Ustawa
o stosunku Państwa do Kościoła Nowoapostolskiego w Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia … 2032 r.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Ustawa określa stosunek Państwa do Kościoła Nowoapostolskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanego dalej „Kościołem”, w tym jego sytuację prawną i majątkową.
2. Kościół uznaje jako zasadę i normę wiary i życia, postanowienia Boga i księgi Pisma Świętego.
Art. 2. 1. Kościół rządzi się w swych sprawach własnym Prawem Wewnętrznym. Swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami, a także swobodnie pełni swoje funkcje i realizuje cele religijne.
2. Kościół jest częścią Kościoła Nowoapostolskiego o zasięgu międzynarodowym, zachowuje z nim jedność i uznaje Głównego Apostoła – Międzynarodowego Prezydenta Kościoła za najwyższą władzę w sprawach doktrynalnych oraz kanonicznych, swobodnie utrzymuje stosunki i komunikuje się z międzynarodową centralą Kościoła, Głównym Apostołem – Międzynarodowym Prezydentem Kościoła.
3. Wypełniając swoje funkcje Kościół może ponadto współdziałać z innymi kościołami
w kraju i za granicą, należeć do krajowych organizacji międzykościelnych, a także
międzynarodowych organizacji wyznaniowych i międzywyznaniowych.
4. Kościół ma prawo do otaczania opieką duszpasterską swoich wyznawców w kraju i za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z prawem miejscowym państwa, na którego terytorium przebywają.
5. Kościół może powoływać lub znosić jednostki organizacyjne działające poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy zachowaniu przepisów prawa państwa, na którego terytorium ma ona swoją siedzibę.
6. Kościół zawiadamia ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych o powołaniu lub zniesieniu jednostki organizacyjnej, o której mowa w ust. 5.
Art. 3. Kościół i jego osoby prawne są następcami prawnymi Kościoła Nowoapostolskiego i jego jednostek organizacyjnych, działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed dniem 1 września 1939 r.
Art. 4. W sprawach odnoszących się do Kościoła, nieuregulowanych ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa.
Art. 5. W razie potrzeby Kościół lub właściwy organ administracji rządowej mogą wzajemnie występować o dokonanie oceny stosowania ustawy w całości lub jej poszczególnych unormowań oraz przedstawienia wniosków w tym zakresie.
Rozdział 2
Osoby prawne Kościoła i ich organy
Art. 6. 1. W skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą: okręgi kościelne, zbory, Administracja Centralna, osoby prawne utworzone na podstawie art. 9 oraz inne jednostki organizacyjne w rozumieniu art. 8 ustawy.
2. Osobowość prawną posiadają:
1) Kościół jako całość;
2) Administracja Centralna;
3) okręgi kościelne.
3. Organami osób prawnych wymienionych w ust. 2 są:
1) dla Kościoła jako całości – Prezydent Kościoła;
2) dla Administracji Centralnej – dyrektor;
3) dla okręgu kościelnego – przewodniczący.
4. Ilekroć w ustawie jest mowa o władzy kościelnej rozumie się przez to organ właściwej kościelnej osoby prawnej.
Art. 7. Kościelna osoba prawna nie odpowiada za zobowiązania innej kościelnej osoby prawnej.
Art. 8. W ramach kościelnych osób prawnych mogą działać inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, w tym organizacje kościelne, o których mowa w art. 26, erygowane przez Prezydenta Kościoła i realizujące zadania w zakresie działalności oświatowo-wychowawczej i opiekuńczo-wychowawczej oraz charytatywno-opiekuńczej.
Art. 9. 1. Na wniosek Prezydenta Kościoła zbory i inne jednostki organizacyjne Kościoła mogą uzyskać osobowość prawną w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych.
2. Minister właściwy do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określa nazwę i siedzibę jednostki organizacyjnej Kościoła, uwzględniając potrzeby Kościoła w zakresie tworzenia jednostek organizacyjnych.
Art. 10. 1. Okręgi kościelne nabywają osobowość prawną z chwilą powiadomienia , przez właściwą władzę kościelną o ich utworzeniu wojewody, właściwego ze względu na siedzibę okręgu kościelnego, a na terenie województwa górnośląskiego wojewody górnośląskiego lub innego organu wskazanego w odpowiednich przepisach ustaw górnośląskich.
2. Powiadomienie powinno zawierać:
1) nazwę okręgu kościelnego;
2) jego siedzibę;
3) określenie granic terenu jego działania.
3. Właściwa władza kościelna powiadamia niezwłocznie organ administracji rządowej:
1) o zmianach dotyczących nazwy i siedziby kościelnej osoby prawnej oraz zmianie jej granic;
2) o połączeniu, podziale i zniesieniu kościelnej osoby prawnej.
4. Odpis powiadomienia, o którym mowa w ust. 2 i 3 z umieszczonym na nim
potwierdzeniem odbioru, jest dowodem uzyskania osobowości prawnej.
5. Kościół samodzielnie tworzy, przekształca i znosi jednostki organizacyjne, w tym także posiadające osobowość prawną oraz jednostki działające w ich ramach.
