Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o Głównym Urzędzie Administracji Publicznej. Zapraszam do zabrania głosu ministra Sebastiana Stodolaka.
Ustawa
o Głównym Urzędzie Administracji Publicznej
Art. 1. Tworzy się Główny Urząd Administracji Publicznej, zwany dalej "Urzędem", który zapewnia obsługę Prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej, zwanego dalej "Prezesem Urzędu".
Art. 2. Prezes Urzędu jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach administracji publicznej w zakresie określonym ustawą.
Art. 3. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu pod względem zgodności jego działania z prawem oraz polityką rządu, a także pod względem rzetelności i gospodarności.
Art. 4.
1. Prezesa Urzędu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
2. Wiceprezesa Urzędu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa Urzędu.
3. Prezesem lub Wiceprezesem Urzędu może zostać osoba, która:
1) posiada wyższe wykształcenie,
2) cechuje się wysoką wiedzą w zakresie administracji publicznej,
3) posiada co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowiskach kierowniczych w jednostkach organizacyjnych administracji,
4) cieszy się nieposzlakowaną opinią.
Art. 5.
Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy:
1) inicjowanie i opracowywanie dla Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów projektów strategii działań rządu w zakresie administracji publicznej oraz przedkładanie projektów aktów normatywnych w tym zakresie;
2) wypracowywanie standardów funkcjonowania urzędów administracji publicznej oraz prowadzenie prac nad modernizacją struktur, organizacji i instrumentów stosowanych przez administrację publiczną, w szczególności w zakresie:
a) systemów organizacyjnych urzędów administracji publicznej oraz podporządkowanych im jednostek organizacyjnych,
b) usprawniania działań administracji poprzez ujednolicanie i upraszczanie procedur administracyjnych, w tym metod koordynacji spraw związanych z nadzorem i kontrolą nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków przez organy administracji rządowej oraz spraw dotyczących rozstrzygania sporów o właściwość w zakresie określonym w przepisach odrębnych,
c) wprowadzania nowoczesnych metod zarządzania w administracji publicznej.
3) proponowanie niezbędnych zmian dotyczących działania administracji publicznej oraz koordynowanie ich wdrażania i monitorowanie;
4) współpraca w zakresie inicjowania działań zmierzających do zapewniania rozwoju i doskonalenia zasobów kadrowych administracji publicznej w odniesieniu do pracowników nie będących członkami korpusu służby cywilnej;
5) podejmowanie działań mających na celu zapewnianie sprawnego i efektywnego przepływu informacji w urzędach administracji rządowej i samorządowej, w szczególności poprzez standaryzację systemów informatycznych;
6) gromadzenie, analizowanie oraz przetwarzanie i upowszechnianie informacji o administracji publicznej, w tym w szczególności:
a) dokonywanie kompleksowych analiz i ocen działalności administracji publicznej,
b) przygotowywanie sprawozdań o stanie administracji publicznej,
c) wydawanie "Biuletynu Administracji Publicznej";
7) zapewnianie wykonywania konstytucyjnych i ustawowych kompetencji Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów z zakresu administracji publicznej wobec:
a) administracji rządowej, w szczególności administracji rządowej w województwie, w tym kontrola realizacji przez organy zespolonej administracji rządowej w województwie zadań wskazanych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów oraz przedstawianie wniosków z przeprowadzonych kontroli i przedkładanie propozycji doskonalenia metod kontroli,
b) jednostek samorządu terytorialnego i ich związków,
c) regionalnych izb obrachunkowych,
d) samorządowych kolegiów odwoławczych;
8) wykonywanie zadań należących na mocy obowiązujących przepisów do kompetencji Prezesa Urzędu wobec jednostek, o których mowa w pkt 7 lit. a-d, w szczególności w sprawach z zakresu:
a) organizacji zespolonej administracji rządowej w województwie,
b) podziału terytorialnego państwa,
c) nazw jednostek osadniczych i obiektów fizjograficznych,
d) insygniów władzy państwowej, herbów, flag, emblematów i innych znaków i symboli związanych z heraldyką i weksylologią,
e) funkcjonowania samorządu terytorialnego,
f) rejestracji związków metropolitarnych, związków gmin, związków powiatów i związków województw,
g) gospodarki nieruchomościami, o których mowa w art. 60 i 61 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
Art. 6.
