[Obywatele] ws przeprowadzenia referendum

[Laura]

M. Tracz:
Przechodzimy do kolejnego punktu obrad, debatą nad uchwałą w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego na wniosek obywateli.

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z ... 2029 roku w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego

Na podstawie art. 123 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 63 ust. 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym oraz art. 65 Regulamin Sejmu, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwala co następuje:

§ 1. Zarządza się referendum ogólnokrajowe w sprawie wprowadzenia ordynacji pojedynczego głosu przechodniego (STV) w wyborach do Sejmu, likwidacji Senatu, likwidacji powiatów, legalizacji aborcji do 14 tygodnia ciąży, wprowadzeniem związków partnerskich osób tej samej i różnej płci, zniesienia finansowania religii w szkołach oraz wprowadzenia podatku od wysokich spadków.

§ 2. Pytania w referendum mają następującą treść:
1. Czy jest Pani/Pan za ordynacją pojedynczego głosu przechodniego (STV) w wyborach do Sejmu?
2. Czy jest Pani/Pan za likwidacją Senatu?
3. Czy jest Pani/Pan za likwidacją powiatów?
4. Czy jest Pani/Pan za legalizacją aborcji do 14 tygodnia ciąży?
5. Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem związków partnerskich osób tej samej i różnej płci?
6. Czy jest Pani/Pan za zniesieniem finansowania religii w szkołach?
7. Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem podatku od wysokich spadków?
- z wariantami odpowiedzi "TAK" oraz "NIE".

§ 3. Referendum wyznacza się na dni 4 i 5 maja 2029 roku.

§ 4. Kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum stanowi załącznik do uchwały.

§ 5. Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.


[ZAŁĄCZNIK] Kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum ogólnokrajowego
(...)
w dniach 4 i 5 maja 2029 roku w godz. 6:00-21:00 - głosowanie w referendum


Bardzo proszę o zabranie głosu przedstawicieli wnioskodawców.

[Laura]

og najlepiej dziś lub jutro, potem debata 72 h

[Aleksander Lichtenberg]

og; dzisiaj niestety nie zdążę

[Aleksander Lichtenberg]

Dominika Markowiecka:
Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!