Art. 11. 1. O powołaniu i odwołaniu osoby sprawującej funkcję organu osoby prawnej władza kościelna powiadamia właściwy organ administracji rządowej.
2. Powiadomienie obejmuje imię i nazwisko, obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania danej osoby.
Art. 12. Właściwym organem, o którym mowa w art. 11, jest:
1) w odniesieniu do osób prawnych wymienionych w art. 6 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz w art. 9 ust. 1– minister właściwy do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych;
2) w odniesieniu do okręgów kościelnych – wojewoda;
3) w odniesieniu do osób prawnych obejmujących zasięgiem swojej działalności wyłącznie województwo górnośląskie - marszałek województwa górnośląskiego chyba, że przepisy odrębne wskazują inny organ.
Rozdział 3
Działalność Kościoła
Art. 13. 1. Organizowanie kultu publicznego i jego sprawowanie podlega wyłącznie władzy kościelnej.
2. Publiczne organizowanie obrzędów i zgromadzeń religijnych nie wymaga zgłaszania lub uzyskania zezwoleń, jeżeli odbywa się:
1) w kościołach, kaplicach, domach modlitwy, budynkach kościelnych i na gruntach
kościelnych oraz w innych pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom
kościelnym;
2) w innych miejscach i pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez osoby
upoważnione do dysponowania nimi.
Art. 14. 1. Organizowanie uroczystości o charakterze religijnym na drogach i placach
publicznych wymaga uzgodnienia, w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego,
z właściwymi organami administracji rządowej lub samorządowej.
2. Religijne uroczystości pogrzebowe i nabożeństwa żałobne mogą być sprawowane na cmentarzach komunalnych przy zachowaniu obowiązujących przepisów porządkowych.
3. Nie wymagają uzgodnienia z organami administracji rządowej i samorządowej trasy przebiegu konduktów pogrzebowych odbywających się stosownie do miejscowego zwyczaju.
Art. 15. 1. Świętami religijnymi Kościoła, zwanymi dalej „świętami”, są:
1) niedziele;
2) Wielki Piątek - dzień ukrzyżowania Jezusa Chrystusa;
3) pierwszy i drugi dzień Wielkiej Nocy;
4) Wniebowstąpienie Jezusa Chrystusa;
5) pierwszy i drugi dzień Zielonych Świąt - zesłania Ducha Świętego;
6) pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia.
2. Wierni Kościoła mają prawo do zwolnień od pracy i nauki na czas obejmujący święta, niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy.
3. Zwolnienie od pracy lub nauki, w odniesieniu do świąt następuje na zasadach określonych w powszechnie obowiązujących przepisach prawa.
Art. 16. 1. Małżeństwo zawarte w formie przewidzianej prawem wewnętrznym Kościoła wywołuje skutki cywilne, jeżeli odpowiada wymaganiom, określonym w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
2. Osobę duchowną, przed którą składa się oświadczenie o zawarciu małżeństwa określa Prawo Wewnętrzne Kościoła.
Art. 17. 1. Kościół prowadzi nauczanie religii w szkołach na zasadach i w trybie
przewidzianym w odrębnych przepisach.
2. W razie niemożności prowadzenia nauczania religii na zasadach ogólnych a określonych w ust. 1, Kościół prowadzi nauczanie w punktach katechetycznych, a wystawiane w tych punktach oceny z religii są umieszczane na świadectwach szkolnych.
Art. 18. Przygotowanie do stanu duchownego oraz inne formy kształcenia duchownych jako wewnętrzna sprawa Kościoła jest organizowane i prowadzone pod nadzorem i zwierzchnictwem Prezydenta Kościoła lub przewodniczącego okręgu kościelnego.
Art. 19. 1. Dla krzewienia idei miłości bliźnich i postaw moralno-społecznych temu
sprzyjających, upowszechniania religijno-etycznych zasad wśród dzieci i młodzieży,
kościelne osoby prawne mają prawo zakładać i prowadzić szkoły oraz inne placówki
oświatowo-wychowawcze i opiekuńczo-wychowawcze na zasadach określonych odrębnymi przepisami. Mają one charakter kościelny i podlegają władzy kościelnej.
2. Do nauczycieli, wychowawców i pracowników, zatrudnionych w szkołach i innych
placówkach oświatowo-wychowawczych oraz opiekuńczo-wychowawczych, a także
w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 8, prowadzonych przez kościelne osoby prawne, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące praw i obowiązków nauczycieli, wychowawców i pracowników zatrudnionych w szkołach i placówkach publicznych.
3. Uczącym się w szkołach i placówkach, o których mowa w ust. 1 i 2 przysługują
świadczenia publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz ulgi w opłatach za przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego na równi z uczniami szkół publicznych.
Art. 20. 1. Kościół ma prawo do zakładania i prowadzenia szkół wyższych. Status prawny tych szkół, a także tryb i zakres uznawania przez Państwo stopni i tytułów nadawanych przez te szkoły regulują umowy między ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego a Prezydentem Kościoła.
2. Studentom szkół, o których mowa w ust. 1, przysługują świadczenia publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz ulgi w opłatach za przejazdy środkami publicznego transportu zbiorowego na równi ze studentami państwowych szkół wyższych.
