowiednio.
Art. 15.
1. Każdy ma prawo wystąpić z wnioskiem do Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych o udostępnienie do wglądu dokumentów osobowych
dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organu bezpieczeństwa państwa.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać:
1) imię i nazwisko oraz adres zamieszkania wnioskodawcy;
2) rodzaj i numer dokumentu tożsamości;
3) datę wydania dokumentu tożsamości oraz nazwę organu, który go wydał;
4) dane ułatwiające odnalezienie dokumentów, w szczególności imię i nazwisko oraz informacje o miejscu pracy lub działania pracownika lub funkcjonariusza organu bezpieczeństwa państwa, którego dotyczyć mają dokumenty.
3. Funkcjonariusze i pracownicy organów bezpieczeństwa państwa mogą uzyskać na swój wniosek kopie dotyczących ich dokumentów osobowych.
4. W razie późniejszego odnalezienia w archiwum dokumentów osobowych dotyczących pracownika lub funkcjonariusza organu bezpieczeństwa państwa, którymi zainteresowany był wnioskodawca, należy go o tym poinformować oraz pouczyć o możliwości ponownego złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1.
5. W zakresie wniosku o którym mowa w ust. 1 przepisy art. 13 stosuje się odpowiednio.
Art. 16.
1. Dokumenty zgromadzone w archiwum obywatelskim udostępnia się ponadto w celu:
1) wykonywania zadań ustawowych;
2) prowadzenia badań naukowych;
3) publikacji materiału prasowego, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, z upoważnienia redakcji albo wydawcy.
2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, udostępnia się na pisemny wniosek, skierowany do Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien zawierać:
1) imię i nazwisko albo nazwę oraz adres zamieszkania albo siedziby wnioskodawcy;
2) rodzaj i numer dokumentu tożsamości osoby, której ma nastąpić udostępnienie;
3) datę wydania dokumentu tożsamości osoby, której ma nastąpić udostępnienie oraz nazwę organu, który go wydał;
4) dane ułatwiające odnalezienie dokumentów.
4. Wniosek o udostępnienie dokumentów w celu, o którym mowa:
1) w ust. 1 pkt 1 - powinien zawierać również podstawę prawną dotyczącą wykonywania zadań ustawowych
2) w ust. 1 pkt 2 - powinien zawierać również:
a) wskazanie tematu prowadzonych badań naukowych,
b) rekomendację pracownika naukowego uprawnionego do prowadzenia badań naukowych w dyscyplinach nauk humanistycznych, społecznych, gospodarki lub prawa - w przypadku osób niebędących takimi pracownikami;
3) w ust. 1 pkt 3 - powinien zawierać również:
a) wskazanie tematu materiału prasowego,
b) załączone upoważnienie redakcji albo wydawcy do wystąpienia z wnioskiem.
5. Podmioty, które złożyły wniosek i którym dokumenty zostały udostępnione, ponoszą odpowiedzialność prawną za sposób ich wykorzystania, o czym należy je poinformować na piśmie.
6. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, w drodze decyzji administracyjnej, odmawia udostępnienia dokumentów, o których mowa w ust. 1, jeżeli złożony wniosek nie spełnia warunków określonych w ust. 1-4 lub zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 12 ust. 2, art. 18 i art. 19.
7. Od decyzji, o której mowa w ust. 6, służy odwołanie do Prokuratora Generalnego.
Art. 17.
1. Osoba, która uzyskała na podstawie art. 14 wgląd w niezanonimizowane kopie dotyczących jej dokumentów może zastrzec, że dotyczące jej informacje ujawniające jej pochodzenie etniczne lub rasowe, przekonania religijne, przynależność wyznaniową oraz dane o stanie zdrowia i życiu seksualnym, a także ujawniające jej stan majątkowy, a w szczególności nieruchomości oraz rzeczy ruchome stanowiące dobra kultury w rozumieniu przepisów o ochronie dóbr kultury, nie będą udostępnione.
2. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych informuje o prawie zastrzeżenia, o którym mowa w ust. 1.
