Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o opodatkowaniu dochodów przeznaczanych na cele osobiste osób fizycznych. Proszę o zabranie głosu panią wiceminister finansów Karolinę Tetłak.
Ustawa
o opodatkowaniu dochodów przeznaczanych na cele osobiste osób fizycznych
Art. 1. Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodów przeznaczanych na cele osobiste osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową.
Art. 2.
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) dostawca - dostawca usług płatniczych, o którym mowa w art. 4 ustawy o usługach płatniczych,
2) działalność zarobkowa - działalność prowadzona w celu osiągnięcia dochodu, rozumianego jako nadwyżka przychodów nad koszytami tej działalności,
3) przedsiębiorca - osoba fizyczna wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą na zasadach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej,
4) rachunek rozliczeniowy - rachunek bankowy, o którym mowa w art. 49 ust. 2 pkt 3 ustawy - Prawo Bankowe.
Art. 3.
1. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
2. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
3. Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Art. 4.
1. Osoba fizyczna lub osoby fizyczne wspólnie prowadzące działalność zarobkową na własny rachunek są zobowiązane do posiadania rachunku rozliczeniowego.
2. Dostawcy oferujący usługi związane z prowadzeniem rachunków rozliczeniowych są obowiązani do świadczenia usługi prowadzenia rachunku rozliczeniowego do celów podatkowych na zasadach określonych w niniejszej ustawie.
3. Dostawca prowadzi rachunek rozliczeniowy w zakresie rozliczeń podatkowych nieodpłatnie.
4. Rachunek rozliczeniowy prowadzony jest w złotych.
5. Z rachunku rozliczeniowego można dokonywać lub przyjmować tylko płatności związane z wykonywaną działalnością zarobkową oraz dokonywać wypłat na cele osobiste właścicieli rachunku.
Art. 5.
1. W przypadku przedsiębiorców rachunek rozliczeniowy może być otwarty wraz z wnioskiem o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
2. Bank dokonuje w imieniu przedsiębiorcy wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
3. W przypadku przedsiębiorców podejmujących działalność gospodarczą wiążącą się z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę wpisu w rejestrze działalności regulowanej, przedsiębiorca może złożyć wniosek wraz z oświadczeniem, o którym mowa w art. 65 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wraz z wnioskiem o otwarcie rachunku rozliczeniowego wskazując organ prowadzący rejestr działalności regulowanej.
4. Rachunek jest uruchamiany w momencie potwierdzenia wpisu do ewidencji.
5. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi w drodze rozporządzenia szczegółowe wytyczne dla procesu otwarcia rachunków rozliczeniowych, o których mowa w ust. 1.
Art. 6.
1. Opodatkowaniu podatkiem od dochodów przeznaczanych na cele osobiste podlegają wszelkiego rodzaju dochody osób fizycznych przeznaczane na cele osobiste, z wyjątkiem dochodów:
1) o których mowa w ustawie z 13 września 2023 roku o podatku od wynagrodzeń,
2) od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku,
3) uzyskiwanych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowane podatkiem rolnym,
4) z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,
5) podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn,
6) wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
2. Dochodem przeznaczonym na cele osobiste jest wypłata gotówkowa lub transakcja wychodząca z rachunku rozliczeniowego na rachunek prywatny osoby prowadzącej działalność zarobkową.
3. Jeśli wypłata gotówkowa związana byłą z prowadzoną działalnością zarobkową należy udokumentować jej przeznaczenie.
4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi w drodze rozporządzenia szczegółowe wytyczne dotyczące sposobu dokumentowania, o którym mowa w ust. 3 i procesowania tych dokumentów przez bank, w tym udostępniania ich organom administracji podatkowej.
Art. 7.
1. Podatek dochodowy wynosi 25% podstawy opodatkowania.
Art. 8.
1. Płatnikiem podatku jest bank prowadzący rachunek rozliczeniowy.
2. Płatnik pobiera należny podatek na koniec miesiąca kalendarzowego.
Art. 9.
Dochody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w dochodzie oraz łączy się z pozostałymi dochodami. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w dochodzie są równe.
Art. 10.
1. Do podatku od dochodów przeznaczanych na cele osobiste stosuje się ulgi, o których mowa w art. 16 ust. 8 pkt 1-2 ustawy o podatku od wynagrodzeń.
2. Osobą uprawnioną do ulgi w formie kwoty zmniejszającej podatek oraz ulgi na dziecko jest także osoba fizyczna prowadząca działalność zarobkową na własny rachunek.