3. Osobom pozostającym w stosunku pracy w szkołach, o których mowa w ust. 1, przysługują na równi z odpowiednimi pracownikami państwowych szkół wyższych świadczenia:
1) publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
2) ubezpieczenia społecznego;
3) zaopatrzenia emerytalnego pracowników i ich rodzin.
4. Nauczycielom, o których mowa w ust. 1, przysługują ulgi w opłatach za przejazdy
środkami publicznego transportu zbiorowego na równi z nauczycielami akademickimi.
Art. 21. 1. Żołnierzom pełniącym czynną służbę wojskową zapewnia się możliwość
uczestniczenia poza terenem jednostek wojskowych w nabożeństwach i innych praktykach religijnych w święta, jeżeli w miejscowości stacjonowania jednostki wojskowej lub w jej pobliżu znajduje się miejsce kultu publicznego Kościoła i jeżeli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.
2. Opiekę duszpasterską na terenie jednostek wojskowych dla żołnierzy, o których mowa w ust. 1, zapewniają duchowni Kościoła.
3. Duchownych, o których mowa w ust. 2, wyznacza Prezydent Kościoła, w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.
Art. 22. 1. Przepisy dotyczące odraczania zasadniczej służby wojskowej ze względu na odbywanie nauki mają zastosowanie do osób przygotowujących się do stanu duchownego.
2. Duchowni po wyświęceniu zostają przeniesieni do rezerwy. Nie są oni powoływani do odbywania ćwiczeń wojskowych w czasie pokoju.
3. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, osoby o których mowa w ust. 1 i 2, przeznacza się stosownie do potrzeb sił zbrojnych:
1) duchownych – do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych;
2) osoby przygotowujące się do stanu duchownego – do służby sanitarnej lub służby
w obronie cywilnej.
4. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny właściwe organy wojskowe
w porozumieniu z Prezydentem Kościoła lub przewodniczącym okręgu kościelnego zapewnią pozostawienie do duszpasterskiej obsługi wiernych niezbędnej liczby duchownych spośród tych, którzy podlegają mobilizacji.
Art. 23. 1. Osobom przebywającym w zakładach opieki zdrowotnej oraz w zamkniętych zakładach pomocy społecznej zapewnia się prawo wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych, w tym również możliwość skorzystania z transmisji nabożeństw emitowanych przez środki masowego przekazu.
2. W celu realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 1, kierownicy tych zakładów
zapewniają duchownym swobodny dostęp do tych osób i udostępniają odpowiednie
pomieszczenia.
Art. 24. 1. Osoby tymczasowo aresztowane mogą wykonywać praktyki religijne i korzystać z transmisji nabożeństw emitowanych przez środki masowego przekazu oraz za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostają, korzystać z indywidualnych posług religijnych.
2. Postanowienia ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób skazanych oraz nieletnich,
przebywających w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.
Art. 25. Minister Sprawiedliwości, minister właściwy do spraw zdrowia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego na wniosek Prezydenta Kościoła, w drodze rozporządzenia, określą sposób organizowania i wykonywania praktyk religijnych dla osób, o których mowa w art. 23 i art. 24, mając na uwadze potrzeby Kościoła oraz zapewnienie pełnej dostępności praktyk religijnych i udziału w nich wiernych.
Art. 26. 1. Organizacje kościelne działają w ramach kościelnych osób prawnych, w których zostały powołane. Organizacje te mogą nabywać osobowość prawną w trybie określonym w art. 9. Przepis art. 39 ustawy stosuje się odpowiednio.
2. Organizacje kościelne mają na celu w szczególności działalność na rzecz formacji
religijnej, kultu publicznego, nauki Kościoła oraz działalność społeczno-kulturalną,
oświatowo-wychowawczą i charytatywno-opiekuńczą oraz kształtowanie postaw religijnoetycznych dzieci i młodzieży.
3. Władze kościelne czuwają nad zgodnością działania organizacji kościelnych z ich celami.
4. Do organizacji kościelnych nie stosuje się prawa o stowarzyszeniach. Przepisy prawa o zgromadzeniach stosuje się do organizacji kościelnych jedynie, gdy chodzi o zebrania na drogach i placach publicznych.
Art. 27. Kościół, jego osoby prawne i organizacje kościelne prowadzą zgodnie ze swoją misją działalność charytatywno-opiekuńczą w tym również w zakresie opieki zdrowotnej, która obejmuje w szczególności:
1) prowadzenie zakładów dla osób potrzebujących opieki;
2) prowadzenie szpitali, zakładów leczniczych, ośrodków oświaty zdrowotnej oraz aptek;
3) organizowanie pomocy osobom i ich rodzinom znajdującym się w trudnym położeniu
materialnym i zdrowotnym;
4) organizowanie pomocy w zakresie małżeństwa, macierzyństwa i rodziny, zapewnienie
opieki duchowej wynikającej z zasad miłości bliźniego i wspieranie potrzebujących pomocy;
5) prowadzenie żłobków, przedszkoli i schronisk;
6) organizowanie i udzielanie pomocy w zapewnianiu wypoczynku dzieciom i młodzieży,
zwłaszcza znajdującym się w potrzebie;
7) przekazywanie za granicę i przyjmowanie z zagranicy pomocy dla ofiar klęsk
żywiołowych oraz rodzin i osób znajdujących się w szczególnej potrzebie.
