[Rząd]: o zmianie ustawy – Kodeks karny

[Weronika Ryszkowska]

Marszałek Jacek Żalek:

Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny. Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę, panią minister Danutę Hryniewicz.

Ustawa
z 2025 roku
o zmianie ustawy – Kodeks karny

Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137 i 2138 oraz z 2017 r. poz. 244, 768, 773, 952 i 966) w art. 25 po § 2 dodaje się § 2a w brzmieniu:
"§ 2a. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej, odpierając zamach polegający na wdarciu się do mieszkania, lokalu, domu albo przylegającego do nich ogrodzonego terenu lub odpierając zamach poprzedzony wdarciem się do tych miejsc, chyba że przekroczenie granic obrony koniecznej było rażące.".
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Uzasadnienie

Przedmiotem projektu ustawy jest zmiana art. 25 k.k., określającego kontratyp obrony koniecznej. Zmiana ta polega na dodaniu do tego przepisu nowej jednostki redakcyjnej – § 2a, przewidującego uchylenie karalności czynu ekscendenta w sytuacji, gdy przekroczenie granic obrony koniecznej nastąpi przy odpieraniu bezprawnego zamachu, polegającego na wdarciu się do mieszkania, lokalu, domu albo przylegającego do nich ogrodzonego terenu. Instytucja ta nie miałaby natomiast zastosowania do sytuacji, w której przekroczenie granic obrony koniecznej byłoby rażące, np. sposób obrony czy też użyte w tym celu środki byłyby oczywiście niewspółmierne do zagrożenia wynikającego z zachowania napastnika.

Jedną z przyczyn nowelizacji jest ocena dotychczasowej praktyki stosowania prawa, która wskazuje na zbyt częste występowanie przypadków nieuzasadnionego pomijania przepisu art. 25 § 1–3 k.k. przy dokonywaniu prawnej oceny zachowania osoby, która w związku z odpieraniem bezprawnego zamachu naruszyła lub naraziła na niebezpieczeństwo dobra prawne napastnika. Zasadniczym prawnym ograniczeniem reakcji na atak jest warunek "współmierności sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu".

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. Projekt nie wpływa na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców, a także nie wpływa negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.

[Szamir DeLeon]

Janusz Palikot:

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Szanowna pani Minister!

