Ustawa organiczna Górnośląskiego Województwa Autonomicznego
określająca zasady autonomii terytorialnej i funkcjonowanie instytucji autonomicznych z 2021 roku
Rozdział I
Górnośląskie Województwo Autonomiczne
Art. 1.
Górnośląskie województwo autonomiczne posiada osobowość prawną oraz uznanie dla swych odrębnych praw, zgodnie z Konstytucją, systemem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej oraz struktur ponadnarodowych, których jest ona członkiem.
Art. 2.
Górnośląskie Województwo Autonomiczne stanowi nieodłączną część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 3.
Terytorium Górnośląskiego Województwa Autonomicznego tworzą powiaty związane historycznie, kulturowo lub gospodarczo z regionem.
Art. 4.
Władzą ustawodawczą w zakresie stanowienia prawa obowiązującego na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego jest Sejmik.
Art. 5.
1. System instytucji autonomicznych tworzą: Rząd Górnośląski z Marszałkiem Województwa na czele, Skarb Górnośląski, Górnośląski Sąd Administracyjny, Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Górnośląska Rada Komunikowania Masowego.
2. Stolicą Śląskiego Województwa Autonomicznego są Katowice, które są też siedzibą Rządu, Sejmiku i Skarbu Górnośląskiego. Górnośląski Sąd Administracyjny mieści się w Opolu, Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich posiada siedzibę w Cieszynie, zaś Górnośląska Rada Komunikowania Masowego urzęduje w Rybniku.
Art. 6.
1. Przedstawicielem Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej w Górnośląskim Województwie Autonomicznym jest wojewoda.
2. Szczegółowy zakres kompetencji wojewody oraz sposób powoływania organów ogólnej administracji rządowej w województwie autonomicznym określa ustawa.
3. Siedzibą wojewody górnośląskiego jest Opole.
Art. 7.
Barwami Górnośląskiego Województwa Autonomicznego są kolory złoty i błękitny, ułożone na fladze regionu w równych pasach poziomych. Herbem województwa jest złoty orzeł na niebieskim polu. Herb może być elementem flagi regionalnej.
Rozdział II
PRAWA I WOLNOŚCI
Art. 8.
Górnośląskie Województwo Autonomiczne zapewnia wszystkim osobom przebywającym na jego terytorium ochronę ich podstawowych i niezbywalnych praw zagwarantowanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz aktach prawa międzynarodowego.
Art. 9.
Każdy mieszkaniec Górnośląskiego Województwa Autonomicznego korzysta ze swych niezbywalnych praw do wolności wyznania, rozwijania swojej tożsamości kulturowej, etnicznej, narodowej oraz propagowania poglądów, w tym politycznych, o ile nie są sprzeczne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawami i nie naruszają konstytucyjnych wolności innych mieszkańców województwa.
Art. 10.
Górnośląskie Województwo Autonomiczne, mając na uwadze kulturowe zróżnicowanie swoich mieszkańców, wspiera wszelkie inicjatywy kulturalne, oświatowe i im podobne, zmierzające do popularyzowania i wzmacniania tożsamości zamieszkujących region grup etnicznych, narodowych, religijnych i kulturowych.
Art. 11.
Zasady ochrony praw i wolności Rzeczypospolitej Polskiej określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowią podstawowe minimum ochrony i zasad, jakie zapewnia na swym terytorium Górnośląskie Województwo Autonomiczne.
Rozdział III
ŹRÓDŁA PRAWA
Art. 12.
1. Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi funkcjonowanie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego są Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i Ustawa Organiczna Górnośląskiego Województwa Autonomicznego, zwana dalej ustawą organiczną.
2. Ustawa organiczna zapewnia wszystkim mieszkańcom województwa ochronę ich niezbywalnych praw, zagwarantowanych w umowach międzynarodowych, ratyfikowanych konwencjach oraz Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 13.
System aktów prawnych Górnośląskiego Województwa Autonomicznego tworzą również ustawy górnośląskie, ustawy państwowe, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, a także akty prawne Unii Europejskiej, oraz akty prawa miejscowego na obszarze działania organów, które je ustanowiły.
Art. 14.
Ustawy górnośląskie nie mogą naruszać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Ustawy Organicznej, ustaw państwowych nie zastrzeżonych dla ustawodawstwa śląskiego, ratyfikowanych umów międzynarodowych, oraz rozporządzeń, a także aktów prawnych Unii Europejskiej.