Art. 28. Środki na realizację działalności charytatywno-opiekuńczej mogą pochodzić
w szczególności z:
1) ofiar pieniężnych i w naturze oraz subwencji i dotacji;
2) spadków, zapisów i darowizn krajowych i zagranicznych;
3) dochodów z imprez i zbiórek publicznych;
4) odpłatności za usługi świadczone przez jednostki organizacyjne Kościoła;
5) innych dochodów Kościoła i jego osób prawnych, w tym z ich działalności gospodarczej.
Art. 29. 1. Kościół i jego osoby prawne mają prawo realizacji inwestycji sakralnych
i kościelnych.
2. Kościelne osoby prawne mają prawo posiadania, zarządzania oraz zakładania i poszerzania
cmentarzy grzebalnych.
Art. 30. 1. Na wniosek kościelnych osób prawnych planowanie przestrzenne dokonywane
przez organy administracji rządowej i samorządowej obejmuje także inwestycje sakralne
i kościelne oraz cmentarze wyznaniowe.
2. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego,
a przeznaczone w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym na cele sakralne
i kościelne, na wniosek kościelnych osób prawnych będą sprzedawane lub oddawane
w użytkowanie wieczyste.
Art. 31. Nie pobiera się opłat za użytkowanie wieczyste gruntów, oddanych na realizację celów katechetycznych i charytatywno-opiekuńczych.
Art. 32. 1. Kościół ma prawo swobodnego wydawania i rozpowszechniania wszelkich
publikacji związanych ze swoim posłannictwem.
2. Kościół ma prawo posiadania i używania własnych środków społecznego przekazu na podstawie odrębnych przepisów.
3. Kościół ma prawo do emitowania w publicznych środkach masowego przekazu
nabożeństw oraz własnych programów religijno-moralnych i kulturalnych.
4. Sposób realizacji uprawnień, o których mowa w ust. 3, regulują umowy z właściwymi
jednostkami publicznej radiofonii i telewizji.
Art. 33. Instytucje państwowe, samorządowe i kościelne współdziałają w ochronie,
konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury kościelnej i sztuki sakralnej oraz ich dokumentacji, muzeów, archiwów i bibliotek będących własnością kościelną, a także dzieł kultury i sztuki o motywach religijnych, stanowiących ważną część dziedzictwa kultury.
Rozdział 4
Sprawy majątkowe Kościoła
Art. 34. Kościołowi i jego osobom prawnym przysługuje prawo nabywania, posiadania
i zbywania mienia ruchomego i nieruchomego, nabywania i zbywania innych praw oraz zarządzania swoim majątkiem.
Art. 35. 1. Majątek i przychody Kościoła oraz jego osób prawnych podlegają ogólnym
przepisom podatkowym i opłatom, z wyjątkami określonymi w ust. 2-7.
2. Wolne od podatku są dochody kościelnych osób prawnych:
1) z niegospodarczej działalności statutowej; w tym zakresie kościelne osoby prawne nie mają obowiązku prowadzenia dokumentacji wymaganej przez przepisy o
zobowiązaniach podatkowych;
2) z pozostałej działalności – w części przeznaczonej na cele: kultu religijnego,
oświatowo-wychowawcze, naukowe, kulturalne, charytatywno-opiekuńcze oraz na
konserwację zabytków, prowadzenie punktów katechetycznych, inwestycje sakralne
w zakresie: budowy, rozbudowy i odbudowy kościołów oraz kaplic, adaptację innych
budynków na cele sakralne, a także innych inwestycji przeznaczonych na cele
katechetyczne i charytatywno-opiekuńcze;
3) dochody spółek, których jedynymi udziałowcami (akcjonariuszami) są kościelne
osoby prawne – w części przeznaczonej na cele wymienione w ust. 2 pkt 1 i 2.
3. Kościół i jego osoby prawne są zwolnione od opodatkowania podatkiem od nieruchomości w odniesieniu do nieruchomości lub ich części, stanowiących ich własność lub będących w ich władaniu na podstawie innego tytułu prawnego przeznaczonych na cele niemieszkalne,
z wyjątkiem części służących do wykonywania działalności gospodarczej.
4. Zwolnienie od opodatkowania podatkiem od nieruchomości obejmuje nieruchomości lub ich części przeznaczone na cele mieszkalne duchownych i diakonów, jeżeli:
1) są one wpisane do rejestru zabytków;
2) służą jako internaty dla przygotowania duchownych oraz domy duchownych emerytów
i wdów po nich oraz diakonów, albo znajdują się w budynkach kościelnych;
4) znajdują się w budynkach przewodniczących okręgów kościelnych i Prezydenta Kościoła.
