Wysoka Izbo,
Przechodzimy do dyskusji nad poselskim projektem ustawy o zm. ust. - Kodeks wyborczy.
Inicjatywa KP PL-K. Referuje pani marszałek Błądek.
Ustawa
z dnia... 2023 roku
o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy
Art. 1.
W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy wprowadza się następujące zmiany:
1) wykreśla się artykuły 335, 357 i 358;
2) do art. 340. dodaje się § 4-6 w brzmieniu:
"§ 4. Ustalenia liczby posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych oraz podziału kraju na okręgi wyborcze dokonuje się według jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę posłów do Parlamentu Europejskiego wybieranych w okręgach wyborczych, z uwzględnieniem następujących zasad:
1) ułamki liczby mandatów posłów wybieranych w okręgach wyborczych równe lub większe od 1/2, jakie wynikną z zastosowania jednolitej normy przedstawicielstwa, zaokrągla się w górę do liczby całkowitej;
2) jeżeli w wyniku postępowania, o którym mowa w pkt 1, liczba posłów wybieranych w okręgach wyborczych przewyższa ogólną liczbę posłów do Parlamentu Europejskiego wybieranych w kraju, mandaty nadwyżkowe odejmuje się w tych okręgach wyborczych, w których norma przedstawicielstwa obliczona dla okręgu wyborczego jest najmniejsza. W przypadku gdy liczba posłów jest mniejsza od ogólną liczbę posłów do Parlamentu Europejskiego wybieranych w kraju, dodatkowe mandaty przydziela się tym okręgom wyborczym, w których norma przedstawicielstwa obliczona dla okręgu wyborczego jest największa.
§ 5. Liczbę posłów wybieranych w każdym okręgu określa na siedem miesięcy przed końcem kadencji Parlamentu Europejskiego Państwowa Komisja Wyborcza.
§ 6. Informację o okręgu wyborczym podaje się do wiadomości wyborcom danego okręgu wyborczego w formie obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej najpóźniej w 52 dniu przed dniem wyborów. Druk i rozplakatowanie obwieszczeń zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze."
3) art. 354 otrzymuje brzmienie:
"§ 1. Okręgowa komisja wyborcza dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy kandydatów w sposób następujący:
1) liczbę głosów ważnych oddanych na każdą z tych list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze kolejne liczby aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy w okręgu;
2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.
§ 2. Jeżeli kilka list uzyskało ilorazy równe ostatniej liczbie z liczb uszeregowanych w podany sposób, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, pierwszeństwo mają listy w kolejności ogólnej liczby oddanych na nie głosów. Gdyby na dwie lub więcej list oddano równą liczbę głosów, o pierwszeństwie rozstrzyga liczba obwodów głosowania, w których na daną listę oddano większą liczbę głosów. "
4) art. 355 otrzymuje brzmienie:
"§ 1. Po ustaleniu wyników wyborów w okręgu wyborczym okręgowa komisja wyborcza sporządza, w dwóch egzemplarzach, protokół wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego odrębnie dla każdego okręgu wyborczego.
§ 2. W protokole wymienia się liczbę posłów wybieranych w okręgu, wykaz list kandydatów zarejestrowanych w tym okręgu, sumy liczb, o których mowa w art. 351, liczbę mandatów przypadających każdej liście kandydatów oraz nazwiska i imiona wybranych posłów z każdej listy kandydatów.
§ 3. Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład komisji obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.
§ 4. Przy ustalaniu wyników wyborów i sporządzaniu protokołu mogą być obecne osoby zgłaszające listę, którym przysługuje prawo wniesienia do protokołu uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów. Adnotację o wniesieniu uwag zamieszcza się w protokole.
§ 5. Wzór protokołu wyborów posłów w okręgu wyborczym określi Państwowa Komisja Wyborcza. "
5) art. 356 otrzymuje brzmienie:
"§ 1. Po otrzymaniu protokołów, o których mowa w art. 355 § 1, Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia wyników wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego w okręgach wyborczych.
§ 2. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustaleniu wyników wyborów Państwowa Komisja Wyborcza zarządza ponowne ich ustalenie."
6) art. 360 otrzymuje brzmienie:
"§ 1. Po ustaleniu wyników wyborów w każdym okręgu wyborczym Państwowa Komisja Wyborcza sporządza protokół wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego.
§ 2. W protokole zamieszcza się, oddzielnie dla każdego okręgu wyborczego, wykaz list kandydatów zarejestrowanych w okręgu, a także liczby:
1) wyborców uprawnionych do głosowania;
2) wyborców, którym wydano karty do głosowania;
3) wyborców głosujących przez pełnomocnika;
4) kart wyjętych z urny, w tym:
a) kart nieważnych,
b) kart ważnych;
5) głosów nieważnych, z podaniem przyczyny ich nieważności;
6) głosów ważnych oddanych na każdą z list kandydatów;
7) głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów każdej z list kandydatów;
8) mandatów przypadających każdej liście kandydatów.
§ 3. W protokole zamieszcza się także nazwiska i imiona wybranych posłów do Parlamentu Europejskiego z poszczególnych list. "
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie:
Ustawa znosi próg wyborczy w wyborach do Parlamentu Europejskiego. W opinii wnioskodawców narusza on zasadę równości wyborów i równość szans partii politycznych. Przy zastosowaniu obecnej ordynacji szans na mandaty nie mają ugrupowania, które mają duże poparcie w poszczególnych regionach, natomiast niekoniecznie w skali kraju. Szczególnie dobitnie problem widać ten na Górnym Śląsku, gdzie ugrupowania regionalne uzyskały niemal 40% głosów. Tym samym przy zastosowaniu dotychczasowej ordynacji region ten nie byłby odpowiednio reprezentowany w Parlamencie Europejskim.
Głównym uzasadnieniem wprowadzenia progu wyborczego było możliwe rozdrobnienie parlamentu i problemy z utworzeniem stabilnego rządu w przypadku jego braku. Jak pokazały wybory parlamentarne w 2019, 2020 i 2022 roku, w których nie było progu wyborczego (ze względu na system większościowy), nic takiego nie nastąpiło. W przypadku wyborów do Parlamentu Europejskiego próg wprowadzany był tylko z racji wcześniejszego przyjęcia podobnego rozwiązania w wyborach do sejmu (które zostało zniesione). Nie dotyczy tych wyborów przesłanka dotycząca stabilnej większości rządowej, jako, że parlament nie wyłania dzisiaj- wprost - żadnego "rządu" w znaczeniu zaplecza dla konkretnych inicjatyw prawodawczych.
Jednocześnie projekt przenosi podział mandatów na poziom okręgów. Dotychczasowy podział w skali kraju doprowadzał do sytuacji, kiedy kandydat, który otrzymał najwięcej głosów w okręgu nie zdobywał często mandatu. Innym skutkiem ordynacji był fakt, że mniejsze okręgi otrzymywały mniejszą liczbę posłów, niż wynikałoby to z jednolitej normy przedstawicielstwa – radykalnym przykładem jest okręg nr 2, któremu w wyborach w 2004 roku przypadł tylko jeden mandat. Istnieje nawet możliwość sytuacji, w której dany okręg w ogóle nie będzie miał swojego reprezentanta w PE. Proponowany system lepiej wykonuje zatem zasadę równości wyborów.
Ustawa jest zgodna z prawem UE.
Ustawa nie niesie negatywnych skutków finansowych dla budżetu i ani nie wpływa na sytuację rodzin z dziećmi.
OG: do 7 lipca 18:00