Art. 15.
1. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.
2. Akty prawne regulujące funkcjonowanie instytucji województwa oraz porządek prawny na obszarze Górnośląskiego Województwa Autonomicznego podlegają ogłoszeniu w Górnośląskim Monitorze Urzędowym.
3. Ustawy ogólnokrajowe regulujące sprawy pozostające poza gestią organów województwa autonomicznego, obowiązujące na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego podlegają ogłoszeniu w Górnośląskim Monitorze Urzędowym w tym samym czasie co w Dzienniku Ustaw.
4. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.
Art. 16.
Górnośląskie Województwo Autonomiczne wykonuje wszystkie zadania nie zastrzeżone przez Konstytucję RP lub ustawy dla organów innych władz publicznych.
Art. 17.
1. Do wyłącznych kompetencji Górnośląskiego Województwa Autonomicznego należą kwestie:
1) organizacji ich instytucji samorządowych,
2) planowania przestrzennego, urbanistyki i spraw mieszkaniowych,
3) robót publicznych na rzecz województwa autonomicznego na jego własnym terytorium,
4) kolei i dróg, których trasa w całości przebiega na terytorium województwa autonomicznego oraz, w tych samych granicach, transportu kolejowego i drogowego oraz transportu linowego,
5) portów schronienia, przystani i lotnisk sportowych oraz wszystkich innych, które nie prowadzą działalności handlowej,
6) rolnictwa i hodowli, zgodnie z ogólnym ustrojem gospodarki,
7) lasów i użytków leśnych,
8) uprawnień w zakresie ochrony środowiska naturalnego,
9) projektowania, budowy i eksploatacji urządzeń napędzanych wodą, wiatrem oraz energią słoneczną; kanałów i systemów nawadniania służących interesom województwa autonomicznego; wód i kąpielisk,
10) gospodarki wodnej, polowania i rybołówstwa rzecznego oraz na wodach wewnętrznych
11) targów lokalnych i regionalnych,
12) wspierania rozwoju gospodarczego województwa autonomicznego w ramach celów wyznaczonych przez ogólnopaństwową politykę ekonomiczną,
13) rzemiosła,
14) muzeów, bibliotek i konserwatoriów muzycznych mających znaczenie dla województwa autonomicznego,
15) pomników przeszłości mających znaczenie dla województwa autonomicznego,
16) wspierania rozwoju kultury, badań naukowych oraz, w określonych wypadkach, nauczania języka regionalnego,
17) edukacji i oświaty w tym szkolnictwa podstawowego, średniego i wyższego,
18) wspierania i organizowania turystyki w granicach swojego terytorium,
19) wspierania sportu i właściwego korzystania z wypoczynku,
20) pomocy społecznej,
21) zdrowia i higieny,
22) ochrony budowli i urządzeń oraz troski o ich stan,
23) koordynacji i innych uprawnień w stosunku do regionalnej Straży Górnośląskiej na zasadach określonych przez ustawę organiczną,
2. Zgodnie z zasadami przyjętymi w Konstytucji RP i ustawach, Górnośląskiemu Województwu Autonomicznemu przysługuje prawo do rozszerzania zakresu przysługujących im kompetencji wymienionych w ust.1.
Art. 18.
W sprawach zleconym organom województwa autonomicznego, będących w gestii administracji centralnej, nie należących do kompetencji województwa autonomicznego oraz w zadaniach realizowanych przez organy województwa, należących do kompetencji władz centralnych, właściwe są odpowiednie regulacje w prawie ogólnokrajowym.
Art. 19.
Decyzja organu nadzoru prawnego może zostać rozpatrzona przez Górnośląski Sąd Administracyjny oraz Trybunał Konstytucyjny RP na wniosek wojewody, Rządu Górnośląskiego oraz Przewodniczącego Sejmiku Górnośląskiego.
Art. 20.
1. Organami uprawnionymi do wydania rozporządzenia na podstawie szczegółowej delegacji ustawowej, celem wykonania ustawy śląskiej, jest Marszałek Województwa oraz właściwy resortowo minister.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
Art. 21.
Organy samorządu lokalnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.
Rozdział IV
USTRÓJ ADMINISTRACYJNY
Art. 22.
