[ND] Konferencja prasowa o autonomii Śląska

[Wincenty Grabowski]

Wincenty Grabowski:
W sprawie autonomii Śląska jest wiele argumentów przeciw. Niestety rząd uparcie chce uprzywilejować Śląsk kosztem innych województw. Nie pomagają protesty obywateli, nie pomagają argumenty z mównicy sejmowej. Postanowiliśmy sięgnąć po najcięższe argumenty, argumenty dotyczące zgodności projektowanych przepisów z Konstytucją RP.

Tomasz Rzymkowski:
Przywołajmy najpierw orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie odmowy rejestracji Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej: "Dążenie do uzyskania autonomii i poczucia pełnego władztwa osób narodowości śląskiej na terenie Śląska należy ocenić jako dążenie do osłabienia jedności oraz integralności państwa polskiego, co jest sprzeczne z zasadą wynikającą z art. 3 Konstytucji RP." (czyli z obecnym art. 2). Sąd Najwyższy zakwestionował tym samym dążenie Ślązaków do autonomii jako niezgodne z Konstytucją RP. Od dawna mówimy, że działania rządu zagrażają integralności Polski. Sąd Najwyższy nie tylko podziela te obawy, ale stoi na stanowisku, że jest to niezgodne z Konstytucją RP.

Kamil Zaradkiewicz:
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego kształtuje się linia interpretacyjna dopuszczająca objęcie jednostek samorządu terytorialnego ochroną konstytucyjną ze względu na nakaz równego traktowania podmiotów podobnych, a sama zasada równości może stanowić wzorzec oceny regulacji wprowadzających zróżnicowanie jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji można postawić wniosek, że ustawodawca, wprowadzając regulacje ograniczające lub przyznające pewne prawa jednostkom samorządu terytorialnego, powinien się kierować dyrektywami wynikającymi z zasady równości, w tym w szczególności nakazem oparcia dokonywanego zróżnicowania sytuacji tych jednostek na wartościach konstytucyjnych. Pomimo, że TK nie wskazywał, który przepis Konstytucji RP z 1997 roku (art. 2 czy art. 32 Konstytucji RP) stanowi bezpośrednie źródło równego traktowania jednostek samorządu terytorialnego należy uznać, że uprzywilejowanie jednego województwa względem innych jest sprzeczna z zasadą równości wywiedzioną bezpośrednio z art. 31 Konstytucji RP z 2017 roku.

Stanisław Tyszka:
Liczymy, że Król Michał II w trosce o porządek prawny zawetuje ustawę organiczną Górnośląskiego Województwa Autonomicznego. Poza argumentami podniesionymi powyżej należy podkreślić, że w polskim porządku prawnym nie ma takiego aktu prawnego jak ustawa organiczna. W najgorszym wypadku mamy nadzieję, że w razie przyjęcia przez parlament ustawa trafi do Trybunału Konstytucyjnego skierowana przez Króla lub Rzecznika Praw Obywatelskich. Będziemy o to apelować i do tego nawoływać.

Wincenty Grabowski:
Od początku debaty sejmowej nad projektem wskazywaliśmy, że jedynym słusznym wyjściem w tej sprawie jest decentralizacja. Przyznanie większej samodzielności przede wszystkim finansowej regionom pozwoli przybliżyć władzę do obywateli. Bez różnicowania województw na lepsze i gorsze.

[Administrator]

Dziennikarz TVN 24:
Wprowadzona w 2017 roku konstytucja jest inna od tej z 1997 roku. Czy przepisy art. 14 nie są wystarczające do uznania, że autonomia jest zgodna z konstytucją?

[Wincenty Grabowski]

Kamil Zaradkiewicz:
To dobre pytanie panie redaktorze. Autonomia przyznana na podstawie art. 14 nie może podważać innych podstawowych zasad konstytucyjnych w tym zasady równości jednostek samorządu terytorialnego. To oznacza, że przyznanie większej autonomii musi objąć wszystkie jednostki danego szczebla. Konstytucyjna reguła równości jest rozumiana jako nakaz skierowany do prawodawcy, aby wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, były traktowane równo – bez dyskryminowania bądź faworyzowania. W orzeczeniu z 24.10.1989 r. TK podkreślił, że równość wobec prawa zawiera w sobie obok równości stosowania prawa także równość w prawie. Zgodnie z koncepcją ustrojową przyjętą w polskim systemie prawnym jednostki samorządu terytorialnego są pod względem ustrojowym równe. Wprawdzie różnią się między sobą rzeczowymi i miejscowymi zakresami działania, ale w aspekcie ustrojowym nie ma województw „lepszych” i „gorszych”. Dlatego nie podważamy samego zwiększenia autonomii województw tylko stosowanie autonomii tylko do jednego z województw. Naszym zdaniem konstytucyjnie uprawnione jest przyznanie autonomii jedynie wszystkim jednostkom danego szczebla.