[ZL]: projekt ustawy o zmianie ustawy–Kodeks karny, ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

[Janina Dobrzyńska]

Wicemarszałek Dobrzyńska: Przechodzimy do debaty nad projektem ustawy złożonym przez Klub Zjednoczona Lewica o zmianie ustawy –Kodeks karny, ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W imieniu wnioskodawców głos zabierze pani poseł Dorota Gardias. bardzo proszę pani poseł.

Ustawa
dnia …………. 2018 r.
o zmianie ustawy –Kodeks karny, ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych
Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)
wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 218 par. 1 otrzymuje brzmienie:
„Par. 1. Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,
narusza prawa osoby wykonującej pracę zarobkową wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia
społecznego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”;
2) w art. 220 par. 1 otrzymuje brzmienie:
„Par. 1. Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego
stąd obowiązku i przez to naraża osobę wykonującą pracę zarobkową na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 2. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, ze zm.)
wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 29 par. 2 otrzymuje brzmienie:
„Par. 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie, najpóźniej dzień przed rozpoczęciem pracy przez
pracownika.”;
2) w art. 281 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
2) nie zawiera z pracownikiem umowy o pracę na piśmie, w warunkach określonych w art. 29 par.
2,”.

Art. 3. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1442, ze zm.) w art. 98 ust. 1 część końcowa otrzymuje brzmienie:
„podlega karze grzywny od 1 000 zł do 5 000 zł.”.
Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
1. Wyjaśnienie potrzeby i celu wydania ustawy. Przedstawienie rzeczywistego stanu w
normowanej dziedzinie. Wykazanie różnicy pomiędzy dotychczasowym stanem a projektowanym
stanem prawnym. Przedstawienie przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych,
finansowych i prawnych.
Zjawisko zatrudniania pracowników „na czarno” jest w Polsce nagminne. Wprawdzie pracownik
(osoba zatrudniona) jest wyposażony w szereg uprawnień umożliwiających mu dochodzenie
wykonania obowiązków ustawowych przez pracodawcę, ale w praktyce - jako strona słabsza – ulega
dyktatowi pracodawcy godząc się na bardzo złe warunki pracy w warunkach pozornej legalności lub
na pracę „na czarno”.
Wnioskodawcy dokonali przeglądu kilku przepisów, których ratio legis było zwalczanie wymienionych
patologii, lecz praktyka wskazuje, że intencje autorów tych przepisów nie sprawdzają się w
rzeczywistości. W związku z taką konstatacją wnioskodawcy zaproponowali zmiany w trzech
ustawach: Kodeksie Karnym, Kodeksie pracy oraz ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zmiany te winny poprawić sytuację osób pracujących legalnie oraz pracujących dotychczas „na
czarno”.
1/ Zmiana zaproponowana w art. 218 par. 2 Kodeksu karnego ma dwa cele:
- objęcie ochroną z tego artykułu nie tylko pracownika, którego prawa zostały naruszone, ale także
osób wykonujących prace zarobkowe (np. na podstawie umowy zlecenia). Zgodnie z
dotychczasowym zapisem art. 218 Kk ochroną objęte są tylko prawa pracownika tj. osoby
zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy
o pracę (art. 2 Kp). Wprawdzie w doktrynie rodziły się postulaty, że ochroną tego przepisu są objęte
także inne niż pracownik osoby wykonujące prace zarobkowe (np. na podstawie umowy zlecenia), ale
nie znalazły one akceptacji (vide: W. Wróbel Komentarz 2, s. 856) z uwagi na posługiwanie się przez
ustawodawcę w tym przepisie słowem „pracownik”. Zamiana słowa „pracownik” na „osobę
wykonującą pracę zarobkową poszerzy zakres odpowiedzialności osoby zatrudniającej za naruszenie
przepisów prawa pracy.
Należy nadto zauważyć, że Rozdział XXVIII Kodeksu karnego, w którym znajduje się przepis art. 218,
nosi tytuł: „Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową”, a nie przeciwko
prawom pracownika. Zmiana w art. 218 doprowadzi, więc do współbrzmienia nazwy Rozdziału z jego
treścią.
- drugim celem jest doprowadzenie brzmienia przepisu par. 1 w art. 218 kodeksu karnego do takiego
stanu, by można było skutecznie ścigać sprawców naruszania praw osób zatrudnionych. Wg
dotychczasowego zapisu przesłankami odpowiedzialności karnej na podstawie art. 218 par. 1 są
„złośliwość albo uporczywość w naruszaniu praw pracownika”.
Przez „złośliwość” (zgodnie z poglądem Andrzeja Marka, autora komentarza do Kodeksu karnego,
LEX, 1 marca 2010 r., strony 490-491) rozumie się „szczególnie negatywne nastawienie związane z
dążeniem do wyrządzenia pracownikowi szkody, określonej dolegliwości itp.” , natomiast przez
„uporczywość” – „wielokrotne lub długotrwałe naruszanie praw pracownika. Wymienione przesłanki
mogą występować oddzielnie lub łącznie”.
Andrzej Marek zauważa w swoim Komentarzu, iż „ w praktyce wymienione przesłanki powodują, że
skazania za złośliwe lub uporczywe naruszenie praw pracowniczych , mimo że zjawiska takie
występują w szerokim zakresie , należą do zupełnej rzadkości.”.
Oznacza to, że w obecnym brzmieniu przepis ten nie chroni praw pracowników. Skreślenie tych
przesłanek spowoduje, iż otworzy się możliwość ścigania wymienionych przestępstw w szerokim
zakresie, czyli zgodnie z interesem pracowników, ale i wymiaru sprawiedliwości. Należy zauważyć, że
przepisy karne w innych ustawach dotyczących karania naruszeń prawa pracy przez pracodawców nie
zawierają wymienionych przesłanek, dzięki czemu są skuteczniej stosowane (np. przepisy karne
Kodeksu pracy, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czy ustawy o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy.
Zmiana zaproponowana w art. 220 Kodeksu karnego jest wtórna w stosunku do zmiany z art. 218.
2/ Zmiany dotyczące art. 29 par. 2 Kodeksu pracy mają na celu wpisanie zasady, że warunkiem
rozpoczęcia pracy przez pracownika jest uprzednie podpisanie przez niego umowy o pracę, najpóźniej
dzień przed rozpoczęciem pracy. Taki zapis oznacza, że wyeliminowana zostanie możliwość podjęcia
pracy bez zawarcia pisemnej umowy. Obecny zapis jest przez pracodawców skutecznie obchodzony,
gdyż w przypadku kontroli inspektorów PIP łatwo jest wyjaśnić, że pracownik pracuje „dopiero od
dzisiaj” i że pracodawca ma czas na podpisanie z pracownikiem umowy do końca dniówki. W
przypadku braku kontroli stan bezumowny może więc trwać miesiącami, czy latami. Dzięki
zaproponowanej zmianie pracodawca nie będzie mógł się wytłumaczyć i zostanie za naruszenie
prawa skutecznie ukarany.
Zmiana w art. 281 pkt 2 Kodeksu pracy ma charakter wtórny w stosunku do zmiany w art. 29 par. 2.
3/ Zmiana dotycząca art. 98 ust. 1, polegająca na zaproponowaniu nowego brzmienia części
końcowej, ma na celu zaostrzenie kary za wykroczeni a popełnione przez płatnika albo osobę
obowiązaną do działania w imieniu płatnika przeciwko przepisom tej ustawy. Wg obowiązującego
przepisu za przekroczenie wskazanych przepisów płatnik może być ukarany karą grzywny do 5 000 zł
(czyli również np. 50 zł). Wnioskodawcy uważają, że za wymienione w art. 98 ust. 1 wykroczenie
winna być ustalona kara minimalna w wysokości 1 000 zł , tak jak to przewiduje Kodeks pracy np. w
art. 281, czy art. 282 par. 1. Kara winna być miarkowana, ale skuteczna i dolegliwa, co przewiduje
zaproponowana zmiana.
Po wprowadzeniu wnioskowanych zmian w życie zwiększy się ochrona pracy osób zatrudnionych.
Nadto znacząco pomniejszy się wykonywanie „pracy na czarno”, gdyż taki proceder nie będzie się
opłacał. Może to spowodować także zwiększenie wpływów do budżetu państwa z tytułu
zalegalizowania zatrudnienia osób dotychczas pracujących w szarej strefie. Wdrożenie projektu
ustawy pozwoli, więc uzyskać wiele korzyści o charakterze społecznym, gospodarczym, finansowym i
prawnym.
2.Wskazanie źródeł finansowania, jeżeli projekt pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub
budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa, czy budżetów jednostek samorządu
terytorialnego. Wejście w życie ustawy spowoduje wzrost dochodów budżetu państwa z uwagi na
projektowanie podwyższenie grzywien.
3. Przedstawienie założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych.
Projekt ustawy nie przewiduje wydania aktów wykonawczych.
4. Oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej.
Wnioskodawcy oświadczają, że projekt ustawy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.
5. Wyniki przeprowadzonych konsultacji w stosunku do projektu ustawy.
W stosunku do projektu wnioskodawcy nie przeprowadzili konsultacji
6. Projekt ustawy nie przyniesie negatywnych skutków dla rodzin z dziećmi.