3. Do osób określonych w ust. 2 stosuje się odpowiednio przepisy art. 17 i art. 18 ustawy o podatku od wynagrodzeń.
4. Bank prowadzących rachunek rozliczeniowy uwzględnia ulgi, o których mowa w ust. 2 na wniosek osoby uprawnionej.
5. Jeżeli osoba uprawniona uzyskuje dochody z różnych źródeł ulga przysługuje od sumy dochodów podlegających opodatkowaniu.
Art. 11.
1. Osoby fizyczne prowadzące działalność zarobkową na własny rachunek mogą przekazać część należnego podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.
2. Do osób określonych w ust. 1. stosuje się odpowiednio przepisy art. 21 ustawy o podatku od wyagrodzeń.
Art. 12.
1. Wpływy z podatku stanowią dochody budżetu państwa i dochody jednostek samorządu terytorialnego w proporcjach określonych w odrębnych przepisach.
Art. 13. W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej art. 22 uzyskuje brzmienie:
"Art. 22.
1. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku rozliczeniowego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca.
2. Szef Krajowej Administracji Skarbowej prowadzi w postaci elektronicznej wykaz podmiotów:
1) będących podatnikami podatku dochodowego od dochodów osób fizycznych lub podatku dochodowego od osób prawnych;
2) w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT;
3) zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.
3. Wykaz jest udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sposób umożliwiający sprawdzenie, w tym automatycznie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane tego podmiotu są udostępniane według stanu na wybrany dzień.
4. Minister właściwy do spraw finansów określi w drodze rozporządzenia dane podmiotów, o których mowa w ust. 1, które znajdą się w wykazie uwzględniając możliwość zweryfikowania właściwego numeru rachunku podmiotu.
5. Podanie do publicznej wiadomości danych zawartych w wykazie nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej.
Art. 14. W ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 3 ust. 2 uzyskuje brzmienie:
"2. W rozumieniu ustawy dochodami własnymi jednostek samorządu terytorialnego są również udziały we wpływach z podatku od dochodów przeznaczanych na cele osobiste, z podatku dochodowego od osób prawnych oraz z podatku od wynagrodzeń.";
2) art. 4 ust. 2 uzyskuje brzmienie:
"2. Wysokość udziału we wpływach z podatku od dochodów przeznaczanych na cele osobiste osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 50%, z zastrzeżeniem art. 89.";
3) art. 5 ust. 2 uzyskuje brzmienie:
"2. Wysokość udziału we wpływach z podatku od dochodów przeznaczanych na cele osobiste osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze powiatu wynosi 12%.";
4) art. 6 ust. 2 uzyskuje brzmienie:
"2. Wysokość udziału we wpływach z podatku od dochodów przeznaczanych na cele osobiste osób fizycznych, od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze województwa wynosi 3%.".
Art. 15. Tracą moc ustawy:
1) z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych,
2) z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
3) z dnia 24 sierpnia 2006 roku o podatku tonażowym.
Art. 16. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2039 roku.
Karolina Tetłak
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Kiedy w 2023 roku wprowadzany był podatek od wynagrodzeń zamiast PIT dla osób zatrudnionych wydawało się, że kolejnym krokiem reform podatkowym będzie uporządkowanie opodatkowania osób fizycznych uzyskujących dochody z innych źródeł. Przez 15 lat jednak nic w tym obszarze się nie zadziało i przede wszystkim przedsiębiorcy tkwią nadal w skomplikowanym systemie z różnymi stawkami, ulgami, sposobami rozliczeń, wyjątkami i zawiłościami. Podatnicy dziś mogą wybierać pomiędzy podatkiem według skali, formami zryczałtowanymi czy kartą podatkową.
W związku z tym podjęliśmy decyzję, aby zastąpić dotychczasowe opodatkowanie osób fizycznych uzyskujących dochody z innych źródeł niż wynagrodzenie nowym podatkiem w formie podatku od dochodów przeznaczanych na cele osobiste. Założenie tej regulacji jest tożsame z podatkiem od dywidend, a mianowicie tak długo jak środki inwestowane są w prowadzoną działalność nie podlegają opodatkowaniu. Dopiero w momencie wyciągnięcia ich z działalności i przeznaczenia na cele prywatne osoby prowadzącej działalność zarobkową dochody te podlegają opodatkowaniu.
Co kluczowe po raz pierwszy w polskim ustawodawstwie zdecydowaliśmy się na zdefiniowanie działalności zarobkowej, która zgodnie z art. 2 pkt 2 oznacza działalność prowadzoną w celu osiągnięcia dochodu, rozumianego jako nadwyżka przychodów nad kosztami tej działalności. Taka definicja jest zgodna ze stanowiskiem utrwalonym w polskim orzecznictwie.