1. Prezes Urzędu przedstawia Prezesowi Rady Ministrów coroczne sprawozdanie o stanie administracji publicznej.
2. Po akceptacji przez Prezesa Rady Ministrów, sprawozdanie podlega opublikowaniu w "Biuletynie Administracji Publicznej" w terminie przewidzianym dla sporządzania rocznej zbiorczej sprawozdawczości budżetowej.
Art. 7.
1. Ilekroć właściwy minister lub kierownik urzędu centralnego określa, na podstawie przepisów odrębnych, zasady organizacji, siedziby i terytorialny zasięg działania podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez niego urzędów lub innych jednostek organizacyjnych administracji publicznej, określenie to następuje po zaopiniowaniu przez Prezesa Urzędu.
2. Organy administracji rządowej udzielają Prezesowi Urzędu, na jego wniosek, informacji dotyczących organizacji i funkcjonowania podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez nie urzędów i innych jednostek organizacyjnych.
3. Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego zobowiązane są do składania Prezesowi Urzędu co najmniej raz w roku sprawozdań, dotyczących organizacji struktur i funkcjonowania podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez nie urzędów i innych jednostek organizacyjnych.
4. Przepisy ust. 1-3 nie naruszają przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz innych ustaw o ochronie tajemnicy zawodowej lub innych
tajemnic prawnie chronionych, w szczególności nie dotyczą jednostek organizacyjnych służb ochrony państwa.
5. Przepisy ust. 1-3 nie dotyczą również jednostek organizacyjnych, mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 8. Podjęcie przez kierownika urzędu administracji publicznej działań zmierzających do standaryzacji metod i instrumentów zapewniających sprawne funkcjonowanie urzędu wymaga uprzedniego zaopiniowania przez Prezesa Urzędu.
Art. 9.
1. W celu realizacji swoich zadań Prezes Urzędu współdziała z innymi organami administracji rządowej, w szczególności z Szefem Służby Cywilnej a także z Szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, z jednostkami samorządu terytorialnego i ich reprezentacjami, współpracuje z Krajową Szkołą Administracji Publicznej oraz jednostkami organizacyjnymi szkół wyższych i innymi placówkami naukowymi, jak również ze stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi działającymi w sferze administracji publicznej.
2. Prezes Urzędu prowadzi współpracę międzynarodową w zakresie spraw administracji publicznej we współdziałaniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych, w szczególności w zakresie:
1) wymiany doświadczeń i informacji związanych z kształtowaniem struktur i metod funkcjonowania administracji publicznej;
2) wyjazdów studyjnych pracowników administracji publicznej;
3) współpracy z instytucjami rządowymi i pozarządowymi zajmującymi się administracją publiczną.
Art. 10.
1. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, nadaje Urzędowi statut regulujący organizację i zasady funkcjonowania Urzędu.
2. Statut określa podział Urzędu na komórki organizacyjne, zadania Urzędu, zasady udzielania upoważnień i pełnomocnictw oraz szczegółowe zasady wydawania i rozpowszechniania "Biuletynu Administracji Publicznej".
Art. 11.
1. Kontrola, o której mowa w art. 3 pkt 7 lit. a, prowadzona jest w celu ustalenia stanu faktycznego w zakresie działalności jednostek kontrolowanych, rzetelnego jego udokumentowania i dokonania oceny kontrolowanej działalności pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności
2. Z przeprowadzonej kontroli sporządzany jest protokół oraz zalecenia pokontrolne przedstawiane do akceptacji Prezesowi Rady Ministrów.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania kontroli, o której mowa w ust. 1, ustalając w szczególności szczegółowe cele przeprowadzania kontroli, uprawnienia kontrolujących, obowiązki kierowników jednostek kontrolowanych, a także
tryb sporządzania informacji o wynikach i ustaleniach kontroli oraz wniosków przedstawianych Prezesowi Rady Ministrów.
