Panie Marszałek!
Wysoka Izbo!
Debata nad budżetem państwa pokazuje jak potrzebna i ważna jest rola opozycji. Opozycji konstruktywnej i kompetentnej, która będzie wyłapywać błędy rządu. Mamy nadzieję, że gdy to my przejmiemy władzę inne partie będą potrafiły stanąć na wysokości zadania i być taką opozycją jaką jest w obecnym parlamencie Partia Liberalna. To tylko dzięki naszej krytyce udało się uniknąć przyjęcia pełnego błędów budżetu za sprawą osób z koalicji, które zagłosowały wbrew linii partyjnej.
Rząd zupełnie się pogubił w sprawie budżetu. Obecna wersja o niebo już lepsza niż pierwotna wciąż jest budżetem stagnacji i przejadania wzrostu gospodarczego. Minister finansów chce finansować rozwój napędzaniem wydatków konsumpcyjnych, ale to prowadzi nas wprost w pułapkę średniego wzrostu. Oczywiście, dla niektórych polityków może być to satysfakcjonujące, że będziemy krajem na peryferiach Unii Europejskiej (albo nawet poza nią) ze średnim poziomem rozwoju. Nie jest to jednak satysfakcjonujące dla Partii Liberalnej.
My chcemy, aby Polska nie tylko dogoniła Europę Zachodnią, ale wyznaczyła jej nowy kierunek i stała się liderem. Zgodnie z naszymi wyliczeniami osiągnięcie w ciągu następnych 25 lat konwergencji do gospodarki Niemiec w wysokości 75-85% wymagałoby stopy inwestycji w przedziale 23-32%. Trzeba je jakoś sfinansować, tymczasem stopa łącznych oszczędności sektora prywatnego i publicznego w Polsce wynosi ok. 18% W efekcie luka inwestycji i oszczędności, którą należałoby zasypać wynosi 4-14%. Pamiętajmy również o tym, że w tym roku końca dobiega perspektywa finansowa UE i stracimy dużą ilość środków na inwestycje pochodzących z Funduszy Spójności, a polski rząd w ogóle nie walczy o utrzymanie jakiegokolwiek finansowania unijnego.
Mimo tej olbrzymiej luki rząd proponuje dalsze zadłużanie Polski i Polaków. W tym roku na blisko 43 miliardy złotych, co stanowi według naszych wyliczeń 1,9% PKB. Deficyt w tym roku przekroczy nominalnie wartość z roku 2016, a w stosunku do PKB będzie najwyższy w ciągu ostatnich trzech lat! To nie jest polityka długofalowego rozwoju tylko przejadania wysokiego wzrostu gospodarczego, który powinien umożliwić nam odkładane od lat przez Platformę Obywatelską reformy. Premier Radziwiłł-Schmidt brak odwagi, aby rozwiązać największe problemy Polski i Polaków: generujący olbrzymi deficyt system emerytalny poprzez utrzymywanie patologii związanych z KRUS i innymi przywilejami emerytalnymi, nieefektywny i sprzyjający bezrobociu system pomocy społecznej czy nadmierną biurokrację i fiskalizację gospodarki.
Rząd zawyża też wysokość PKB. W przyszłym roku nawet przyjmując wzrost PKB na optymistycznym poziomie 5,6% PKB to osiągnie on poziom o niemal 250 miliardów mniejszy niż wskazuje rząd i wyniesie 2 268 miliardów złotych. To powoduje, że choćby szacunki jawnego długu publicznego są niedoszacowane, bo wynosi on nie 44,5% a 48,8% PKB. W części wydatkowej budżet jest antyrozwojowy. W naszej opinii spokojnie można zmniejszyć deficyt o ponad połowę tnąc wydatki o 22 miliardy złotych już w tym roku. Proponujemy też inne zmiany tak, aby przesunąć część wydatków do pozycji służących rozwojowi i poprawie jakości życia w ujęciu długofalowym a nie odcinkowym.
Zacznijmy od Obrony Narodowej. Rząd mówi, że wzrost wydatków spowodowany jest wymogami ustawowymi. Zgodnie z ustawą o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na finansowanie potrzeb obronnych przeznacza się nie mniej niż 1,95% PKB. Nawet przy błędnych założeniach dotyczących PKB poziom tych wydatków przekracza 2% PKB, a według naszych wyliczeń sięga ponad 2,2% PKB. To jest wzrost ponad 30% w stosunku do roku poprzedniego. To oznacza po pierwsze, że w poprzednich latach rząd nie respektował przepisów ustawy na które dziś się powołuje, a po drugie, że planuje olbrzymie nie uzasadnione zbrojenia. Mówiliśmy o tym nie dawno, że Polska potrzebuje zbudowania nowoczesnej obrony terytorialnej, a nie powiększania armii zawodowej. Jeszcze raz więc zapytam, czy szykujemy się na jakąś inwazję, bo niczym innym nie da się wytłumaczyć takich wzrostów wydatków na wojska operacyjne? Partia Liberalna proponuje zmniejszenie wydatków obronnych do poziomu 1,95% prawidłowo skalkulowanego PKB czyli kwoty 44 miliardów złotych.
Poprawka nr 1 Partii Liberalnej
W części 752 - Obrona narodowa - zmniejszyć wydatki o kwotę 6 056 000 tys. zł, z przeznaczeniem na zmniejszenie deficytu budżetowego.
Rząd zaplanował aż 43% wzrost wydatków na urzędy w części 751 i mówi o nieuzasadnionych cięciach w latach ubiegłych. Przypomnę, że to rząd premier Radziwiłł-Schmidt również rządził w latach ubiegłych. Taka samokrytyka jest zjawiskiem pozytywnym, ale w tym przypadku nie wydaje mi się, aby cięcia w tej pozycji wpłynęły na jakość pracy urzędów. Chyba, że rząd bardzo dobrze ukrywa informację o wpływie tych cięć. Aż o 14% rośnie budżet na obsługę długu publicznego, a o 8% budżet na różne rozliczenia. Według nas w tych pozycjach wystarczy utrzymanie wzrostu wydatków w tempie równym planowanej inflacji. Zwłaszcza, że rząd nie prezentuje żadnego uzasadnienia dla wzrostu wydatków dla tych dwóch pozycji. Chyba, że rząd ma uzasadnione obawy, że wskaźnik inflacji będzie wyższy niż założony. W takim wypadku prosiłbym o przedstawienie tych obaw. My takie obawy mamy w związku z dużymi wydatkami konsumpcyjnymi i spóźnioną decyzją RPP o podniesieniu stóp więc proponujemy wzrost tych wydatków o 5%. Te propozycje ujęliśmy w kolejnych poprawkach.
Poprawka nr 2 Partii Liberalnej
W części 751 - Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - zmniejszyć wydatki o kwotę 607 000 tys. zł, z przeznaczeniem na zmniejszenie deficytu budżetowego.
Poprawka nr 3 Partii Liberalnej
W części 757 - obsługa długu publicznego - zmniejszyć wydatki o kwotę 2 235 000 tys. zł, z przeznaczeniem na zmniejszenie deficytu budżetowego.
Poprawka nr 4 Partii Liberalnej
W części 756 - Różne rozliczenia - zmniejszyć wydatki o kwotę 2 800 000 tys. zł, z przeznaczeniem na zmniejszenie deficytu budżetowego.
Rząd proponuje także wzrost wydatków na różne dziedziny związane z przemysłem i działalnością usługową, a także na pomoc społeczną. W naszej opinii przy niezłym poziomie wzrostu PKB i coraz bardziej zadowalających wskaźnikach bezrobocia można spokojnie wydatki w tych pozycjach również zwiększyć jedynie o poziom inflacji, czyli 5%. Środki te z odcinkowego wsparcia przeznaczając na naukę, w tym przede wszystkim wsparcie komercjalizacji patentów i wynalazków, wsparcie start-upów poprzez poprawę dostępu do kapitału zalążkowego oraz poprawę współpracy nauki z biznesem. Łącznie byłoby to ponad 420 milionów złotych dodatkowych środków na naukę, co proponujemy w kolejnej poprawce.
Poprawka nr 5 Partii Liberalnej
W części 550 - Hotele i Restauracje - zmniejszyć wydatki o kwotę 640 tys. zł, w części 630 - Turystyka - zmniejszyć wydatki o kwotę 1 300 tys. zł, w części 852 - Pomoc społeczna - zmniejszyć wydatki o kwotę 310 300 tys. zł, w części 100 - Górnictwo i kopalnictwo - zmniejszyć wydatki o kwotę 12 300 tys. zł, w części 150 - Przetwórstwo przemysłowe - zmniejszyć wydatki o kwotę 14 700 tys. zł, w części 853 - Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej - zmniejszyć wydatki o kwotę 61 700 tys. zł, w części 710 - Działalność usługowa - zmniejszyć wydatki o kwotę 11 600 tys. zł, w części 500 - Handel - zmniejszyć wydatki o kwotę 9 000 tys. zł, z przeznaczeniem na część 730 - Nauka.
Aż o 29% rosną wydatki na transport i łączność. Partia Liberalna stoi na stanowisku, że finansowania inwestycji infrastrukturalnych z budżetu państwa powinno być utrzymane na poziomie z lat ubiegłych. Zostało wiele zrobione w zakresie poprawy komunikacji i chwała za to Platformie Obywatelskiej, ale teraz powinniśmy zacząć inwestować w kapitał społeczny. Unia Europejska już w ostatniej perspektywie finansowej, a pewnie jeszcze mocniej w kolejnej zmienia podejście z finansowania betonu na finansowanie umysłów. To naszym zdaniem lepsza droga. Na finansowanie inwestycji komunikacyjnych powinniśmy szukać alternatywnych źródeł finansowania. Dlatego proponujemy poprawki, aby te środki lepiej ulokować. Proponujemy wykorzystanie ich na utrzymanie niezmienionych wydatków w ujęciu realnym na szkolnictwo wyższe, sfinansowanie stworzenia rzeczywistej e-administracji i programu zakładania firm na "jeden klik" w części 720, sfinansowanie zakupu materiałów dydaktycznych i sprzętu sportowego oraz podniesienie jakości edukacji w części 801, a także na zmniejszenie deficytu budżetowego.
Poprawka nr 6 Partii Liberalnej
W części 600 - Transport i łączność - zmniejszyć wydatki o kwotę 552 000 tys. zł, z przeznaczeniem na część 803 - Szkolnictwo wyższe.
Poprawka nr 7 Partii Liberalnej
W części 600 - Transport i łączność - zmniejszyć wydatki o kwotę 10 000 000 tys. zł, z przeznaczeniem na zmniejszenie deficytu budżetowego.
Poprawka nr 8 Partii Liberalnej
W części 600 - Transport i łączność - zmniejszyć wydatki o kwotę 100 000 tys. zł, z przeznaczeniem na część 720 - Informatyka.
Poprawka nr 9 Partii Liberalnej
W części 600 - Transport i łączność - zmniejszyć wydatki o kwotę 1 000 000 tys. zł, z przeznaczeniem na część 801 - Oświata i wychowanie.
Jeszcze raz chciałbym zapytać o wydatki na program dofinansowania zakupu mieszkań, o którym pani premier mówiła w expose. Czy ten program będzie uruchomiony już w tym roku? W budżecie w części na gospodarkę mieszkaniową nie został zaplanowany wzrost wydatków na sfinansowanie tego programu. Nieuzasadnione wydaje nam się też obcinanie w ujęciu realnym wydatków na szkolnictwo wyższe. Proszę o uzasadnienie zmniejszenia wydatków w tej części.
Chcemy, aby Polska miała mocne fundamenty dla długofalowego wzrostu gospodarczego. Proponujemy w związku z tym ograniczenie zadłużania państwa, proponujemy przesunięcie części środków na bardziej prorozwojowe i proprzedsiębiorcze wydatki. Liczę, że nasze poprawki spotkają się z uznaniem Wysokiej Izby.
Dziękuję.
