Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o dodatku osłonowym. Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców, panią minister Małgorzatę Zaleską.
Ustawa
z ... 2033 roku
o dodatku osłonowym
Art. 1. 1. Dodatek osłonowy przysługuje:
1) osobie w gospodarstwie domowym jednoosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych nie przekracza kwoty 2100 zł oraz osobie w gospodarstwie domowym wieloosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych nie przekracza kwoty 1500 zł na osobę;
2) osobie, o której mowa w pkt 1, w przypadku gdy wysokość jej przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych przekracza kwotę, o której mowa w pkt 1, w wysokości różnicy między kwotą dodatku osłonowego a kwotą, o którą został przekroczony przeciętny miesięczny dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
2. W przypadku gdy wniosek o wypłatę dodatku dla gospodarstwa domowego wieloosobowego, o którym mowa w ust. 1, złożyła więcej niż jedna osoba, dodatek ten przyznawany jest wnioskodawcy, który złożył wniosek jako pierwszy.
3. Dodatek osłonowy wynosi rocznie:
1) 400 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego;
2) 600 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 do 3 osób;
3) 800 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 4 do 5 osób;
4) 1100 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 6 osób.
4. W przypadku gdy wysokość dodatku osłonowego, ustalona zgodnie z ust. 1 pkt 2, jest niższa niż 20 zł, świadczenie to nie przysługuje.
5. Dodatek osłonowy przysługuje osobom, o których mowa w ust. 1, za okres od dnia 1 stycznia 2034 r. do dnia 31 grudnia 2034 r. i jest wypłacany w dwóch ratach, w terminie do dnia 31 marca 2034 r. oraz do dnia 2 grudnia 2034 r., z wyłączeniem przypadków, w których odbiorca złożył wniosek później niż na 2 miesiące przed upływem tych terminów.
6. Wnioski o wypłatę dodatku osłonowego złożone po dniu 31 października 2034 r. nie podlegają rozpatrzeniu.
7. Dodatek osłonowy przyznaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji, na wniosek osoby, o której mowa w ust. 1.
8. Do ustalenia przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu, o którym mowa w art. 1 ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 411 ust. 10j–10o i 10r ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska.
9. Do spraw o nienależnie pobrany dodatek osłonowy stosuje się odpowiednio art. 30 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
10. Dane osobowe przetwarzane w zakresie niezbędnym do wypłacenia dodatku osłonowego przechowuje się przez okres nie dłuższy niż 5 lat od dnia zaprzestania wypłacania tego dodatku.
11. Rada gminy określa, w drodze uchwały, wzór wniosku o wypłatę dodatku osłonowego.
Art. 2. 1. Wypłata dodatku osłonowego jest zadaniem z zakresu administracji rządowej. Dodatek osłonowy wypłacają gminy.
2. Wojewodowie przekazują dotacje gminom w granicach kwot określonych na ten cel w budżecie państwa.
3. Gmina składa wojewodzie wniosek o przyznanie dotacji co kwartał, w terminie do 15. dnia miesiąca poprzedzającego dany kwartał.
4. Dotacje na dany kwartał są przekazywane gminom przez wojewodę, na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 2, w miesięcznych ratach. Nadpłata dotacji za kwartał może być zaliczana na poczet dotacji należnej w kwartale następnym, z wyjątkiem nadpłaty za dany rok, która podlega przekazaniu na rachunek właściwego urzędu wojewódzkiego, w terminie do dnia 20 stycznia następnego roku.
5. Jeżeli w wyniku połączenia lub podziału gmin nastąpiły zmiany w podstawie obliczania kwoty dotacji, wojewoda uwzględnia te zmiany od pierwszego dnia następnego miesiąca po ich wejściu w życie.
Art. 3. 1. Gminy otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie wypłat dodatku osłonowego, w granicach kwot określonych na ten cel w ustawie budżetowej.
2. Przy ustalaniu wysokości dotacji celowej na realizację wypłat dodatku osłonowego, uwzględnia się koszty wypłacania odbiorcom dodatku osłonowego, w wysokości 2% łącznej kwoty dotacji wypłaconych w gminie.
3. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta przedstawia wojewodzie, w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po kwartale, rozliczenie dotacji z wyodrębnieniem liczby i kwoty wypłaconych dodatków osłonowych, sporządzone narastająco za okres od dnia 1 stycznia do dnia kończącego dany kwartał, z tym że zapotrzebowanie na dotację ustala się jako sumę tego zapotrzebowania obliczonego odrębnie dla każdego kwartału.
4. Wojewodowie przedstawiają ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych zbiorcze rozliczenie dotacji do końca miesiąca następującego po każdym kwartale.
Art. 4. 1. Sprzedawca energii elektrycznej lub paliw gazowych jest obowiązany do dołączenia do faktury informacji o dodatku osłonowym oraz o prawie do złożenia wniosku o jego wypłatę, każdorazowo do dnia 31 października 2034 r. lub oddzielnie, w przypadku gdy faktura jest wysyłana później niż w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
2. Minister właściwy do spraw energii określi, w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania oraz wzór informacji załączanej do faktury, o której mowa w ust. 1, kierując się potrzebą zapewnienia przejrzystości i zrozumiałości informacji.
Art. 5. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 21 w ust. 1 po pkt 97a dodaje się pkt 97aa w brzmieniu:
„97aa) dodatek osłonowy przyznany na podstawie ustawy z dnia … o dodatku osłonowym;”;
2) w art. 26 w ust. 7e zdanie drugie otrzymuje brzmienie:
„Do dochodów, o których mowa w zdaniu pierwszym, nie zalicza się alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4, świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 100a, zasiłku pielęgnacyjnego, dodatku energetycznego, o którym mowa w art. 5c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, oraz dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia … o dodatku osłonowym.”.
Art. 6. W ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 5g dodaje się art. 5ga i 5gb w brzmieniu:
„Art. 5ga. 1. Odbiorca wrażliwy energii elektrycznej i odbiorca wrażliwy paliw gazowych może złożyć odpowiednio do sprzedawcy energii albo sprzedawcy paliw gazowych wniosek o zastosowanie programu wsparcia wobec zaległych i bieżących należności za energię elektryczną albo paliwa gazowe lub świadczone usługi, zwanego dalej „programem wsparcia”, przedkładając kopię decyzji przyznającej dodatek mieszkaniowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych.
2. Wniosek o zastosowanie programu wsparcia może także złożyć do sprzedawcy energii odbiorca energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, który jest stroną umowy kompleksowej albo umowy sprzedaży energii elektrycznej, jeżeli ten odbiorca lub członek jego gospodarstwa domowego jest osobą objętą opieką długoterminową domową, w związku z przewlekłą niewydolnością oddechową, wymagającą wentylacji mechanicznej. Do wniosku załącza się kopię kwalifikacji do uzyskania świadczenia w opiece długoterminowej domowej, odpowiadającą wymogom określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
3. Sprzedawcy energii oraz sprzedawcy paliw gazowych opracowują program wsparcia, który może obejmować:
1) zawarcie umowy w sprawie zaległych i bieżących należności za energię elektryczną albo paliwa gazowe lub świadczone usługi obejmującej:
a) odroczenie terminu ich płatności,
b) rozłożenie ich na raty,
c) ich umorzenie, lub
d) odstąpienie od naliczania odsetek za ich nieterminową zapłatę;
2) zawieszenie postępowania egzekucyjnego należności za energię elektryczną albo paliwa gazowe lub świadczone usługi;
3) inne formy wsparcia stosowane przez sprzedawcę energii albo sprzedawcę paliw gazowych.
4. Sprzedawca energii lub paliw gazowych jest obowiązany do rozpatrzenia wniosku o zastosowanie programu wsparcia w terminie 21 dni od dnia otrzymania wniosku i do poinformowania odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej, odbiorcy wrażliwego paliw gazowych albo odbiorcy, o którym mowa w ust. 2, o zastosowanym rozwiązaniu, o którym mowa w ust. 3.
Art. 5gb. 1. Ubóstwo energetyczne oznacza sytuację, w której gospodarstwo domowe prowadzone przez jedną osobę lub przez kilka osób wspólnie w samodzielnym lokalu mieszkalnym lub w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, w którym nie jest wykonywana działalność gospodarcza, nie może zapewnić sobie wystarczającego poziomu ciepła, chłodu i energii elektrycznej do zasilania urządzeń i do oświetlenia, w przypadku gdy gospodarstwo domowe łącznie spełnia następujące warunki:
1) osiąga niskie dochody;
2) ponosi wysokie wydatki na cele energetyczne;
3) zamieszkuje w lokalu lub budynku o niskiej efektywności energetycznej.