Pierwszy raz w historii parlamentaryzmu IV RP zostaje poddana pod obrady Sejmu obywatelski projekt uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego. Ponad sto tysięcy obywatelek i obywateli z całej Polski złożyło podpis w celu przeprowadzenia referendum w tak istotnych dla Polski sprawach. Referenda są sposobem, instrumentem pozyskiwania wiedzy o rzeczywistych oczekiwaniach suwerena.
Chcemy zapytać Polki i Polaków o ordynację w wyborach do Sejmu. Aktualna za bardzo premiuje duże partie, a małe formacje mają bardzo drobną reprezentację. JOW'y dzielą ludzi, a w odpowiedzialnej polityce chodzi o to, aby łączyć. JOW'y stworzyły bardzo niestabilny system polityczny. Sugerujemy, aby wprowadzić ordynację pojedynczego głosu przechodniego, która łączy zalety metod proporcjonalnych i większościowych. Jednomandatowe Okręgi Wyborcze niewątpliwie są łatwym systemem- głosuje się na jednego kandydata, a STV będzie wymagało trochę większego zaangażowania w proces głosowania. Głosowanie przez Internet zdecydowanie ułatwi sposób oddawania głosów w ordynacji pojedynczego głosu przechodniego.
Istotnym pytaniem ustrojowym będzie również likwidacja Senatu. Zasiada tam teraz 187 senatorów, jest ich ciągle więcej. Część z nich ma też inne funkcje, np. wojewoda zasiada w Senacie tylko po to, aby rząd zdobył wymaganą większość nad wnioskiem o wotum zaufania. Senatorowie posiadają dużo przywilejów, przy czym niewiele pracy. Czasem potrafili oni nawet nie obradować nad ustawami przyjętymi przez Sejm. Zachowanie senatorów często było bardzo nieodpowiednie, czasem bardziej niż posłów. Ta izba nie jest żadną izbą refleksji. Senat, to jeden z największych absurdów polskiego ustroju i polskiej polityki. To instytucja kompletnie niepotrzebna, fasadowa i jałowa.
Wnioskodawcy chcieliby zapytać również o likwidację powiatów. Od lat obserwujemy w powiatach gigantomanię. Mamy niekontrolowane mnożenie etatów i rozrastanie jednostek organizacyjnych. Dla przywrócenia powiatów w 1999 roku nie było innego uzasadnienia innego niż polityczny. To miała być i do dzisiaj jest struktura służąca zapewnieniu stanowisk ludziom władzy i budowaniu podstaw elektoratu w terenie. W latach 80. w Burundi zlikwidowania średni szczebel samorządu, niedługo później, wbrew sugestiom ekspertów stworzono je w Polsce. Dzisiaj są one bardzo niewydajne. W tych jednostkach zatrudnionych jest bardzo wielu pracowników i oni, by zachować pracę, szukają sobie zajęcia. To powoduje na przykład masę zmian przepisów szczegółowych. Kompetencje powiatów można przekazać gminom. Po przejęciu kompetencji powiatów gminy powinny zostać odpowiednio rozbudowane. Gminy w lepszy sposób będą realizować te zadania.
Chcielibyśmy zapytać obywatelki i obywateli Polski o aborcję. Nie twórzmy mitów, panie posłanki i panowie posłowie. Nikt nie chce, żeby w Polsce dokonywano aborcji, ale też nikt nie chce podziemia aborcyjnego. Chcemy, żeby aborcja w Polsce była rzadka, bezpieczna i legalna. Nikt w Polsce nie powinien chcieć wspomagania cierpienia kobiet skazanych na pogardę i ostracyzm. Chcemy przyznać kobietom prawa obywatelskie i prawo do decydowania o swoim życiu, o wzięciu swoich trudnych decyzji na swoje sumienie. My, obywatelki i obywatele, wiemy, że naszą powinnością nie jest jedynie bierne przyjmowanie tego, co mają nam do zaproponowania rządzący i parlamentarna większość. Naszym obowiązkiem jest też dbałość, by Polska była praworządnym państwem, w którym prawa człowieka, wszystkie, łącznie z prawami reprodukcyjnymi, były realizowane wobec wszystkich bez żadnych wyjątków. Obowiązująca ustawa o planowaniu rodziny ma charakter absolutnie fikcyjny i zaprzecza światopoglądowej neutralności państwa.
Ważne jest również pytanie dotyczące związków partnerskich osób tej samej i różnej płci. Statystyki wskazują, że coraz więcej par prowadzi wspólne życie w związkach nieformalnych, bez zawarcia małżeństwa. Związki partnerskie osób tej samej płci wprowadzą też jedyną możliwość formalizacji związku. Nie można niesprawiedliwie traktować, które nie mogły formalnie regulować relacji z innymi. Wiele osób w takich związkach, opartych były na silnych fundamentach, takich jak uczucie i zaufanie będą mogły czuć się bezpieczniej i godniej. Chcemy żyć w nowoczesnym, tolerancyjnym państwie.
Obywatelki i obywatele, którzy podpisali się pod tym wnioskiem chcieliby również zapytać w referendum o finansowanie religii w szkołach. Ostatnie lata pokazują, że Polsce bardzo potrzeba rozdziału Kościoła od państwa i świeckości. W obecnym systemie z budżetu państwa wydajemy na religię w szkołach ponad miliard złotych. Wydajemy te pieniądze, mimo, że władze państwowe nie mają wpływu na program przedmiotu i mimo, że w odróżnieniu od innych nauczycieli, katechetą może zostać alumn po czwartym roku seminarium duchownego bez przygotowania pedagogicznego. Duża część pensji katechetek i katechetów jest często podstawą finansową funkcjonowania parafii. Ale czy rolą państwa jest utrzymywanie instytucji religijnych?
Wśród proponowanych pytań jest również pytanie o wprowadzenie podatku od wysokich spadków. Podział bardzo wysokich spadków to sposób na walkę z nierównościami społecznymi. Bogactwo nie powinno być przekazywane bezpośrednio z pokolenia na pokolenie. Taki podatek nie zniechęcałby ludzi do pracy. Świadomość, że oczekiwany spadek będzie opodatkowany, działała bardzo często motywująco na spadkobierców.
Mam wrażenie, i pełne oczekiwanie, wyrażone także w imieniu ponad stu tysięcy tych, którzy się podpisali pod tym wnioskiem, że Wysoka Izba podzieli te nasze nadzieje, że będzie miała odwagę poddać się woli suwerena, woli narodu i zdecydować o tym, aby 4 i 5 maja referendum w tych kwestiach się odbyło. Tu nie chodzi o interesy partyjne. Chodzi o ludzi.

Dziękuję

[Laura]

M. Tracz

Dziękuję bardzo. Przechodzimy do debaty nad wnioskiem.

og: tak jak wyżej wspomniałam 72 godziny

[Lukasz Wojtowicz]

Piotr Spyra:

Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Szanowny panie wnioskodawco!

Nie będę mówił, że referendum jest promocją postulatów SCD, bo to jest fakt.

Przejdę jednak do postulatów merytorycznych.

Pytania w sprawie likwidacji powiatów nie będzie można wykonać w 2031 roku. Chyba, że będziemy wybierać radnych powiatów tylko po to, żeby zostali wybrani, bowiem konstytucja zakazuje zmian w Kodeksie wyborczym na pół roku przed wyborami, których zmiana dotyczy, więc fizyczna likwidacja powiatów będzie nas wciąż kosztować. Proponuję powrót idei referendum do ew. likwidacji powiatów, lub przekształcenie powiatów w związki gmin po wyborach samorządowych, które odbędą się za rok. Jeżeli wygramy najbliższe wybory, to na pewno powrócimy do tego tematu.