5. Nabywanie i zbywanie rzeczy i praw majątkowych przez Kościół i jego osoby prawne w drodze czynności prawnych oraz spadkobrania, zapisu i zasiedzenia jest zwolnione od podatków i opłat, jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy i prawa nieprzeznaczone do działalności gospodarczej;
2) sprowadzone z zagranicy maszyny, urządzenia i materiały poligraficzne oraz papier, jeżeli służą do realizacji celów Kościoła.
6. Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą od krajowych instytucji, podmiotów gospodarczych, organizacji społecznych, wyznaniowych, prywatnych oraz osób fizycznych są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym, jeżeli kościelna osoba prawna przedstawi darczyńcy pokwitowanie odbioru oraz – w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny – sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność.
7. Nabywanie i zbywanie rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w ust. 5, jest
zwolnione od opłaty sądowej, z wyłączeniem opłat kancelaryjnych.
Art. 36. Zwalnia się z należności celnych przywozowych towary przeznaczone na cele
charytatywno-opiekuńcze i oświatowo-wychowawcze oraz towary o charakterze kulturalnym przeznaczone na cele kultu, przywożone dla kościelnych osób prawnych, w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającym wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. WE L 324 z 10.12.2009).
Art. 37. 1. Kościół i jego osoby prawne mają prawo do zbierania ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową i oświatowo-wychowawczą oraz utrzymanie duchownych.
2. Zbiórki o których mowa w ust. 1, nie wymagają pozwolenia właściwego organu, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych i w sposób tradycyjnie ustalony.
Art. 38. 1. Kościół i jego osoby prawne mogą zakładać fundacje. Do fundacji tych stosuje się ogólnie obowiązujące przepisy o fundacjach, z zastrzeżeniem ust. 2-5.
2. Niezależnie od nadzoru państwowego, nadzór nad działalnością fundacji sprawuje
kościelna osoba prawna wskazana w statucie fundacji.
3. W razie stwierdzonych nieprawidłowości w zarządzaniu fundacją, właściwy organ zwraca się do Kościoła, wyznaczając termin nie krótszy niż trzy miesiące na spowodowanie usunięcia nieprawidłowości. Po bezskutecznym upływie tego terminu można zastosować środki oznaczone w przepisach o fundacjach.
4. W razie konieczności poddania fundacji zarządowi przymusowemu w myśl przepisów o fundacjach, będzie on wykonywany przez Prezydenta Kościoła.
5. Jeżeli statut fundacji nie stanowi inaczej, w razie jej likwidacji, o przeznaczeniu majątku znajdującego się w kraju lub za granicą zadecyduje Prezydent Kościoła.
Art. 39. W razie zniesienia kościelnej osoby prawnej, jej majątek przechodzi na Kościół jako całość.
Art. 40. Niezależnie od ustawowego ubezpieczenia duchownych, Kościół prowadzi kościelną działalność ubezpieczeniową i socjalną na rzecz duchownych i ich rodzin, która w rozumieniu ustawy nie jest działalnością gospodarczą.
Rozdział 5
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 41. 1. Nieruchomości lub ich części, pozostające w dniu wejścia w życie ustawy
w użytkowaniu wieczystym Kościoła lub jego osób prawnych stają się z mocy prawa ich własnością.
2. Stwierdzenie przejścia własności nieruchomości lub ich części, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji wojewody.
3. Przejście własności nieruchomości lub ich części na podstawie ust. 1 jest wolne od
podatków i opłat związanych z tym przejściem, a wynikające z niego wpisy do ksiąg
wieczystych i ich zakładanie są wolne od opłat.
4. Postępowanie sądowe lub administracyjne dotyczące nieruchomości, o których mowa w ust. 1, ulega zawieszeniu, a właściwe organy przekazują ich akta organowi, o którym mowa w ust. 2.
5. Organ, który wydał decyzję ostateczną określoną w ust. 2, zawiadamia o niej sąd lub organ, który zawiesił postępowanie, zwracając akta sprawy. Sąd lub właściwy organ umorzy zawieszone postępowanie.
Art. 42. 1. Na wniosek kościelnych osób prawnych wszczyna się postępowanie regulacyjne w przedmiocie nieodpłatnego przekazania na własność nieruchomości lub ich części, będących uprzednio własnością Kościoła lub jego jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 3, a przejętych po 1945 r. przez Skarb Państwa, w celu przywrócenia w nich kultu religijnego, działalności oświatowo-wychowawczej, charytatywno-opiekuńczej i opiekuńczo-wychowawczej.
2. Wnioski w sprawach, o których mowa w ust.1, mogą być składane w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy na zasadach i w trybie określonym w dziale IIIa ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2005 r. Nr 29, poz. 155, z późn. zm.).
Art. 43. 1 Na wniosek kościelnych osób prawnych, wojewoda lub inny organ wykonujący w imieniu Skarbu Państwa prawa wynikające z własności nieruchomości albo organy samorządu terytorialnego w zakresie swoich właściwości – mogą nieodpłatnie przekazać Kościołowi lub jego osobom prawnym własność nieruchomości lub ich części:
1) jeżeli są one niezbędne do sprawowania kultu religijnego lub działalności kościelnych osób
prawnych w zakresie charytatywno-opiekuńczym lub oświatowo-wychowawczym;
2) w celu utworzenia lub powiększenia gospodarstwa rolnego zborów, działających na
Ziemiach Zachodnich i Północnych, o powierzchni do 15 ha użytków rolnych łącznie dla jednego zboru posiadającego osobowość prawną.