Zakładamy, podobnie jak przy podatku od wynagrodzeń, że płatnikiem podatku nie będzie podatnik, ale w tym wypadku bank prowadzący rachunek rozliczeniowy do celów podatkowych. To bank będzie odpowiedzialny za odprowadzenie podatku i uwzględnienie wszelkich ulg, co zdejmie z podatników znaczną część obowiązków związanych z rozliczaniem podatków. Co do zasady opodatkowane będą wszystkie wypłaty gotówkowe i przelewy na rachunek osobisty podatnika, chyba że podatnik udokumentuje, że dana wypłata była związana z prowadzeniem działalności i dostarczy taki dokument do banku. Dokumentacja ta będzie udostępniana organom administracji podatkowej.
Stawka podatku została ustalona analogicznie jak dla opodatkowania wynagrodzeń w wysokości 25% podstawy opodatkowania. Uwzględnione zostały także ulgi w kwocie wolnej od podatku oraz na dzieci, które są dostępne dla osób uzyskujących dochody z tytułu wynagrodzenia. Zachowana została także możliwość przekazania części podatku na organizacje pożytku publicznego. Dzięki temu dziś podatnicy nie objęci takimi przepisami zyskają możliwość korzystania z ulg i 1%.
Pozostawione zostały także zasady przekazywania części podatku na rzecz jednostek samorządu terytorialnego, ale zwiększone zostały udziały poszczególnych jednostek samorządowych o ok. 10 p.p. dla gmin, 2 p.p. dla powiatów i 1 p.p. dla województw. To zapewni, że ustawa nie tylko nie będzie obciążeniem dla samorządów, ale wręcz zwiększy ich dochody z tytułu podatku PIT i tym samym pozwoli zmniejszyć proporcjonalnie część dotacji i subwencji przekazywanych z budżetu państwa.
Oszacowanie potencjalnych wpływów do budżetu z tytułu tego podatku nastręcza nieco trudności ze względu na brak danych o faktycznych dochodach osób prowadzących działalność zarobkową przeznaczanych na cele prywatne. W swoich kalkulacja przyjęliśmy, że średnia wysokość wypłacanych przez przedsiębiorców części zysków na cele prywatne jest zbliżona do średniej płacy osób uzyskujących dochody z wynagrodzeń do tego dodana została kwota przychodów z najmu i innych źródeł opodatkowanych podatkiem PIT w obecnym systemie dając łącznie podstawę opodatkowania wielkości prawie 410 miliardów złotych.
Po uwzględnieniu wpływu ulg i udziału samorządów w podatku szacujemy, że w 2039 roku wpływy z nowego podatku wyniosą nieco ponad 25 miliardów złotych. Wpływy do budżetu centralnego będą więc zbliżone do wpływów z obecnego podatku PIT, ale przy jednoczesnym większym udziale samorządów. Możliwe to będzie dzięki po pierwsze zrównaniu opodatkowania dla różnych form uzyskiwania dochodu z działalności zarobkowej i tym samym skończenia z nierównym traktowaniem podatników. Po drugie uproszczony system opodatkowania połączony z koniecznością prowadzenia rachunku do celów podatkowych przez podatników tego podatku pozwoli zmniejszyć znacząco szarą strefę.
Dodatkową zaletą tego podatku jest jego proinwestycyjny charakter w odniesieniu do wszelkich źródeł dochodu z działalności zarobkowej. Poprzez mechanizm zapewniający, że opodatkowanie następuje dopiero w momencie wyciągnięcia środków z prowadzonej działalności inwestycje objęte są efektywnie zerową stawką podatku. Oznacza to, że nie tylko przedsiębiorcy, ale także na przykład wynajmujący inwestujący w lokal będący przedmiotem najmu będzie mógł korzystać z zerowej stawki podatku na te inwestycje. Poprzez ujednolicenie opodatkowania zysków z różnych typów inwestycji państwo nie będzie różnymi stawkami i podstawami opodatkowania zniekształcać bodźców na rynku.
Wraz z wejściem w życie ustawy tracą moc ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i o podatku tonażowym, które zostaną zastąpione nowym podatkiem.
Ustawa wpłynie pozytywnie na sytuację finansów publicznych, poprzez pobudzenie inwestycji i wzrostu gospodarczego. Ułatwienie rozliczeń podatków dla osób uzyskujących dochody z działalności zarobkowej stworzy także zachętę do podejmowania tego typu działalności i pozytywnie wpłynie na wzrost przedsiębiorczości w społeczeństwie. Całość korzyści wpłynie także na poprawę sytuacji rodzin z dziećmi.
Ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Dziękuję.
OG: 48h