1. Podstawową jednostką samorządu lokalnego Górnośląskiego Województwa Autonomicznego jest gmina, która to tworzy powiaty lub księstwa, jako jednostki szczebla pośredniego.
2. Gminy dzielą się na jednostki pomocnicze:
1) w miastach dzielnice,
2) w pozostałych gminach sołectwa.
3. Organem jednostki pomocniczej jest rada dzielnicy lub sołectwa, na czele której stoi przewodniczący.
Art. 23.
1. Miasta liczące 100 tys. mieszkańców i więcej są gminami na prawach powiatu, nazywanymi dalej Miastami na prawach powiatu, z zastrzeżeniem art. 73 ust. 2-3.
2. Na czele gminy stoi wójt, w miastach do 100 tyś mieszkańców - burmistrz, a miastach na prawach powiatu i miastach gdzie dotąd stosowało się takie nazewnictwo - prezydent. Na czele powiatu ziemskiego stoi starosta, a na czele księstwa stoi książę.
3. Szczegółowy zakres kompetencji oraz zasady funkcjonowania jednostek samorządu lokalnego określa ustawa.
Art. 24.
1. Jednostki samorządu lokalnego mają zapewniony udział w dochodach publicznych.
2. Zakres udziału jednostek samorządu lokalnego w dochodach oraz sposób wzajemnych rozliczeń pomiędzy poszczególnymi szczeblami samorządu lokalnego, oraz lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Źródła dochodów jednostek samorządu lokalnego określone zostaną w ustawie.
4. Ustawa określa także zasady ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych przez jednostki samorządu lokalnego oraz zakres i sposób ich poboru.
Art. 25.
1. Działalność samorządu lokalnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.
2. Organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu lokalnego w zakresie prawnym jest Prezes Rady Ministrów, wojewoda oraz Górnośląski Sąd Administracyjny, a w zakresie spraw finansowych Minister Skarbu Górnośląskiego.
3. Sejmik Górnośląski, na wniosek Marszałka Województwa, może rozwiązać organ stanowiący samorządu lokalnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy. Zadania organu stanowiącego gminy do czasu ustanowienia nowego organu po wyborach pełni rada tymczasowa, składająca się z przewodniczących dzielnic i sołectw.
Art. 26.
1. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb Górnośląskiego Województwa Autonomicznego, ustawa może zlecić jednostkom samorządu lokalnego wykonywanie zadań wynikających z niniejszego Statutu. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.
2. W przypadku realizacji przez jednostki samorządu lokalnego zadań opisanych w ust. 1, właściwe organy Górnośląskiego Województwa Autonomicznego przekazują na nie niezbędne środki finansowe.
3. Okres między zleceniem zadań, o którym mowa w ust. 1, a podjęciem realizacji tych zadań przez jednostkę samorządu lokalnego, nie może być mniejszy niż 6 miesięcy.
Rozdział V
INSTYTUCJE AUTONOMICZNE
SEJMIK
Art. 27.
1. Sejmik Górnośląski, zwany dalej Sejmikiem składa się z 80 radnych.
2. Wybory do Sejmiku są powszechne, równe, bezpośrednie oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.
Art. 28.
1. Sejmik wybierany jest na czteroletnią kadencje, która rozpoczyna się z dniem zebrania się na pierwsze posiedzenie i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmiku następnej kadencji.
2. Wybory do Sejmiku zarządza Król Polski nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmiku, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmiku.
3. Sejmik może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów.
Art. 29.
1. Czynne prawo wyborcze do Sejmiku przysługuje wszystkim obywatelom stale zamieszkałym na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego, którzy najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 18 lat.
2. Wybranym do Sejmiku może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat.
3. Wybraną do Sejmiku nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwa umyślne.
Art. 30.
1. Sejmik wybiera ze swojego grona przewodniczącego i wiceprzewodniczących.
2. Powołanie i odwołanie przewodniczącego następuje bezwzględną większością głosów ustawowej liczby radnych.
3. Wiceprzewodniczący powoływani i odwoływani są większością głosów ustawowej liczby radnych.
4. Przewodniczący przewodniczy pracom Sejmiku, strzeże jego praw oraz reprezentuje go na zewnątrz.
5. Przewodniczący, korzystając ze swoich statutowych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe dotyczące:
1) podpisywania ustawy śląskiej,
2) zarządzenia ogłoszenia ustawy w Górnośląskim Dzienniku Ustaw,
3) wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,
4) wniosku do Górnośląskiego Sądu Administracyjnego,
5)odwoływania ministra, któremu Sejmik Górnośląski wyraził wotum nieufności,
6) przepisów porządkowych,
7) powoływania szefa Kancelarii Sejmiku Górnośląskiego,
8) nadawania statutu Kancelarii Sejmiku Górnośląskiego,
9) zarządza referendum,
10)zarządzania drukowania uchwał, druków i sprawozdań scenograficznych.
