Otwieram debatę nad poselskim projektem ustawy o zianie ustawy - Kodeks pracy, zgłoszonym z inicjatywy posłów Stronnictwa Narodowo-Konserwatywnego. Referuje pani poseł sprawozdawca, Italia Szymanowska.
Ustawa
z dnia ... 2026 roku
o zmianie ustawy – Kodeks pracy
Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 151,z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 132 otrzymuje brzmienie:
"Art. 132. § 1. Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku z zastrzeżeniem art. 136 § 2 i art. 137.
§ 2. Przepis § 1 nie dotyczy: przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
§ 3. W przypadkach określonych w § 2 pracownikowi przysługuje, w okresie rozliczeniowym, równoważny okres odpoczynku.";
2) art. 151^4 otrzymuje brzmienie:
"Art. 151^4. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy, w tym w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto, z prawem do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości określonej w art. 151 § 1, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.”
3) art. 151^5 otrzymuje brzmienie:
"Art. 151.
§ 1. Pracodawca nie może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur), chyba, że czas dyżuru zostanie wliczony do czasu pracy.
§ 2. Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133.
§ 3. Za czas dyżuru pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.”.
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 tygodni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Sprawozdawca: poseł Italia Szymanowska
Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę jest prawem gwarantowanym zarówno przez Konstytucję RP jak i przepisy Kodeksu pracy. Oznacza to, iż pracownikowi za wykonaną pracę przysługuje odpowiednie wynagrodzenie. Pracownikowi oprócz świadczenia pieniężnego przysługuje prawo do wypoczynku. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów, a także postanowienie o maksymalnych normach czasu pracy należy traktować jako konstytucyjną gwarancję prawa do wypoczynku. W związku z powyższym należy podkreślić, iż Konstytucja RP jako nadrzędny akt normatywny państwa zapewnia pracownikom prawo do wypoczynku. Obecne regulacje prawne nie zabezpieczają wskazanych praw wobec pracowników odbywających dyżur domowy. Zmiana dotychczasowych norm w zakresie dyżuru domowego jest konieczna ze względu na nagminne wykorzystywanie wskazanego przepisu przez pracodawców. Projekt ustawy ma na celu zmniejszenie nadużywania przepisów prawa przez pracodawców, a w konsekwencji zabezpieczyć prawo pracowników do wynagrodzenia i nieprzerwanego odpoczynku. Propozycja zmian zakłada, iż pojęcie dyżuru dotyczyć będzie jedynie pracowników służby zdrowia i jednostek mundurowych (przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii) z pominięciem pracowników kierujących w imieniu pracodawcy zakładem pracy.
Do głównych założeń niniejszego projektu ustawy należy poprawa sytuacji osób kierujących zakładem pracy w imieniu pracodawcy.
a) art. 132
Projekt zakłada aby we wskazanym przepisie nieprzerwany dobowy wypoczynek dotyczył również pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Art. 132 § 2 ustanawia wyjątki od zasady jedenastogodzinnego okresu dobowego odpoczynku. Omawiana zasada nie dotyczy pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, a także przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. W sytuacji gdy prowadzona jest akcja ratownicza wyjątek, o którym mowa art. 132 § 2 pkt. 2 jest uzasadniony, z uwagi na okoliczności, a także cel jakim jest ratowanie życia lub zdrowia ludzkiego. Niestosowanie zasady jedenastogodzinnego okresu dobowego odpoczynku wobec pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy jest niezrozumiałe i nie znajduje uzasadnienia. Projekt zmian zakłada wyłączenie wskazanych pracowników z grupy osób nieobjętych prawem do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, a tym samym zakończenie nadużywania wskazanego przepisu przez pracodawców.
b) art. 151^4
Proponowane zmiany dotyczą uzyskania prawa do wynagrodzenia przez pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę poza normalnymi godzinami pracy w godzinach nadliczbowych jeżeli za pracę tą nie dostali dnia wolnego od pracy. Projekt ustawy zakłada udzielenie pracownikom zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy prawa do wynagrodzenia za pracę wykonaną poza normalnymi godzinami pracy. Propozycja zmian znajduje uzasadnienie zarówno w prawie krajowym jak i unijnym. Pracownikom za wykonaną pracę przysługuje prawo do wynagrodzenia, dlatego niezrozumiałe jest dlaczego wskazani pracownicy wykonujący pracę dodatkową, ponadplanową nie otrzymują wynagrodzenia tylko dlatego, że zarządzają w imieniu pracodawcy zakładem pracy.
c) art. 151^5
Projekt zakłada również, iż pracodawcy mogą zobowiązać pracowników do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub innym wyznaczonym pracodawcę jeśli czas dyżuru zostanie wliczony do czasu pracy. Ponadto według proponowanych zmian czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i art. 133 k.p. Kolejną propozycją zmiany jest założenie, iż za czas dyżuru pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w braku możliwości udzielenia czasu wolnego -wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeśli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagrodzenia -60% wynagrodzenia. Rozwiązanie takie zakończyłoby nagminne wykorzystywanie przez pracodawców instytucji dyżuru. Zmiana regulacji zakładająca, iż czas dyżuru będzie wliczany do czasu pracy przyczyni się ugruntowania prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także nieprzerwanego odpoczynku. Pracodawcy, którzy będą zobowiązani do zakwalifikowania dyżuru domowego jako czasu pracy nie będą nagminnie zlecać pracownikom pozostawania w gotowości do pracy. Zmiana ta pozwoli pracownikom kierującym w imieniu pracodawcy zakładem pracy na korzystanie z prawa do nieprzerwanego dobowego odpoczynku a w razie konieczności wykonywania dodatkowej pracy zapewni stosowne wynagrodzenie.
Proponowana zmiana przyczyniłaby się do polepszenia sytuacji prawnej pracowników. Obecnie pracodawcy nagminnie wykorzystują wskazane przepisy i celowo zatrudniają pracowników na stanowiskach kierowniczych (zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy) aby mieć pewność, że w sytuacjach nagłych pracownik zgłosi się do miejsca pracy. Zmiana przepisów poszerzyłaby prawa pracownicze o prawo do nieprzerwanego odpoczynku dla osób zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Wejście w życie zmienionej ustawy w dużym stopniu wpłynęłoby na sytuację pracowników, a także przyczyniłoby się do ugruntowania zasady, iż za wykonaną pracę przysługuje stosowne wynagrodzenie.
Przedkładany projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
og: czas na debatę 72h