2. Kryteria ubóstwa energetycznego kwalifikujące do programów redukcji ubóstwa energetycznego określa się każdorazowo w programach wprowadzających instrumenty redukcji ubóstwa energetycznego.”;
2) w art. 6b:
a) w ust. 3 zdanie drugie i trzecie otrzymują brzmienie:
„Przedsiębiorstwo energetyczne w powiadomieniu, o którym mowa w zdaniu pierwszym, informuje również, że wznowienie dostarczania energii elektrycznej może nastąpić pod nieobecność odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym w obiekcie lub lokalu, bez odrębnego powiadomienia tego odbiorcy, a także informuje odbiorcę wrażliwego energii elektrycznej o możliwości złożenia wniosku, o którym mowa w art. 6f. Urządzenia, instalacje lub sieci odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym powinny być przygotowane przez tego odbiorcę w sposób umożliwiający ich bezpieczną eksploatację po wznowieniu dostarczania energii elektrycznej, zgodną z odrębnymi przepisami.”,
b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a–3d w brzmieniu:
„3a. Sprzedawca energii elektrycznej wraz z powiadomieniem, o którym mowa w ust. 3, przekazuje odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym informację o rozwiązaniu alternatywnym w stosunku do wstrzymania dostaw energii elektrycznej stosowanym przez tego sprzedawcę.
3b. Rozwiązanie alternatywne, o którym mowa w ust. 3a, może odnosić się do źródeł wsparcia w celu uniknięcia wstrzymania dostaw energii elektrycznej, systemów przedpłat, audytów energetycznych, usług doradztwa w zakresie energii elektrycznej, alternatywnych planów płatności, doradztwa w zakresie zarządzania długiem lub wstrzymania dostaw energii elektrycznej na wskazany okres i nie może powodować dodatkowych kosztów dla odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, którym grozi wstrzymanie dostaw.
3c. Rozwiązanie alternatywne, o którym mowa w ust. 3a, stosowane jest przez sprzedawcę energii elektrycznej w stosunku do odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym na uzasadniony wniosek tego odbiorcy złożony w terminie 14 dni od dnia doręczenia temu odbiorcy powiadomienia, o którym mowa w ust. 3.
3d. Rozwiązaniem alternatywnym, o którym mowa w ust. 3a, stosowanym przez wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne w stosunku do odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej oraz odbiorcy, o którym mowa w art. 5ga ust. 2, jest zakaz wstrzymywania dostaw energii elektrycznej do tego odbiorcy, w okresie od dnia 1 listopada do dnia 31 marca oraz w soboty, w dni uznane ustawowo za wolne od pracy w rozumieniu ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy i w dni poprzedzające te dni. W powiadomieniu, o którym mowa w ust. 3, przedsiębiorstwo energetyczne informuje odbiorcę energii elektrycznej w gospodarstwie domowym o możliwości złożenia wniosku, o którym mowa w art. 6f.”.
Art. 7. W ustawie z dnia 12 marca 2008 r. o pomocy społecznej w art. 8 w ust. 4 w pkt 13 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 14 i 15 w brzmieniu:
„14) kwotę dodatku energetycznego, o którym mowa w art. 5c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;
15) kwotę dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia … o dodatku osłonowym (Dz. U. poz. …).”.
Art. 8. Do spraw dotyczących przyznania dodatku energetycznego, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 6, w brzmieniu dotychczasowym.
Art. 9. Wnioski o wypłatę dodatku, o którym mowa w art. 5c ustawy zmienianej w art. 6, złożone w okresie od dnia 1 stycznia 2034 r. do dnia 31 grudnia 2034 r. pozostawia się bez rozpoznania.
Art. 10. 1. Maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na dodatki osłonowe wynosi:
1) w 2034 r. – 4 000 000 000 zł;
2) w latach 2035–2043 – 0 zł.
2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych monitoruje wykorzystanie limitu wydatków, o którym mowa w ust. 1.