Art. 31.
1. Radni Sejmiku są przedstawicielami społeczeństwa regionalnego i nie są związani z instrukcją wyborców.
2. Nie można łączyć funkcji radnego do Sejmiku Górnośląskiego z funkcją posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, członka Górnośląskiej Rady Komunikowania Masowego, Górnośląskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Skarbu Górnośląskiego, radnego pozostałych szczebli samorządowych lub posła do Parlamentu Europejskiego. W przypadku wyboru do takiego organu Przewodniczący Sejmiku stwierdza wygaśnięcie mandatu posła radnego. Zakaz ten nie dotyczy łączenia funkcji radnego z funkcją członka Rządu Górnośląskiego Województwa Autonomicznego.
3. Mandatu radnego nie można również łączyć z funkcją wojewody, sędziego, prokuratora, urzędnika służby cywilnej, żołnierza pozostającego w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusza policji oraz z funkcją pełnioną w konstytucyjnych organach państwowych.
Art. 32.
1. Radni za swoją pracę otrzymują diety w wysokości określonej uchwałą Sejmiku .
2. Od dnia zaprzysiężenia do dnia wygaśnięcia mandatu radny nie może być zatrzymany, aresztowany, lub pociągnięty do odpowiedzialności w związku z bezpośrednim wypełnianiem swojej funkcji.
Art. 33.
1. Sejmik obraduje na posiedzeniach.
2. Posiedzenia Sejmiku są jawne.
3. Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmiku zwołuje Wojewódzki Komisarz Wyborczy na dzień przypadający w ciągu 30 dni od wyborów.
4. Zakres kompetencji Wojewódzkiego Komisarza Wyborczego Określa Ustawa.
Art. 34.
Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmiku oraz tryb powoływania i działalność jego organów określa regulamin Sejmiku, uchwalony przez Sejmik zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Zmiana regulaminu wchodzi w życie po upływie co najmniej 14 dni po podjęciu uchwały, nie później jednak niż z upływem 60 dni.
Art. 35.
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje Rządowi Górnośląskiemu i radnym.
2. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie 15 000 obywateli Górnośląskiego Województwa Autonomicznego mających prawo wybierania do Sejmiku Górnośląskiego. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa.
3. Wnioskodawcy przedkładając Sejmikowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania.
Art. 36.
1. Sejmik rozpatruje projekt ustawy w dwóch czytaniach.
2. W przypadku projektu ustawy budżetowej oraz zmiany ustawy organicznej projekt ustawy rozpatrywany jest w trzech czytaniach.
3. Prawo wnoszenia poprawek do projektu w trakcie rozpatrywania go przez Sejmik przysługuje wnioskodawcy, radnym i Rządowi Górnośląskiemu.
4. Przewodniczący Sejmiku ma prawo odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie została przedłożona właściwej komisji.
Art. 37.
Sejmik uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby radnych, chyba że Ustawa Organiczna przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejmik podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmiku nie stanowi inaczej.
Art. 38.
1. Po zakończeniu postępowania ustawodawczego Przewodniczący Sejmiku podpisuje ustawę w ciągu 10 dni i zarządza ogłoszenie jej w Górnośląskim Dzienniku Ustaw.
2. Przewodniczący Sejmiku przed podpisaniem ustawy może zwrócić się z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sprawdzenia zgodności ustawy z Konstytucją. Przewodniczący nie może odmówić podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał zgodną z Konstytucją.
MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA I ADMINISTRACJA RZĄDOWA
Art. 39.
1. Rząd Górnośląski, zwany dalej rządem składa się z Marszałka Województwa i właściwych ministrów resortowych.
2. W skład Rządu mogą być powoływani wicemarszałkowie.
3. Marszałek i wicemarszałkowie mogą pełnić także funkcję ministra.
Art. 40.