Na wstępie chciałbym powiedzieć, że wreszcie po tylu miesiącach Rada Ministrów przedstawia projekt ustawy. Jest to naprawdę niebywały sukces rządu, że napisał ustawę. Składającą się z kilku linijek. *poruszenie na sali* Mimo wszystko, szanowne panie posłanki i szanowni pani posłowie, lepsze to niż nic.
Odnosząc się już do tych kilku linijek. Mamy dość dużo pytań i wątpliwości. Po pierwsze, dotyczące pojęcia „ogrodzony teren”. Co pod tym pojęciem się kryje, jak należy je interpretować? Jeśli występuje już gdzieś definicja „ogrodzonego terenu” to co z domami bez takiego ogrodzenia? Czy obywatele będą zmuszani do grodzenia swoich ogródków, aby rozszerzenie obrony koniecznej dotyczyło także ich?
Czy regulacja ta nie jest zbyt podobna do anglosaskich rozwiązań? Nie boją się państwo że to, co dzieje się w czasem w krajach anglosaskich będzie też u nas? Na przykład w Stanach Zjednoczonych taka regulacja jest czasami wykorzystywana. Załóżmy, że zauważy ktoś, że na jego „ogrodzony teren” weszła jakaś osoba. Ta osoba może być nieświadoma wejścia na „ogrodzony teren”. Też w ten sposób można spowodować skrzywdzenie dziecka lub osoby niepoczytalnej.
Czy nie powinno zostać doprecyzowane w przepisie, że mowa jest w nim o bezpośrednio przylegającym ogrodzonym terenie? Gdybyśmy zapisali, że przepisy dotyczą terenu, na którym posadowiony jest dom, to nie byłoby w tej sytuacji wątpliwości. Natomiast przyleganie terenu może oznaczać, że na jednej nieruchomości posadowiony jest dom, a obok znajduje się działka budowlana tego samego właściciela. Czy zgadza się pani Minister na takie rozwiązanie?
Chciałbym zapytać się o pojęcie lokalu. Czy jest ono wystarczające dla ustawy? W tym przepisie nie jest dokładnie określone, czy chodzi o lokal mieszkalny, czy użytkowy, czy też rozrywkowy. Czy wykładnia przepisu pójdzie w tym kierunku, że z jednej strony nie chodzi o miejsca, w którym się zamieszkuje, a z drugiej strony nie chodzi o jakiś lokal użytkowy?
Mamy też wątpliwości dotyczące tego, kto musi być właścicielem mieszkania, lokalu, domu lub przylegającego ogrodzonego terenu? Chcielibyśmy mieć jasność, jak będzie wyglądała sprawa stosowania przepisu w sytuacji, gdy będzie to posesja zamieszkała, ale w danym momencie nie ma w niej właścicieli, a sprawca wdziera się do niej nie po to, żeby naruszyć ich bezpieczeństwo, ale żeby ich okraść? Co wtedy?
W uzasadnieniu można też przeczytać, że przepisy dotyczące obrony koniecznej są różnie interpretowane, często pomijane, ze względu na różne podejście sądów do tych ekscesów. Wydaje się nam, że ten przepis tego podejścia nie ułatwi, a jeszcze bardziej je skomplikuje.
Mogą występować również liczne problemy praktyczne wynikające z bliskości znamion typu czynu zabronionego określonego w art, 193 Kodeksu karnego, naruszenie miru domowego i regulacji art. 25 § 2a w szczególności w zakresie rozumienia słowa „wdarcie", co w dłuższej perspektywie doprowadzi do tego, że wskazany znak słowny będzie różnie rozumiany na gruncie powyższych przepisów.
Możemy też czepiać się języka. Ciężko wedrzeć się „do terenu”. Niezwykle ciężko. Łatwiej można się wedrzeć „na teren”.
Czy obecne regulacje nie pozawalają na właściwą ocenę zachowania przestępnego sprawcy i obronnego ofiary? Czy dodawanie kazuistycznych przepisów i to jeszcze z nakazem uwolnienia od odpowiedzialności karnej w sytuacji niezwykłego bogactwa i skomplikowania zdarzeń wydaje się państwu właściwe? Czy obecne przepisy w niewystarczający sposób chronią osoby będące przedmiotem ataku?
Pani Minister jako sędzia powinna wiedzieć, że w zdecydowanej większości spraw wskazuje na to, iż na obronę konieczną powołują się przede wszystkim osoby, które podczas awantur są wobec siebie agresywne i w wyniku stosowania przemocy dochodzi do powstania obrażeń, a dodawanie kolejnego przepisu tylko rozszerzy katalog tego typu spraw.
Kodeks karny to nie jest zabawka.

Dziękuję

[Krzysztof Hans]

Adam Pawlicki (SCD) :
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Szanowna pani Minister!

Również moja partia czyli Sojusz Centrowo - Demokratyczny jest poruszony że rząd wreszcie a napisał projekt - co najważniejsze jest on dla normalnych ludzi a nie jak w przypadku tych królewskich dla siebie lub swojego otoczenia. SCD opowiada się za obroną konieczną zwłaszcza w przypadku osób nadużywających alkoholu, stąd też popieramy powyższy przepis rządu i nie jesteśmy tak czepialscy jak nasi koledzy z ZLewu choć też uważamy że autopoprawka w projekcie ze strony rządu w tym zakresie o jakim mówi pan poseł Palikot byłaby jak najbardziej wskazana. Dziękuje.

[Szamir DeLeon]

Janusz Palikot:
*zwraca się do Marszałka: "w trybie sprostowania"*
Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!
Panie pośle Pawlicki! *ciche śmiechy z ław lewicy*

To nie jest kwestia autopoprawki ze strony rządu. Nad tym projektem trzeba się dłużej zastanowić, ja już bardzo długo mówiłem jakie mamy wątpliwości w tej sprawie.

Dziękuję

[Aleksander Beski]

Pomaska:

Przechodzimy do głosowania. Kto jest za, kto jest przeciw, kto się wstrzymał?

[Szamir DeLeon]

Przeciw

[Aleksander Beski]

Wstrzymuję się

[Renata Budzyńska]

za

[Laura]

Przeciw

[Lukasz Wojtowicz]

Za