2. Wnioski, o których mowa w ust. 1 pkt. 2, mogą być składane w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
3. Przekazanie własności nieruchomości lub ich części na podstawie ust. 1 oraz art. 41 ust. 1 nie może naruszać praw nabytych przez niepaństwowe i niesamorządowe osoby trzecie, w szczególności przez inne kościoły i związki wyznaniowe.
4. Przepis art. 41 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 44. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Sprawozdawca: Bartosz Grodecki
UZASADNIENIE
Celem ustawy jest uregulowanie stosunku Państwa Polskiego do Kościoła
Nowoapostolskiego w Rzeczypospolitej Polskiej.
Początek historii Kościoła Nowoapostolskiego datuje się na pierwsze dziesięciolecia
XIX wieku. Powstał jako wyraz tęsknoty niektórych chrześcijan europejskich za pierwotną nauką Jezusa i wiarą pierwotnego chrześcijaństwa oraz dążenia do przywrócenia urzędu apostoła, a tym samym jego nazwa oznacza duchową kontynuację pierwotnego Kościoła.
Kościół Nowoapostolski wywodzi się ze struktur i zasad dogmatycznych Kościoła
Anglikańskiego. Wyodrębniony został w związku z przyjęciem prawd doktrynalnych
właściwych dla katolicyzmu na podstawie Starego i Nowego Testamentu. Stąd natura
Kościoła jest protestancko - katolicka.
Na ziemiach polskich, a ściślej w społeczeństwie polskim, Kościół Nowoapostolski
datuje swą obecność od drugiej połowy XIX wieku (1863 r.).
Pierwsze zbory Kościoła Nowoapostolskiego w Polsce powstały m.in. w Bydgoszczy,
Gdyni, Warszawie, Wąbrzeźnie, okolicach Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego, Dąbrowy
Górniczej i Lwowa.
Swój byt prawny wywodziły z ustawodawstwa danego państwa, tj. tzw. Wykazu
Urzędowego w rozumieniu „General Konzession” z dnia 23 lipca 1845 r. w zaborze pruskim oraz ukazu carskiego z dnia 17 kwietnia 1905 r. o tolerancji religijnej (Dziennik Praw i Rozporządzeń Cesarstwa Rosyjskiego nr 63, poz. 526).
Po odzyskaniu niepodległości, Kościół Nowoapostolski liczył kilkadziesiąt tysięcy
wiernych, a sprawowanie kultu religijnego oraz prowadzenie działalności charytatywno - opiekuńczej odbywało się w stanowiących jego własność obiektach.
Status prawny Kościoła Nowoapostolskiego w II Rzeczypospolitej był z jednej strony
konsekwencją braku unifikacji przepisów wyznaniowych i tym samym kontynuacji
stosownych w tym względzie regulacji zaborczych, z drugiej natomiast stosowania przez ówczesne władze wobec jego wyznawców zasady wolności sumienia i wyznania, wyrażonej w art. 111 Konstytucji marcowej oraz w art. 5 ust. 2 Konstytucji kwietniowej.
W świetle praktyki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Kościół
Nowoapostolski był traktowany jako związek wyznaniowy uznany prawnie na terenie
b. zaboru pruskiego i rosyjskiego.
Po drugiej wojnie światowej Kościół Nowoapostolski kontynuował swoją działalność
na obecnym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W wyniku zmiany granic Kościół utracił wiernych i zbory na przedwojennych
kresach, natomiast automatycznie objął opieką duszpasterską wspólnoty wiernych na
Ziemiach Odzyskanych. Wkrótce potem znaczna część dotychczasowych wyznawców
zamieszkujących Ziemie Zachodnie i Północne została przymusowo wysiedlona, a należące do poszczególnych zborów mienie – przejęte przez władze.
W późniejszym okresie władze tolerowały jedynie działalność Kościoła w oparciu
o prawo o stowarzyszeniach, uznając zgromadzenia nowoapostolskie jako stowarzyszenia zwykłe.
Kościół nie akceptował tego stanu rzeczy, mimo uzyskania w 1983 r. na podstawie
prawa o stowarzyszeniach osobowości prawnej, z której to podstawy prawnej skorzystał, uzyskując w ten sposób jedyną możliwą legalną możliwość działalności.
Przemiany społeczno-polityczne związanie z ruchem solidarnościowym na przełomie
lat osiemdziesiątych zmieniły politykę wyznaniową i Kościół Nowoapostolski, na mocy
ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, wpisany został do Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, który jest obecnie prowadzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, pod pozycją
Nr 14, na podstawie decyzji Ministra - Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 15 stycznia 1990 r. pod nazwą: „Kościół Nowoapostolski w Polsce”.
Obecnie Kościół Nowoapostolski skupia na całym świecie ponad 11 mln wyznawców
konsekrowanych i ponad 5 tys. wiernych w samej RP.