3. W przypadku gdy wykorzystanie środków w pierwszym półroczu roku budżetowego wyniesie więcej niż 65% środków, o których mowa w ust. 1, wysokość wskaźnika procentowego ulega obniżeniu w drugiej połowie tego roku budżetowego zgodnie z ust. 4.
4. Poziom obniżenia wskaźnika procentowego, o którym mowa w ust. 3, oblicza się jako połowę różnicy między faktycznym wykorzystaniem środków, wyrażonym w procentach, w pierwszym półroczu roku budżetowego, a wielkością 65%.
5. Jeżeli poziom wskaźnika procentowego, o którym mowa w ust. 3, ulegnie obniżeniu, minister właściwy do spraw finansów publicznych ogłosi, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokość dodatku osłonowego.
Art. 11. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z wyjątkiem art. 4 i art. 6 pkt 1 w zakresie dodawanego art. 5ga oraz pkt 2, które wchodzą w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie:
Sprawozdawca: Małgorzata Zaleska, Minister Finansów
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Projektowana ustawa ma na celu zapewnienie wsparcia dla dużej grupy ok. 6,84 mln gospodarstw domowych w Polsce, w tym również gospodarstw najuboższych energetycznie, w pokryciu części kosztów energii oraz w pokryciu powiązanych z nimi rosnących cen żywności. Proponowane wsparcie finansowe w postaci dodatku osłonowego wspomoże ich budżety oraz zwiększy poczucie bezpieczeństwa energetycznego i socjalnego.
W stosunku do obowiązujących przepisów, w projekcie ustawy wprowadza się propozycje zmian w zakresie:
• wprowadzenia definicji odbiorcy dodatku osłonowego,
• kryteriów, wysokości oraz procedury przyznawania dodatku osłonowego,
• wprowadzenia zakazu wstrzymania dostaw do odbiorcy wrażliwego energii elektrycznej, w przypadku gdy posiada on zaległości w płatnościach za energię elektryczną w tzw. miesiącach zimowych,
• możliwości zwrócenia się przez odbiorcę wrażliwego energii elektrycznej oraz odbiorcę wrażliwego paliw gazowych z wnioskiem odpowiednio do sprzedawcy energii elektrycznej albo sprzedawcy gazu o zastosowanie programu wsparcia wobec zaległych i bieżących należności za energię elektryczną albo paliwa gazowe lub świadczone usługi,
• ochrony przed wstrzymaniem dostaw energii elektrycznej dla osób objętych opieką długoterminową w warunkach domowych, w związku z przewlekłą niewydolnością oddechową, wymagających wentylacji mechanicznej,
• wprowadzenia definicji ubóstwa energetycznego, o ogólnym i uniwersalnym charakterze, który pozostawia możliwość doprecyzowania i zawężania kryteriów definicji dla poszczególnych programów wsparcia lub redukcji ubóstwa w przyszłości, w zależności od celu ich zastosowania.
Zgodnie z zaproponowanymi przepisami dodatek osłonowy przysługiwał będzie gospodarstwu domowemu, którego dochody nie przekraczają 2100 zł w gospodarstwie jednoosobowym albo 1500 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym. Dodatek osłonowy będzie przyznawany na podstawie dwóch kryteriów dochodowych, co pozwoli prawidłowo oszacować koszty całego systemu. Jednocześnie obowiązywać będzie tzw. zasada złotówka za złotówkę co oznacza, iż dodatek osłonowy będzie przyznawany nawet po przekroczeniu kryterium dochodowego, a kwota dodatku będzie pomniejszana o kwotę tego przekroczenia. Minimalna kwota wypłacanych dodatków osłonowych będzie wynosić 20 zł. Poniżej 20 zł kwota dodatku osłonowego nie będzie wypłacana.