Art. 12.
1. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb przekazywania i zakres informacji umieszczanych w sprawozdaniach, o których mowa w art. 5 ust. 3, uwzględniając w szczególności terminy przekazywania sprawozdań przez poszczególne organy.
2. Zakres informacji umieszczanych w sprawozdaniach, o których mowa w ust. 1, powinien obejmować zagadnienia organizacji struktur i funkcjonowania urzędów administracji publicznej.
Art. 13.
W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej wprowadza się następujące zmiany:
1) skreśla się art. 5 pkt 1;
2) skreśla się art. 6;
3) w art. 29 w ust. 1 dodaje się pkt 11-14 w brzmieniu:
"11)przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu,
12) usuwania skutków klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu,
13) zbiórek publicznych,
14) prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową.”;
4) w art. 33a w ust. 1 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
"2a) Główny Urząd Administracji Publicznej,".
Art. 14.
W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym wyrazy „ministra właściwego do spraw administracji publicznej” zastępuje się użytymi w tych samych przypadkach wyrazami "Prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej".
Art. 15.
W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 24 w ust. 5 wyrazy "Minister właściwy do spraw administracji publicznej" zastępuje się wyrazami "Prezes Rady Ministrów";
2) w art. 77 w ust. 3 wyrazy "ministra właściwego do spraw administracji publicznej" zastępuje się wyrazami "Prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej";
3) w art. 85 w ust. 1 wyrazy „na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej” zastępuje się wyrazami "na wniosek Prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej".
Art. 16. W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 2 w ust. 5 wyrazy "Minister właściwy do spraw administracji publicznej" zastępuje się wyrazami "Prezes Rady Ministrów";
2) w art. 21 w ust. 5 wyrazy "Minister właściwy do spraw administracji publicznej" zastępuje się wyrazami "Prezes Rady Ministrów";
3) w art. 68:
a) w ust. 1 wyrazy "minister właściwy do spraw administracji publicznej" zastępuje się wyrazami "Prezes Głównego Urzędu Administracji Publicznej",
b) w ust. 4 wyrazy "Minister właściwy do spraw administracji publicznej" zastępuje się wyrazami "Prezes Rady Ministrów";
4) w art. 84 w ust. 1 wyrazy „na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej” zastępuje się wyrazami "na wniosek Prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej".
Art. 17. Użyte w różnych przypadkach w innych ustawach wyrazy "minister właściwy do spraw administracji publicznej" zastępuje się użytymi w tych samych przypadkach wyrazami "minister właściwy do spraw wewnętrznych".
Art. 18.
1. Prezes Rady Ministrów w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy powoła Pełnomocnika Rządu do Spraw Organizacji Głównego Urzędu Administracji Publicznej.
2. Pełnomocnik działa przy ministrze właściwym do spraw wewnętrznych, który zapewnia mu obsługę w zakresie określonym przez Radę Ministrów.
3. Rada Ministrów w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy określi, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych Pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia Pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej, wraz ze wskazaniem sposobu finansowania jego działalności.
4. Pełnomocnik pełni swoją funkcję do czasu powołania Prezesa Urzędu na podstawie przepisów ustawy.
Art. 19. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Niska jakość rządzenia w Polsce w ostatnich latach, nawet w zestawieniu z niektórymi innymi krajami postkomunistycznymi, ma swoje zasadnicze (co nie znaczy wyłączne) źródło w słabościach systemu instytucjonalno-organizacyjnego władzy państwowej. W istocie rzeczy dzisiejszy kształt instytucjonalnego otoczenia premiera nie pozwala na skuteczne wykonywanie żadnego z jego kluczowych zadań. „Prawdziwy problem to nie predyspozycje czy chęć do przywództwa poszczególnych osób, lecz braki instytucjonalne istniejące w samym centrum rządu” - wskazywał w odniesieniu do urzędu premiera już wiele lat temu prof. Klaus Goetz.