Naczelnym Duszpasterzem jest Główny Apostoł z siedzibą w Zurychu, którego
pozycję w gronie apostołów i w całym Kościele wierni porównują do pozycji zajmowanej przez Apostoła Piotra, widzialnej głowy pierwotnego Kościoła chrześcijańskiego.
W Kościele występują następujące urzędy kapłańskie: biskupi, starsi, pasterze,
ewangeliści i kapłani oraz służba pomocnicza: diakoni i poddiakoni. Wszyscy duchowni w Kościele podlegają ordynowaniu, czyli powołaniu i wyświęceniu na dany urząd kościelny, a ich służba w Kościele, z wyjątkiem czynności o charakterze wyłącznie administracyjnym, jest nieodpłatna.
Pod względem organizacyjnym, określony Kościół terytorialny (krajowy) tworzą
okręgi, zbory, placówki i ośrodki kościelne danego kraju oraz wyodrębniona struktura
instytucjonalna pod nazwą „Administracja Centralna”.
Prezydenci poszczególnych Kościołów terytorialnych wchodzą w skład
Międzynarodowej Konferencji Kościelnej, której przewodniczy Naczelny Duszpasterz
– Główny Apostoł. Struktura ta pozwala na zachowanie jedności Kościoła z uwzględnieniem właściwości prawa danego kraju.
Swoje cele religijne i zadania Kościół realizuje w szczególności poprzez publiczne
organizowanie kultu religijnego, a w tym poprzez nabożeństwa, wykonywanie obrzędów i posług religijnych, prowadzenie katechezy i nauczania religii, pracy duszpasterskiej i misyjnej oraz prowadzenie działalności charytatywno-opiekuńczej i oświatowo -wychowawczej. Cele te służą w szczególności zapewnieniu wiernym możliwości zbawienia zgodnie z ewangelią i nauką Jezusa i Jego apostołów, zaspokajaniu potrzeb duchowych i religijnych, wychowywaniu i doskonaleniu w duchu zasad religijnych Kościoła i moralności
chrześcijańskiej, upowszechnianiu podstaw poszanowania porządku, wychowywaniu
w duchu pokoju, szacunku i braterstwa z wszystkimi ludźmi.
Kościół wydaje miesięcznik „Nasza Rodzina” oraz biuletyn „Chleb Żywota”, a także
inne wydawnictwa nieregularne o charakterze religijnym.
Niniejszy projekt jest wynikiem prac zespołu rządowo-kościelnego, który na X posiedzeniu roboczym w dniu 4 marca 2010 r. przyjął wspólnie wypracowany projekt ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Nowoapostolskiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Po tym fakcie prace nad projektem zostały na wiele lat zamrożone i dopiero obecny rząd zawarł z Kościołem Nowoapostolskim właściwą umowę, która umożliwiła złożenie projektu ustawy z niewielkimi poprawkami w stosunku do stanu z 2010 r.
Projekt ustawy składa się z 44 artykułów, ujętych w 5 rozdziałach. Przyjęta
konstrukcja ustawy i jej zakres przedmiotowy jest analogiczny jak w innych ustawach partykularnych obowiązujących od lat 90-tych, a regulujących stosunki Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych, działających w Rzeczypospolitej Polskiej.
W rozdziale I (Przepisy ogólne) przedstawione zostały podstawowe zasady
działalności Kościoła. Zgodnie z wyżej wskazaną zasadą sukcesji uniwersalnej, przepis art. 3 wprowadza zasadę następstwa prawnego Kościoła Nowoapostolskiego w Polsce w stosunku do jednostek organizacyjnych Kościoła Nowoapostolskiego, działających w przeszłości na terytorium państwa polskiego przed 1 września 1939 r. Przepis ten w przypadku udokumentowania tytułu własności, stwarza możliwość dochodzenia roszczeń na ogólnych zasadach, określonych w dziale IIIa ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, a tym samym – w razie niemożności zwrotu danej nieruchomości w naturze również umożliwia otrzymanie nieruchomości zamiennej lub uzyskania odszkodowania.
Obecnie Kościół Nowoapostolski nie posiada dokumentów, umożliwiających
określenie skali i zakresu ewentualnych roszczeń na tej podstawie.
Z kolei przepis art. 5 projektu stwarza możliwość występowania przez właściwe
organy obu stron, tj. Prezydenta Kościoła i Ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych o dokonanie wspólnej oceny stosowania ustawy w praktyce i przedstawiania na tej podstawie stosownych wniosków. Celem tej regulacji jest stworzenie podstawy prawnej do dokonywania okresowego przeglądu realizacji postanowień ustawy.
Rozdział II (Osoby prawne Kościoła i ich organy) określa strukturę organizacyjną
Kościoła Nowoapostolskiego, jego organy i osoby prawne uprawnione do reprezentowania Kościoła w stosunkach zewnętrznych z innymi podmiotami państwowymi i niepaństwowymi oraz osobami fizycznymi.
Rozdział III (Działalność Kościoła) określa zakres działalności Kościoła
Nowoapostolskiego zarówno w sferze organizacji kultu religijnego, obejmującego również kształcenie duchownych oraz zakładanie i prowadzenie cmentarzy grzebalnych (art. 13 - 15, art. 18, art. 21 - 24, art. 29), jak również działalność Kościoła na innych płaszczyznach działalności publicznej.