Art. 18
1. Odpowiednio Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu lub Minister Obrony Narodowej może zastrzec, na czas określony, że do określonych dokumentów nie może mieć dostępu żadna inna osoba poza wyznaczonymi przez nich przedstawicielami, jeżeli jest to konieczne dla bezpieczeństwa państwa. Organy innych służb specjalnych mogą występowaćz takim zastrzeżeniem za pośrednictwem odpowiednio Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szefa Agencji Wywiadu.
2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1, stanowią wyodrębniony, tajny zbiór w archiwum obywatelskim i podlegają szczególnej ochronie.
3. W skład zbioru, o którym mowa w ust. 2, wchodzą, na czas nieokreślony, deklaracje zawierające informacje o pracy lub służbie w organach
bezpieczeństwa państwa.
4. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, na wniosek odpowiednio Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szefa Agencji Wywiadu lub na wniosek Ministra Obrony Narodowej, zatwierdza lub uchyla zastrzeżenie dostępu do określonych dokumentów.
5. Zastrzeżenie jest objęte tajemnicą państwową.
6. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu oraz Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z Naczelnym Dyrektorem
Archiwów Państwowych, dokonują co 5 lat okresowych przeglądów dokumentów zgromadzonych w tajnym zbiorze wyodrębnionym, o którym
mowa w ust. 2. W przypadku stwierdzenia ustąpienia przesłanek uzasadniających zastrzeżenie Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych podejmuje z urzędu, po uzyskaniu zgody Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego albo Szefa Agencji Wywiadu albo Ministra Obrony Narodowej, lub na wniosek tych organów, decyzję o uchyleniu lub skróceniu okresu zastrzeżenia.
Art. 19.
Przepisy art. 16 i art.18 nie ograniczają uprawnień sądu i prokuratora, określonych w odrębnych przepisach.
Art. 20.
Postępowanie w sprawach uregulowanych w ustawie prowadzi się według przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
Art. 21.
1. Śledztwo w sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 5 pkt 1 lit. a, wszczyna i prowadzi prokurator biura do spraw zbrodni nazistowskich, komunistycznych, przeciwko pokojowi, ludzkości i wojennych Prokuratury Krajowej, o którym mowa w art. 17 ust. 6d ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze lub prokurator wydziału prokuratury apelacyjnej wskazanej przez Prokuratora Generalnego, zwany dalej „prokuratorem”.
2. Prokuratorom, w sprawach określonych w art. 5 pkt 1 lit. a przysługują wszystkie uprawnienia prokuratora, także w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.
3. Celem śledztwa w sprawach o zbrodnie, o których mowa w art. 5 pkt 1 lit. a, jest również wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w
szczególności ustalenie osób pokrzywdzonych.
4. Okoliczność, o której mowa w art. 17 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania karnego, nie może stanowić przeszkody do realizacji celu, o którym mowa w ust. 3. Po zrealizowaniu tego celu postępowanie umarza się.
5. Do prowadzenia śledztw prokuratorów stosuje się przepisy Kodeksu postępowania karnego.
6. Prokurator może zaniechać wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć w stosunku do sprawcy przestępstwa, o którym mowa w art. 5 pkt 1 lit. a, jeżeli dobrowolnie ujawnił on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne informacje dotyczące osób współdziałających przy popełnieniu przestępstwa, jak również okoliczności jego popełnienia, jeżeli informacje te umożliwiają wszczęcie postępowania przeciwko określonej osobie. Odstępując od ścigania sprawcy przestępstwa, prokurator uwzględnia stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu i stopień jego winy oraz rodzaj i charakter przestępstwa ujawnionego, a w szczególności ustala, czy możliwe jest ujawnienie w inny sposób sprawców współdziałających w dokonaniu tego przestępstwa, a także ocenia wagę, jaką ma ujawnienie przestępstwa.
7. Prokurator może wszcząć postępowanie w stosunku do sprawcy, którego ścigania zaniechał na podstawie ust. 6, tylko wtedy, gdy w toku dalszego
postępowania uchyli się on od złożenia zeznań lub złoży zeznania odmienne od tych, które uzasadniały zaniechanie wszczęcia postępowania lub umorzenie postępowania wszczętego.
8. Jeżeli osoba, wobec której ścigania zaniechano na podstawie ust. 6, zostanie wezwana w charakterze świadka, prokurator biura może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy jej danych osobowych, choćby nie zachodziły okoliczności określone w art. 184 § 1 Kodeksu postępowania karnego.