W zakresie i na zasadach określonych w Ustawie Organicznej i ustawach Rząd w szczególności:
1) zapewnia wykonanie ustaw,
2) wydaje rozporządzenia,
3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
4) chroni interesy Skarbu Górnośląskiego,
5) uchwala projekt budżetu regionalnego,
6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków regionu autonomicznego i sprawozdanie z wykonania budżetu,
7) zapewnia porządek publiczny,
8) określa organizację i tryb swojej pracy.
Art. 41.
Marszałek Województwa:
1) reprezentuje Górnośląskie Województwo Autonomiczne,
2) reprezentuje Rząd,
3) kieruje pracami Rządu,
4) wydaje rozporządzenia,
5) zapewnia wykonywanie polityki Rządu i określa sposoby jej wykonywania,
6) koordynuje i kontroluje pracę członków Rządu,
7) sprawuje nadzór nad samorządem lokalnym w granicach i formach określonych w Statucie i ustawach,
8) jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji autonomicznej.
Art. 42.
1. Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej województwa autonomicznego lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Marszałka Województwa. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określa ustawa.
2. Minister kierujący działem administracji autonomicznej wydaje rozporządzenia. Rząd, na wniosek Marszałka Województwa, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.
Art. 43.
1. Wybory marszałka są powszechne, równe, bezpośrednie oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.
2. Za wybranego na wójta uważa się tego kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.
3. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał określonej w ust. 2. liczby ważnie oddanych głosów, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
4. Szczegółowe zasady wyboru marszałka określa Kodeks Wyborczy.
5. Kadencja marszałka województwa trwa cztery lata. Nie można sprawować urzędu marszałka województwa dłużej, niż dwie kadencje.
Art. 44.
1. Wygaśnięcie mandatu marszałka następuje w przypadku przed końcem kadencji następuje w przypadku:
1) śmierci;
2) utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów;
3) odmowy złożenia ślubowania;
4) pisemnego zrzeczenia się mandatu;
5) naruszenia ustawowego zakazu łączenia funkcji marszałka z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności.
2. W przypadku wygaśnięcia mandatu marszałka przed końcem kadencji król ogłasza wybory przedterminowe. Szczegółowe zasady przeprowadzania
wyborów przedterminowych określa Kodeks Wyborczy.
Art. 45.
1. Członkowie Rządu ponoszą zarówno solidarną, jak i indywidualną odpowiedzialność przed Sejmikiem za działalność i sprawy należące do ich kompetencji.
2. Sejmik może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 10 radnych. Uchwała w tej sprawie podjęta może być nie wcześniej niż po upływie 7 dni od złożenia wniosku. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejmik większością ustawowej liczby radnych, Przewodniczący Sejmiku przyjmuje dymisję ministra. Nowego ministra powołuje marszałek województwa.
Art. 46.
Marszałek Województwa dokonuje zmian z składzie Rządu.
SKARB GÓRNOŚLĄSKI
Art. 47.
1. Skarb Górnośląski jest odpowiedzialny za pobór wszelkich podatków i opłat na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego, za wyjątkiem podatków i opłat lokalnych, pobieranych przez gminy. Szczegóły poboru podatków i opłat określa ustawa.
2. Skarb Górnośląski jest odpowiedzialny za ustalanie stawek oraz pobór wszelkich podatków i opłat na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego, stanowiących wyłączną domenę właściwości organów autonomicznych. Wszelkie podatki, opłaty i inne dochody, w szczególności podatki dochodowe, od czynności, od majątku i inne nie zastrzeżone w ustawie właściwości organów centralnych są właściwe Skarbowi Górnośląskiemu.
3. Skarb Górnośląski co roku przekazuje centralnym organom fiskalnym należny im udział w dochodach Górnośląskiego Województwa Autonomicznego ustalany według parytetu liczby ludności regionu w stosunku do liczby ludności kraju ogółem, powiększonego o połowę. Liczbę ludności regionu i kraju oblicza się według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego.
4. Szczegóły dotyczące rozliczeń między województwem autonomicznym a organami administracji ogólnej określa ustawa.
Art. 48.
1. Pracami Skarbu Górnośląskiego kieruje Prezes Skarbu Górnośląskiego.
2. Prezes Skarbu Górnośląskiego podlega Górnośląskiemu Ministerstwu Skarbu.
Art. 49.