Przyjęte kryteria dochodowe dodatku osłonowego pozwolą w trudnym ekonomicznie roku 2034 objąć wsparciem różne grupy beneficjentów znajdujących się w trudniejszej sytuacji materialnej. Przykładowo, obejmą emerytów ze świadczeniem poniżej minimalnej emerytury czy emerytów i rencistów ze świadczeniem równym najniższej emeryturze, co pozwoli częściowo pokryć płatności z tytułu energii elektrycznej tym odbiorcom, którzy ze względu na niskie dochody są zagrożeni ubóstwem energetycznym, w zakresie, w jakim ubóstwo energetyczne pokrywa się z ubóstwem dochodowym. Należy wskazać, że osoby te wymagają szczególnej opieki, gdyż często ze względu na swój wiek, stan zdrowia czy samotność mają trudności z samodzielnym egzystowaniem, a ponoszone wydatki za energię elektryczną, żywność i leki wpływają znacząco na ich budżet domowy. Udzielenie pomocy finansowej, w formie dodatku osłonowego pozwoli poprawić ich sytuację życiową oraz zwiększy ich poczucie bezpieczeństwa w zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych - dostępu do energii elektrycznej oraz zakupu żywności.
Wydzielenie kryteriów dochodowych w podziale na gospodarstwa jednoosobowe i wieloosobowe ma szczególne znaczenie w obliczu zmian wynikających z transformacji energetycznej Polski i dynamicznie zmieniających się cen energii, a także ponoszonych kosztów. W największym stopniu na problemy związane z opłacaniem rachunków za energię elektryczną oraz ponoszeniem kosztów żywności narażone będą rodziny wielodzietne. Objęcie dodatkiem osłonowym takich rodzin pozwoli więc skutecznie wesprzeć ich sytuację materialno-bytową i socjalną, co wpłynie na jakość ich życia i zniweluje negatywne skutki inflacji w 2034 r.
Należy zaznaczyć, iż zaproponowane kryteria dochodowe obejmą także beneficjentów pomocy socjalnej, którzy są jednocześnie bardzo zagrożeni ubóstwem energetycznym. Niskie dochody tych osób wpływają bezpośrednio na jakość ich życia i sprawiają, że ciężko im funkcjonować w społeczeństwie ze względu na trudną sytuację finansowo-materialną. Bardzo często takie osoby mają problem nie tylko z opłacaniem rachunków za energię elektryczną, ale także z zaspokojeniem innych podstawowych potrzeb życiowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania (żywność, ubrania, leki). Pomoc w postaci przyznania osobom spełniającym założone kryteria dochodowe dodatku osłonowego, wpłynie pozytywnie na ich budżety i zwiększy nie tylko ich poczucie bezpieczeństwa, ale również ułatwi dostęp do podstawowej usługi użyteczności publicznej jaką jest energia elektryczna.
Proponowany zakres beneficjentów dodatku, grupy osób uprawnionych do otrzymania dodatku osłonowego, wpłynie na znaczące zwiększenie ilości składanych wniosków. Aby zmniejszyć obciążenie obsługowe po stronie gmin zaproponowano, aby dodatek osłonowy był wypłacany dwa razy do roku. tj. pierwsza rata do dnia 31 marca 2034 r. i druga rata do dnia 2 grudnia 2034 r. Dodatek osłonowy obowiązuje w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2034 r. Ponadto warto wskazać, iż zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej, m.in. wypłaty przedmiotowego dodatku, upoważnione mogą być również inne organy
Wzór formularza o wypłatę dodatku osłonowego będzie określany w drodze uchwały przez radę gminy. Zapewnia to gminom swobodę i elastyczność w jego przygotowaniu, modyfikowaniu, a także daje możliwość opierania się na już istniejących wzorach – np. wniosku z programu Czyste Powietrze.
Projekt ustawy przewiduje zróżnicowanie stawki rocznego dodatku osłonowego i dokonuje podziału na 4 grupy gospodarstw domowych. W związku z powyższym w projekcie proponuje się następujące stawki dodatku osłonowego:
1) dla gospodarstwa domowego prowadzonego przez osobę samotną – 400 zł
2) dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 do 3 osób – 600 zł;
3) dla gospodarstwa domowego składającego się z 4 do 5 osób – 800 zł
4) dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 6 osób – 1100 zł.
W ocenie projektodawców projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, wpłynie także pozytywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Pilne procedowanie oraz priorytetowe traktowanie projektowanej regulacji jest zasadne z uwagi na konieczność niezwłocznego wdrożenia instrumentów osłonowych zawartych w projekcie w związku z postępującym wzrostem cen energii, wzrostem cen żywności oraz dynamiczną sytuacją na rynku
Dziękuję.
og: 24h