9. W sądowym postępowaniu odwoławczym na skutek wniesienia apelacji oraz kasacji występują prokuratorzy.
10. Do prokuratorów stosuje się, w sprawach nieuregulowanych ustawą, przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze.
11. W zakresie nieuregulowanym w niniejszym rozdziale zastosowanie mają przepisy ustawy – Kodeks postępowania karnego.
Art. 22.
W ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 1 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Prokuraturę stanowią Prokurator Generalny oraz podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury.”;
2) W art. 6 uchyla się ust. 3;
3) W art. 17:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Prokurator Generalny jest przełożonym prokuratorów powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury.”
b) dodaje się ust. 6d w brzmieniu:
„6d. Pracami biura do spraw biura do spraw zbrodni nazistowskich, komunistycznych, przeciwko pokojowi, ludzkości i wojennych kieruje dyrektor
biura podległy bezpośrednio Prokuratorowi Generalnemu.”
4) w art. 17a ust. 3 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) pozostali zastępcy Prokuratora Generalnego, w zakresie zleconych czynności - w stosunku do prokuratorów pełniących czynności w Prokuraturze Krajowej oraz prokuratorów apelacyjnych”;
5) Art. 23 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„ 1. Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym składa się z: trzech przedstawicieli wybranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej, przedstawiciela wybranego przez zebranie prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, przedstawicieli wybranych przez zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach apelacyjnych - po jednym z każdej prokuratury apelacyjnej - oraz trzech prokuratorów powołanych przez Prokuratora Generalnego. Wybory prokuratorów na zebraniach odbywają się według regulaminów uchwalonych przez
te zebrania. Przewodniczącym Rady jest Prokurator Generalny.
6) w art. 49 uchyla się ust. 6.
Art. 23. W ustawie Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 99 uchyla się ust. 2b;
2) w art. 107 uchyla się ust. 2.
Art. 24. W ustawie o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 8 ust. 2 uchyla się pkt 1a;
2) w art. 9 uchyla się ust. 3.
Art. 25.
1. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy:
1) prokuratorzy Głównej Komisji i Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu praz prokuratorzy Biura Lustracyjnego i oddziałowych biur lustracyjnych Instytutu Pamięci Narodowej zostają przeniesieni na równorzędne stanowiska w powszechnej lub wojskowej jednostce prokuratury lub innej jednostki organizacyjnej podległej Ministrowi Sprawiedliwości albo przez niego nadzorowanej, zgodnie z kwalifikacjami prokuratora;
2) pracownicy naukowi Instytutu Pamięci Narodowej stają się pracownikami Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
2. Po upływie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy wygasają stosunki pracy z pozostałymi pracownikami zatrudnionymi w
Instytucie Pamięci. Pracownikom tym przysługują świadczenia przewidziane dla pracowników, z którymi stosunek pracy rozwiązuje się z powodu likwidacji zakładu pracy.
Art. 26.
Kadencja Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej upływa z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
Art. 27.
Postępowania w sprawie ścigania przestępstw, o których mowa w art. 4 1pkt 1 lit a ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, wszczęte i niezakończone przez prokuratorów Głównej Komisji i Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu są prowadzone przez prokuraturę.
Art. 28.
Wszczęte i niezakończone postępowania lustracyjne ulęgają umorzeniu z dniem wejścia w życie ustawy.
Art. 29.
Archiwum obywatelskie przejmuje mienie należące bądź wykorzystywane przez Instytut Pamięci Narodowej, w celu gromadzenia, przechowywania, udostępniania przejętych i zgromadzonych materiałów archiwalnych.
Art. 30.
Tracą moc ustawy:
1) z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu;
2z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.
Art. 31.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2040 r.