W związku z tym należy przywrócić państwu zapomnianą dziś politykę administracyjną, jako jedną z polityk publicznych o kluczowym znaczeniu oraz skonstruować instytucję, której misją byłoby jej prowadzenie. Znaczenie polityki administracyjnej w państwie wynika przede wszystkim z jej
ponadsektorowego charakteru; w oczywisty zatem sposób może ona być w ręku premiera jednym z najistotniejszych narzędzi integracji wewnętrznej państwa, dbałości o standardy całej sfery publicznej, o jakość kadr państwowych, przeciwdziałania korupcji, nepotyzmowi czy zapobiegania marnotrawieniu środków publicznych.
Zasadniczy paradoks wszystkich dotychczasowych raportów, z których można wymienić na przykład te na temat „sprawnego państwa” (raport Boniego), „państwa optimum” (Polska 2020), czy „całkowitej modernizacji administracji rządowej” (raport Hausnera) i licznych zawartych w nich słusznych rekomendacji polega na tym, że nie mają one żadnego instytucjonalnego adresata. W Polsce nikt bowiem nie prowadzi polityki administracyjnej, w tym zwłaszcza nie czynił tego resort MSWiA, który „administrację” miał wprawdzie w nazwie, naprawdę zaś zajmował się kwestiami dalece odległymi od tej problematyki.
Istnieje zatem potrzeba ukonstytuowania instytucji odpowiedzialnej za całokształt problemów strukturalnych i funkcjonalnych administracji, czyli m.in. za: zintegrowany kształt ministerstw i urzędów publicznych, porządkowanie ich kompetencji, procedury postępowania, optymalizację kosztów, implementację zasad zarządzania przez rezultaty, a także za ciągły proces reform administracyjnych.
Aby tak scharakteryzowana instytucja mogła realnie przyczynić się do podniesienia jakości rządzenia muszą zostać skonstruowana jako narzędzia w ręku premiera, działające w jego imieniu i stąd czerpiące swoje „imperium” względem całej administracji. To jej efektywność i dyspozycyjność wobec szefa rządu rozstrzyga bowiem nie tylko o możliwości sprawowania przezeń zwierzchnictwa nad administracją, ale także stanowi najważniejsze narzędzie ograniczania partykularyzmów rodzących się w ministerstwach i innych agendach rządowych.
W związku z tym postulujemy powołanie Głównego Urzędu Administracji Publicznej jako instytucjonalnego narzędzia w rękach Prezesa Rady Ministrów w całym zakresie spraw związanych z administracją publiczną. Urząd powstanie z likwidacji działu "administracja" i przesunięcia spraw z nią związanych do kompetencji Premiera. Główny Urząd Administracji Publicznej stanie się kolejnym urzędem centralnym, nadzorowanym przez Prezesa Rady Ministrów, obok urzędów wymienionych w art. 33a ust. 1 ustawy o działach administracji rządowej. W tym przypadku stosowane będą przepisy art. 33b powyższej ustawy, dotyczące wydawania wiążących wytycznych i poleceń przez prezesa Rady Ministrów, jak również przepis art. 67 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, nakazujący wyodrębnienie dla urzędu części budżetu państwa.
Dotychczasowe środki finansowe przeznaczane na dział "administracja" zostaną przesunięte do Kancelarii Premiera i będą przeznaczone na finansowanie GUAP. Również obecne kadry zajmujące się tą tematyką w ramach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych zostaną przeniesione do nowego urzędu. W związku z tym zmiana nie spowoduje dodatkowych stałych wydatków, które obciążą budżet państwa. Szacujemy, że koszty funkcjonowania GUAP nie powinny przekroczyć 100 milionów złotych rocznie. Jedynym przewidywanym kosztem utworzenia GUAP będą koszty związane z powołaniem i działaniem pełnomocnika w wysokości ok. 0,5 miliona złotych. Koszty te zostaną pokryte z oszczędności powstałych dzięki trwającemuy procesowi nie przedłużaniu umów pracownikom na umowach czasowych w administracji rządowej.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. Projekt wpłynie pozytywnie na sytuację rodzin z dziećmi, dzięki poprawie jakości działania administracji publicznej usługi publiczne dla rodzin z dziećmi będą świadczone bardziej efektywnie.
Dziękuję.
OG: 48h