Prezesa Skarbu Górnośląskiego powołuje i odwołuje Sejmik bezwzględna ilością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, spośród kandydatów przedstawionych przez Marszałka Województwa.
Art. 50.
1. Jednostkami organizacyjnymi Skarbu Górnośląskiego są urzędy skarbowe, działające na terenie poszczególnych powiatów Górnośląskiego Województwa Autonomicznego.
2. Skarb Górnośląski jest instytucją odwoławczą od decyzji podatkowych i skarbowych wydawanych przez urzędy skarbowe oraz jednostki samorządu lokalnego na terenie województwa autonomicznego.
GÓRNOŚLĄSKI SĄD ADMINISTRACYJNY
Art. 51.
1. Górnośląski Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji regionu autonomicznego. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawodawstwem górnośląskim aktów normatywnych Rzeczpospolitej Polskiej w zakresie ich obowiązywania na terenie województwa autonomicznego, uchwał organów samorządu lokalnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.
2. Górnośląski Sąd Administracyjny orzeka w sprawach:
1. zgodności ustaw ogólnokrajowych i umów międzynarodowych ze Statutem,
2. zgodności ustawodawstwa ogólnokrajowego w zakresie jego obowiązywania na terenie województwa autonomicznego z ustawodawstwem śląskim,
3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez instytucje województwa autonomicznego, ze Statutem, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami krajowymi,
4. skargi konstytucyjnej związanej z przepisami Statutu.
Art. 52.
Król Polski powołuje Prezesa Górnośląskiego Sądu Administracyjnego na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Górnośląskiego Sądu Administracyjnego.
Art. 53.
1. Orzeczenia Górnośląskiego Sądu Administracyjnego mają moc powszechnie obowiązującą na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego.
2. Orzeczenia Górnośląskiego Sądu Administracyjnego w sprawach wymienionych w art. 52 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Górnośląskim Monitorze Urzędowym.
3. Orzeczenie Górnośląskiego Sądu Administracyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Górnośląski Sąd Administracyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Górnośląski Sąd Administracyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rządu.
4. Orzeczenia Górnośląskiego Sądu Administracyjnego o niezgodności ze Statutem, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.
5. Orzeczenia Górnośląskiego Sądu Administracyjnego zapadają większością głosów.
Art. 54.
1. W sprawach wymienionych w art. 52 z wnioskiem mają prawo wystąpić Marszałek Województwa, Przewodniczący Sejmiku, Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich oraz wojewoda.
2. W sprawach wymienionych w art. 52 ust. 2 pkt. 3-4, Król Polski, Marszałek Sejmu RP, Marszałek Senatu RP, wojewoda oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mają prawo wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów Górnośląskiego Województwa Autonomicznego.
GÓRNOŚLĄSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
Art. 55.
1. Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji RP, Statucie Organicznym oraz w innych aktach normatywnych obowiązujących na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego.
2. Zakres i sposób działania Górnośląskiego Rzecznika Praw Obywatelskich określa ustawa.
Art. 56.
1. Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejmik na 5 lat.
2. Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej ani wykonywać innych zajęć zawodowych.
3. Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
4. Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły, niezależny od innych organów wojewódzkich i państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmikiem na zasadach określonych w ustawie.
Art. 57.
Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być bez uprzedniej zgody Sejmiku pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Przewodniczącego Sejmiku, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
Art. 58.
Górnośląski Rzecznik Praw Obywatelskich corocznie składa sprawozdanie Sejmikowi na temat swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w województwie autonomicznym.
GÓRNOŚLĄSKA RADA KOMUNIKOWANIA MASOWEGO
Art. 59.
1. Na straży wolności słowa, konstytucyjnego prawa do informacji i komunikowania, a także ułatwienia korzystania z regionalnego dorobku oświaty, nauki i kultury stoi Górnośląska Rada Komunikowania Masowego.
2. Na podstawie ustaw i w celu ich wykonania Górnośląska Rada Komunikowania Masowego wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały.
Art. 60.
1. Członkowie Górnośląskiej Rady Komunikowania Masowego w liczbie trzech powoływani są przez Sejmik na okres 6 lat.
2. Górnośląska Rada Komunikowania Masowego corocznie przedstawia Sejmikowi raport ze swojej działalności. Przedstawiony Sejmikowi raport zatwierdzony być musi większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
3. Zasady i tryb działania Górnośląskiej Rady Komunikowania Masowego, jej organizację oraz szczegółowe zasady powoływania i odwoływania jej członków określa ustawa.