Sylwia Gregorczyk-Abram:
Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Najwyższy czas na zakończenie rozliczeń z okresu PRL–u. Jeśli ktoś w czasach PRL–u popełnił przestępstwa to powinien odpowiadać na zasadach określonych przez kodeks karny i kodeks postępowania karnego. Do ścigania przestępstw jest prokuratura, od wymierzania sprawiedliwości niezawisłe sądy. Reszta powinna być pozostawiona historykom. IPN jest bodaj jedyną instytucją w skali Europy, który łączy funkcje badawczo – edukacyjne i prokuratorskie. Pomieszanie dwóch porządków i dwóch paradygmatów dochodzenia do prawdy o człowieku: prawnego i historycznego prowadzi do sytuacji paradoksalnych: ta sama osoba w świetle orzeczenia sądu może nie być tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa PRL, a być nim wedle opinii IPN–u.
Śledztwa prowadzone przez IPN kosztując podatników, służą coraz częściej sensacji, budzą sprzeciw historyków. Wszystkie zadania jakie ma realizować IPN, w cywilizowanym państwie są realizowane przez odpowiednie organy państwowe. Tak może i powinno być w Polsce.
Badania nad historią najnowszą prowadzić powinny akademickie placówki naukowe. Archiwalia byłych służb bezpieczeństwa PRL powinny się znaleźć w Archiwum Akt Nowych i być dostępne na ogólnie obowiązujących w archiwistyce zasadach. Ściganie zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu powinni prowadzić prokuratorzy prokuratury powszechnej, być może w ramach jakiegoś wyodrębnionego, specjalistycznego pionu. Likwidacja IPN dałaby wymierne oszczędności dla budżetu. Zaoszczędzone środki finansowe można by przeznaczyć na granty, na badania historii najnowszej, rozdzielane między liczne akademickie ośrodki badawcze, co zapewniłoby przy okazji pluralizm postaw i opcji politycznych i metodologicznych badaczy.
Uznając, że w wolnej Polsce, 50 lat po obaleniu komunizmu i końcu PRL-u nie ma miejsca na instytucję taką jak IPN, projekt zakłada likwidację tej upolitycznionej instytucji. Zakłada koniec lustracji w jej dotychczasowym kształcie. Zamiast lustracji proponuje się udostępnienie archiwów byłych służb bezpieczeństwa PRL na ogólnych zasadach przyjętych w archiwistyce. Ściganie zbrodni przeciwko Narodowi projekt powierza prokuraturze powszechnej. Badania naukowe – historykom z placówek akademickich.
Nie ma potrzeby utrzymywania nadzwyczajnego ustawodawstwa, skoro funkcjonują organy, takie jak prokuratura, archiwa państwowe, czy właściwe ministerstwa, które mogą kontynuować dotychczasowe działania IPN polegające na ściganiu i karaniu przestępców. Tak uczyniono w innych krajach w których obowiązywała także tzw. "demokracja ludowa". Nadto należy podkreślić, że nie ma żadnego zagrożenia, iż funkcjonujące organy państwa (prokuratura, ministerstwa) doprowadzą do wypaczenia idei rozliczeniowej. W takiej sytuacji skutki społeczne, jak i gospodarcze oraz prawne będą tylko pozytywne, gdyż nastąpi zakończenie okresu rozliczeń i rozpoczęcie normalnego funkcjonowania państwa i społeczeństwa.
Likwidacja IPN dałaby już po roku wymierne oszczędności dla budżetu. Obecnie corocznie utrzymanie IPN kosztuje budżet państwa ponad 200 mln zł a jego działania mogą być bez żadnych perturbacji zastąpione przez prokuraturę oraz archiwa państwowe i ministra do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, w ramach posiadanych przez te organy środków lub w niewielkim stopniu zwiększonych. Oczywiście na początku będą koszty związane z likwidacją IPN i postępowania lustracyjnego, ale w krótkim czasie oszczędności przeważą nad tymi kosztami. Należy także zwrócić uwagę na oszczędności związane z przeniesieniem prokuratorów z IPN do prokuratury powszechnej. Dane dotyczące obciążeń prokuratorów z pionu lustracyjnego i prokuratorów prokuratury powszechnej są dla tych pierwszych bardzo negatywne. Zdaniem projektodawców zaoszczędzone środki finansowe należy przeznaczyć m.in. na granty na badania historii najnowszej, rozdzielane między liczne akademickie ośrodki badawcze, co zapewniłoby przy okazji pluralizm postaw i opcji politycznych i metodologicznych badaczy
Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Projekt nie wpłynie negatywnie na sytuacje rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
OG: 48H