Przedstawiam państwu poprawkę nr. 1

W § 2. usuwa się ustęp 3:

Prezentuję państwu też nasz zbiór pytań w formie poprawek.

W § 2. dodaje się kolejny ustęp w brzmieniu:
Czy jest pan/pani za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmików wojewódzkich?

W § 2. dodaje się kolejny ustęp w brzmieniu:
Czy jest pan/pani za wprowadzeniem powszechnych wyborów do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji?

W § 2. dodaje się kolejny ustęp w brzmieniu:
Czy jest pan/pani za likwidacją Rady Mediów Publicznych?

W § 2. dodaje się kolejny ustęp w brzmieniu:
Czy jest pan/pani za wprowadzeniem powszechnych wyborów do Krajowej Rady Sądownictwa?

W § 2. dodaje się kolejny ustęp w brzmieniu:
Czy jest pan/pani za wprowadzeniem powszechnych wyborów Prezesa Rady Ministrów?

W § 2. dodaje się kolejny ustęp w brzmieniu:
Czy jest pan/pani za wprowadzeniem 20 mandatowej premii dla zwycięzców wyborów do Sejmu?

Zachęcam inne partie do wprowadzenia własnych poprawek i do przegłosowania ich.

Dziękuję.

[Ignacy Schmidt]

Og: nie jestem pewien, ale wydaje mi się, że nie można składać poprawek do takiego wniosku - nie dam się za to zabić, ale to nie miałoby sensu - zbieramy podpisy nad jednym, a głosujemy drugie

[Aleksander Lichtenberg]

Dominika Markowiecka:

Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Panie Pośle Spyra!

Z niespotykaną manią zwracają państwo w tej izbie uwagę na płeć, więc pozwolę zrobić sobie to samo. Powinno być "Szanowna Pani Wnioskodawczyni". Tak samo w proponowanych przez pana pytaniach raczej powinna być forma "Pani/Pan", a nie odwrotnie. To oczywiście symboliczne technikalia.
Sugestia, że pytanie o powiatach nie może zostać w referendum, wynika z absurdalnych założeń. Odpowiedzialna likwidacja powiatów to nie jedna ustawa, która będzie wprowadzona akurat w 2030 roku. To cały proces być może nawet na kilka lat, więc powiaty, też te wybrane po referendum będą funkcjonować do końca swojej kadencji lub krócej, w zależności od decyzji władzy ustawodawczej i wykonawczej.
Próbę bezpardonowego ominięcia przepisów, czyli dodania własnych pytań do referendum bez posiadania 69 posłów- wymaganych do złożenia wniosku o referendum- oceniamy jako niestosowną. Rozumiemy motywację pańskiej formacji- chcecie też promować swoje postulaty, ale wypadałoby to robić uczciwie.

Dziękuję

og; generalnie chyba powinno złożyć się nowy wniosek (69 posłów), ale kiedy była debata nad poprzednim referendum to tam były dodawane pytania (ale wniosek nie był obywatelski)

[Lukasz Wojtowicz]

OG: Tej Markowieckiej, to nie doczytałem, więc myślałem, że to ty referujesz

Spyra:
Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Szanowna pani Wnioskodawczyni, oczywiście przepraszam za błąd, który nie powinien się wydarzyć.

Wracając do meritum, jeżeli państwo nie traktują sprawy likwidacji powiatów priorytetowo, to dlaczego ma być to referendum akurat w maju? Podtrzymujemy nasze zdanie, że powinno się odbyć w sprawie powiatów dopiero w w roku 2031, bowiem wykonalność tego referendum w sprawie powiatów jest tak samo możliwa, jak gdyby dać termin w sprawie powiatów w roku 2030.
Pani wnioskodawczyni, to naprawdę nie moja wina, że w referendum są postulaty wyłącznie waszego programu, naprawdę. Bardzo dobrze, że jest luka prawna, bowiem to daje możliwość naprawiania waszych błędów i dodawania postulatów innych ugrupowań, które też powinny mieć swoje zdanie i powinno być ponadpartyjne i w rzeczywistości obywatelskie. Ja tutaj pod płaszczykiem obywatelskości widzę próbę realizacji programu partyjnego SCD i brak jakiejkolwiek dobrej woli jej polityków.

Najprawdopodobniej nie będzie to kolejne referendum od 1989, które zostało zmielone, dobra wola z obu stron powinna dać państwu do zastanowienia.

Dziękuję.

[Ignacy Schmidt]

Og: właśnie chodzi mi bardziej o to, że to wniosek obywatelski - o ile w przypadku wniosku sejmowego to można przymknąć na to oko, tak w przypadku obywatelskiego można to obrócić do góry nogami - trochę bez sensu. Może niech GM się wypowie?