Ponadto projekt – analogicznie jak w innych ustawach partykularnych – zapewnia
Kościołowi Nowoapostolskiemu prawo do zawierania małżeństw wywierających takie skutki, jak małżeństwa zawarte przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (art. 16) oraz nauczania religii, przewidując również możliwość umieszczania na świadectwach szkół publicznych ocen z religii, wystawianych w punktach katechetycznych (art. 17 ust. 2).
Przedmiotowa kwestia ma istotne znaczenie dla wiernych Kościoła, ponieważ dla większości ich dzieci nie ma możliwości zorganizowania nauczania religii w szkołach publicznych na ogólnych zasadach co powodowałoby w przypadku rezygnacji z obu rodzajów tych zajęć obniżenie ogólnej średniej na świadectwie szkolnym i zmniejszenia ich szans przy konkursie świadectw.
Dalsze przepisy tego rozdziału konkretyzują zasady prowadzenia przez Kościół
Nowoapostolski działalności oświatowo - wychowawczej oraz charytatywno - opiekuńczej i wydawniczej (art. 19 - 20, art. 26 - 28, art. 32).
W rozdziale IV (Sprawy majątkowe Kościoła), analogicznie jak dla innych kościołów
i związków wyznaniowych, których stosunki z Państwem uregulowane są ustawami
określono zasady stosunków majątkowych Kościoła Nowoapostolskiego z Państwem
(art. 34 - 40).
Z kolei rozdział V (Przepisy przejściowe i końcowe) reguluje kwestie własności
nieruchomości na zasadach określonych w innych ustawach partykularnych (art. 41 i art. 43).
Przewidziane w przepisie art. 41 ustawy nabycie własności nieruchomości
gruntowych, pozostających aktualnie w użytkowaniu wieczystym Kościoła
Nowoapostolskiego, nie dotyczy nieruchomości, których użytkowanie wieczyste Kościół ewentualnie uzyska w terminie późniejszym, tj. po wejściu ustawy w życie.
Aktualnie Kościół Nowoapostolski posiada w wieczystym użytkowaniu 12 nieruchomości, z których 2 stanowią odrębną własność lokalu.
Przepis art. 42 stanowi konsekwencję zapisu art. 3 projektu ustawy, który wprost
stwierdza następstwo prawne Kościoła Nowoapostolskiego w stosunku do jego struktur organizacyjnych, działających przed wojną na terenie II Rzeczypospolitej. Przepis ten skutkuje odrębną od zawartej w dziale IIIa ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania podstawą do roszczenia o zwrot przejętych po zakończeniu II wojny światowej nieruchomości, będących do tego czasu własnością Kościoła Nowoapostolskiego, stanowiąc jednocześnie powielenie odnośnych w tej sprawie zapisów zawartych w innych ustawach partykularnych. Z takiej podstawy roszczeń Kościół nie mógł skorzystać w postępowaniu przed Międzykościelną Komisją Regulacyjną, prowadzonego na zasadach i w trybie określonym art. 38a ust. 2 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, w tym zwłaszcza dotrzymania określonego w tym przepisie terminu zgłoszenia roszczeń. Z tego też
względu złożone do Międzykościelnej Komisji Regulacyjnej wnioski dotyczyły jedynie
nieruchomości, położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych, co do których nie było wątpliwości, że należały do 1945 r. do Kościoła. Ewentualne roszczenia z art. 42 projektu mogą dotyczyć 5-10 nieruchomości.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. Projekt nie wpływa negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Projekt ustawy jest załącznikiem do umowy między Radą Ministrów a Kościołem
Nowoapostolskim w Polsce. Został on uzgodniony z władzami Kościoła Nowoapostolskiego.
Aktualnie nie jest możliwe precyzyjne określenie skutków dla budżetu państwa
i jednostek samorządu terytorialnego wynikających z regulacji spraw majątkowych
Kościoła do określonych w art. 42 i 43 projektu ustawy. Natomiast będzie miała
wpływ na budżet niektórych jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie bowiem
z art. 41 ust. 1 projektowanej ustawy nieruchomości lub ich części, pozostające w dniu wejścia w życie ustawy w użytkowaniu wieczystym Kościoła Nowowoapostolskiego staną się jego własnością. Kościół Nowoapostolski posiada osobowość prawną jedynie jako całość. Szacunkowa wartość nieruchomości w użytkowaniu wieczystym Kościoła
wynosi 1,5 mln zł, za które Kościół Nowoapostolski w RP wnosi do budżetu
jednostek samorządu terytorialnego opłaty za to użytkowanie w łącznej wysokości
około 3 tys. zł. Zatem po wejściu w życie projektowanej ustawy w związku
z przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności dochody
roczne jednostek samorządu terytorialnego z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste
nieruchomości ulegną zmniejszeniu o kwotę w wysokości 3 000 zł.
Projekt nie powoduje powstania dodatkowych kosztów z budżetu państwa.