Art. 61.
Członek Górnośląskiej Rady Komunikowania Masowego nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności politycznej nie dającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji.
ROZDZIAŁ VII
PORZĄDEK PUBLICZNY
Art. 62.
Na straży porządku publicznego Górnośląskiego Województwa Autonomicznego stoi Straż Górnośląska, zwana dalej Strażą, której szczegółowy zakres kompetencji oraz organizację określa odrębna ustawa.
Art. 63.
Operacyjna właściwość terytorialna Straży Górnośląskiej obejmuje terytorium Górnośląskiego Województwa Autonomicznego. Straż Górnośląska współpracuje z odpowiednimi instytucjami i jednostkami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w województwach graniczących z województwem autonomicznym.
Art. 64.
Straż Górnośląska jest jednostką mundurową. Szczegóły dotyczące umundurowania oraz oznakowania jednostek Straży określa ustawa.
Art. 65.
Do kompetencji Straży należy przede wszystkim:
1. zapewnienie porządku publicznego,
2. zapewnienie bezpieczeństwa obywateli,
3. zapewnienie przestrzegania prawa na terenie województwa autonomicznego oraz ściganie sprawców czynów naruszających porządek prawny, z wyłączeniem spraw właściwych dla centralnych jednostek policyjnych,
4. zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym,
5. ochrona praw i wolności mieszkańców województwa autonomicznego.
Art. 66.
1. Na czele Straży stoi Komendant.
2. Komendanta Straży powołuje Marszałek Województwa na wniosek właściwego resortowo ministra.
3. Komendant Straży powołuje powiatowych komendantów straży, którzy są mu podlegli służbowo w zakresie pełnionych przez siebie obowiązków.
4. Szczegółowy zakres kompetencji i obowiązków Komendanta Straży oraz komendantów powiatowych określi ustawa.
ROZDZIAŁ VIII
MAJĄTEK I MIENIE PUBLICZNE
Art. 67.
Mienie publiczne, w szczególności lasy, stawy, nieużytki i wszelkie inne mienie nieruchome, przewidziane do realizacji celów o charakterze regionalnym, znajdujące się na terenie Górnośląskiego Województwa Autonomicznego będące własnością Skarbu Państwa staje się mieniem województwa autonomicznego, z dniem wejścia w życie Statutu Organicznego.
Art. 68.
Wszelkie nieruchomości znajdujące się na obszarze województwa autonomicznego, których przeznaczenie ma charakter realizacji celów właściwych dla województwa, a które nie mają właścicieli, stają się własnością województwa autonomicznego, z dniem wejścia w życie Statutu Organicznego.
Art. 69.
Władze województwa autonomicznego mogą swobodnie dysponować ww. majątkiem, mając na uwadze przede wszystkim dobro ogółu mieszkańców regionu i interes gospodarczy Górnośląskiego Województwa Autonomicznego, w sposób i w zakresie uregulowanym przez obowiązujące przepisy prawne.
Art. 70.
Sposób przejęcia mienia opisanego w art. 68 i 69 szczegółowo określa ustawa.
ROZDZIAŁ IX
ZMIANY STATUTU. PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE
Art. 71.
Zmiana Statutu może nastąpić na zasadach określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej odpowiednich dla zmiany Konstytucji.
Art. 72.
1. Istniejący podział administracyjny Górnośląskiego Województwa Autonomicznego na gminy i powiaty może zostać zmieniony po upływie przynajmniej 6 miesięcy od wejścia w życie niniejszego Statutu. Zmiany mogą zostać wprowadzone na mocy rozporządzenia Rządu po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami tych terytoriów, które mają zmienić swą przynależność.
2. Miastami na prawach powiatu są ponadto te miasta, które wykażą, iż zdolne są wykonywać zadania gminy i powiatu.
3. Jeśli liczba mieszkańców miasta określonego w art. 23 ust. 1 będzie mniejsza niż 100 tysięcy, miasto zachowuje status miasta na prawach powiatu.
Art. 73.
Integralną częścią niniejszego Statutu są załączniki: wzór flagi oraz herbu Górnośląskiego Województwa Autonomicznego.
Art. 74.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 grudnia 2022 roku.
Załączniki:
Wzór flagi:
Wzór herbu:
