W imieniu IW chciałbym przedstawić projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy, ustawy o referendum lokalnym oraz ustawy o referendum ogólnokrajowym:
Ustawa z dnia ... 2019 roku.
o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy, ustawy o referendum lokalnym oraz ustawy o referendum ogólnokrajowym
Art. 1. W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. ˗ Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 104 otrzymuje brzmienie:
„Art. 104. Kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i trwa do zakończenia głosowania.”;
2) w art. 107 uchyla się § 1;
3) w art. 115 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. W dniu głosowania aż do zakończenia głosowania, a jeżeli głosowanie odbywa się w dwóch kolejnych dniach – w okresie od początku pierwszego dnia głosowania do zakończenia głosowania, zabrania się podawania do publicznej wiadomości wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyników wyborów oraz wyników sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania.”;
4) w art. 117:
a) § 1 otrzymuje brzmienie:
„ § 1. Komitetom wyborczym, których kandydaci zostali zarejestrowani przysługuje, w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do zakończenia kampanii wyborczej, prawo do rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych, w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych na koszt tych nadawców.”,
b) w § 6 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) ramowy podział czasu rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych w okresie od 15 dnia przed dniem głosowania do zakończenia kampanii wyborczej,”;
5) w art. 119 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Niezależnie od prawa, o którym mowa w art. 117 § 1, każdy komitet wyborczy może od dnia przyjęcia przez właściwy organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego do zakończenia kampanii wyborczej rozpowszechniać odpłatnie audycje wyborcze w programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych.”;
6) w art. 326 w § 5 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:
„W przypadku zarządzenia ponownego głosowania, o którym mowa w art. 292, w okresie od 9 dnia przed dniem głosowania do dnia zakończenia kampanii wyborczej Telewizja Polska i Polskie Radio rozpowszechniają nieodpłatnie audycje wyborcze przygotowywane przez komitety obu kandydatów, z tym że łączny czas wynosi 6 godzin w Telewizji Polskiej i 8 godzin w Polskim Radiu.”;
7) uchyla się art. 498;
8) art. 500 otrzymuje brzmienie:
„Art. 500. Kto, w związku z wyborami w dniu głosowania aż do zakończenia głosowania, a jeżeli głosowanie odbywa się w dwóch kolejnych dniach – w okresie od początku pierwszego dnia głosowania do zakończenia głosowania, podaje do publicznej wiadomości wyniki przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych lub przewidywanych wyników wyborów, lub wyniki sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania – podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 złotych.”;
9) art. 516 otrzymuje brzmienie:
"Art. 516. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 494-496, art. 499, art. 503, art. 504a-505a oraz art. 511-513a, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.".
Art. 2. W ustawie z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 706, z 2014 r. poz. 1871, oraz z 2015 r. poz. 1045 i 1485) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 29:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Kampania referendalna rozpoczyna się z dniem podjęcia uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego lub postanowienia komisarza wyborczego o przeprowadzeniu referendum i trwa do zakończenia głosowania.”,
b) uchyla się ust. 3;
2) art. 32 otrzymuje brzmienie:
„Art. 32. W dniu głosowania aż do zakończenia głosowania zabrania się podawania do publicznej wiadomości wyników badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań mieszkańców w referendum i wyników referendum oraz sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania.”;
3) art. 69 otrzymuje brzmienie:
„Art. 69. Kto prowadzi kampanię referendalną z naruszeniem zakazów określonych w art. 29 ust. 2 albo art. 31, podlega karze grzywny.”,
Art. 3. W ustawie z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. z 2015 r.
poz. 318) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 38 otrzymuje brzmienie: „Art. 38. Kampania referendalna rozpoczyna się z dniem ogłoszenia odpowiednio uchwały Sejmu, postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej lub postanowienia Marszałka Sejmu o zarządzeniu referendum i trwa do zakończenia głosowania.”;
2) w art. 39 uchyla się ust. 1;
3) w 41 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W dniu głosowania aż do zakończenia głosowania, a jeżeli głosowanie odbywa się w dwóch kolejnych dniach – w okresie od początku pierwszego dnia głosowania do zakończenia głosowania, zabronione jest podawanie do wiadomości publicznej wyników badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań głosujących w referendum i wyników referendum oraz sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania.”;
4) uchyla się art. 84;
5) art. 85 otrzymuje brzmienie: „Art. 85. Kto w dniu głosowania aż do zakończenia głosowania, a jeżeli głosowanie odbywa się w dwóch kolejnych dniach – w okresie od początku pierwszego dnia głosowania do zakończenia głosowania, podaje do wiadomości publicznej wyniki badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań głosujących w referendum i przewidywanych wyników referendum lub wyniki sondaży przeprowadzanych w dniu głosowania
- podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 złotych.”.
6) art. 88 otrzymuje brzmienie:
„Art. 88. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 80-82 stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.”.
Art. 4. Do wyborów, w których kampania wyborcza rozpoczęła się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz do referendum ogólnokrajowego i lokalnego, w których kampania referendalna rozpoczęła się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 5. Ustawa wchodzi w życie po roku od dnia ogłoszenia
Uzasadnienie:
Celem projektu jest zniesienie zakazów:
- agitacji wyborczej i prowadzenia kampanii referendalnej w dniu poprzedzającym wybory i referenda oraz w dniu wyborów i referendów poza lokalem, w którym odbywa się głosowanie,
- publikowania w dzień przed wyborami i referendum sondaży wyborczych i referendalnych, badań opinii publicznej dotyczących zachowań głosujących.
Nowelizacja uwzględnia głębokie zmiany w zachowaniach wyborców, jakie są skutkiem rozwoju stosunków społecznych oraz rozwoju mediów elektronicznych, w tym Internetu, związanych z przekazywaniem informacji na temat wyborów i preferencji głosujących.
Obecność ciszy wyborczej w polskim prawie nie przystaje też do rzeczywistości XXI wieku. W Polsce instytucja ta pojawiła się w roku 1989, gdy środki masowego przekazu miały charakter jednokierunkowy (prasa, radio, TV). Jasny był więc wtedy podział na nadawców (których można było kontrolować w celu wykrywania ewentualnych naruszeń ciszy wyborczej) i odbiorców. W połowie drugiej dekady XXI wieku środki masowego przekazu działają jednak zupełnie inaczej – powszechny jest dostęp do Internetu.
Cisza wyborcza w swojej obecnej formie jest rozwiązaniem premiującym ugrupowania ubiegające się o reelekcję i kontrolujące media publiczne. Choć w dzień przedwyborczy agitacja jest zabroniona, to jednak nie jest wtedy nielegalne głośne i medialne otwarcie jakiejś inwestycji czy opublikowanie w programie informacyjnym materiału np. o dobrej sytuacji gospodarczej w kraju lub nawet emisja filmu propagującego wartości partii rządzącej. W ten sposób można zasugerować niezdecydowanym wyborcom reelekcję rządzącego ugrupowania – ugrupowania opozycyjne nie mają takiej możliwości.
Narusza to równy dostęp do mediów rywalizujących partii lub stronników rozwiązań, o których przesądzić ma referendum
W zakresie skutków społecznych nastąpi wzrost frekwencji wyborczej dzięki wydłużeniu okresu, w którym potencjalni uczestnicy głosowania będą otrzymywali aktualne informacje o wyborach i referendach. Zwiększy się zainteresowanie obywateli sprawami publicznymi. Nastąpi zwiększenie pozytywnego odbioru całego procesu wyborczego. Wyeliminowane zostaną negatywne zachowania społeczne w Internecie dezawuujące powagę procedur i zakazów wyborczych
Projekt nie pociąga za sobą obciążenia finansowego budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy nie wpływa na sytuację rodzin z dziećmi.
Proponuje się aby ustawa weszła w życie po upływie roku od dnia ogłoszenia. Długie vacatio legis pozwoli organom stosującym przepisy nowelizowanych ustaw na właściwie przygotowanie do wdrożenia zmian. Ponadto zniesienie ciszy wyborczej nie będzie obowiązywało w nadchodzących wyborach (do Parlamentu Europejskiego oraz do Sejmu i Senatu), bo zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zmiany w prawie wyborczym nie mogą następować krócej niż na 6 miesięcy przed wyborami.
Prosimy o podpis pod ustawą jeszcze 11 posłów.