[Janina Dobrzyńska]

Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!

Jestem tutaj, na tej mównicy, jako przedstawicielka pracowników, jako przedstawicielka związków zawodowych. Projekt ustawy Zjednoczonej Lewicy wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych grup. Lewica zawsze będzie stała po stronie ludzi pracy. Po wprowadzeniu wnioskowanych zmian w życie zwiększy się ochrona pracy osób zatrudnionych. Nadto znacząco pomniejszy się wykonywanie „pracy na czarno”, gdyż taki proceder nie będzie się opłacał. Może to spowodować także zwiększenie wpływów do budżetu państwa z tytułu zalegalizowania zatrudnienia osób dotychczas pracujących w szarej strefie. Ma więc ona same pozytywne skutki. Apeluję więc do wszystkich posłanek i posłów o przyjęcie tego projektu ustawy.

Dziękuję

[Janina Dobrzyńska]

Dzikęuję. Przechodzimy do głosowania.

[Janina Dobrzyńska]

za

[Laura]

Za

[Leo_Been-Hacker]

Wstrzymuję się

[Piotr M. Wiśniewski]

wstrzymuję się

[Anna Radziwiłł-Schmidt]

Za <brak dyscypliny>

[Maria Karwicka]

wstrzymuję się

[Administrator]

Wyniki głosowania:
Sejm:
Głosowało 348 posłów
Za 244
Przeciw 60
Wstrzymało się 44
Sejm ustawę przyjął

Senat:
Głosowało 79 senatorów
Za 60
Przeciw 11
Wstrzymało się 8
Senat ustawę przyjął.