Przechodzimy do debaty nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, zgłoszonym przez grupę posłów klubu Razem dla Polski - Demokracja i Postęp. Proszę o zabranie głosu przedstawicielkę wnioskodawców, panią posłankę Aurelię Dębińską.
Ustawa
z dnia ...
o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego
Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 87 otrzymuje brzmienie:
„Art. 87. § 1. Strona inna niż oskarżony oraz osoba niebędąca stroną postępowania ma prawo do ustanowienia pełnomocnika i jego obecności na każdym etapie postępowania z jej udziałem.
§ 2. Osoba prowadząca czynność, która uniemożliwi obecność pełnomocnika strony innej niż oskarżony albo osoby niebędącej stroną postępowania zostaje wyłączona z mocy prawa ze sprawy, której czynność dotyczy.”;
2) w art. 117a § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pełnomocnika osoby niebędącej stroną, o której mowa w art. 87 § 1.”;
3) w art. 147:
a) § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Przesłuchanie świadka lub biegłego utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk, gdy:
1) zachodzi niebezpieczeństwo, że przesłuchanie tej osoby nie będzie możliwe w dalszym postepowaniu;
2) przesłuchanie następuje w trybie określonym w art. 396;
3) został złożony wniosek przez uczestnika czynności.”,
b) § 2b otrzymuje brzmienie:
„§ 2b. Przebieg rozprawy utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk, chyba że jest to niemożliwe ze względów technicznych. Każdy uczestnik rozprawy ma prawo utrwalać dźwięk i obraz za pomocą własnych urządzeń rejestrujących. Zabronione jest publikowanie materiałów utrwalonych zgodnie ze zdaniem drugim.”;
c) po § 2c dodaje się § 2d w brzmieniu:
„§ 2d. W przypadku określonym w pkt 3 w razie braku możliwości technicznych rejestracji obrazu i dźwięku, czynność musi być odroczona do czasu zapewnienia rejestracji obrazu i dźwięku. Jednocześnie organy prowadzące postępowanie zobowiązane są do podjęcia działań naprawczych lub zapewnienia alternatywnych metod rejestracji.”;
4) art. 393a otrzymuje brzmienie:
„Art. 393a. W warunkach określonych w art. 389 § 1 i 3, art. 391 § 1 i 2, art. 392 i art. 393 wolno również odczytywać lub odtwarzać zapisy, o których mowa w art. 145 § 1 i art. 147 § 1-2a i § 2b zdanie pierwsze.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie
Sprawozdawca: Aurelia Dębińska
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Celem niniejszego projektu ustawy jest jednoznaczne zagwarantowanie prawa osoby niebędącej stroną postępowania, w szczególności świadka do obecności pełnomocnika w postępowaniu karnym oraz eliminacja praktyki arbitralnego niedopuszczania pełnomocnika przez organy ścigania, a także umożliwienie utrwalenia przesłuchania świadka lub biegłego za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk. Obecne przepisy Kodeksu postępowania karnego pozwalają prokuratorowi na ograniczenie tego prawa – obecności pełnomocnika, co prowadzi do nadużyć i podważa zasady rzetelnego procesu.
Obecny stan prawny pozwala prokuratorowi na odmowę udziału pełnomocnika osoby niebędącej stroną, głównie świadka, co może prowadzić do:
- nadużyć w stosunku do świadków,
- utraty zaufania obywateli do organów ścigania,
- naruszenia podstawowych zasad demokratycznego państwa prawa, takich jak prawo do obrony i rzetelnego procesu,
- możliwości wywierania presji na świadków, którzy nie posiadają odpowiedniego przygotowania prawnego, aby bronić się przed nieuczciwymi praktykami przesłuchujących,
- odważenia zasad bezstronności wymiaru sprawiedliwości, które powinny gwarantować równe prawa wszystkim uczestnikom postępowania.
W konsekwencji przyjęcia projektowanych regulacji nastąpi wzmocnienie ochrony praw obywateli – osoby niebędącej stroną, w szczególności świadkowie nie będą już pozbawiani prawa do korzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Możliwe będzie również utrwalenie zapisu przesłuchania świadka lub biegłego za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk co zwiększy transparentność przeprowadzanej czynności.
Prawo do obecności pełnomocnika na etapie przesłuchań świadka funkcjonuje w wielu krajach europejskich, m.in. w Niemczech, Francji i Hiszpanii. Polska, jako członek Unii Europejskiej, powinna dążyć do harmonizacji przepisów, aby zapewnić równe prawa wszystkim uczestnikom postępowania. Brak jednoznacznych gwarancji w tym zakresie stawia nasz kraj w gronie państw, gdzie prawa obywateli są ograniczane w sposób uznaniowy, co nie licuje z zasadami demokratycznego państwa prawa. Dojdzie do podniesienia standardów wymiaru sprawiedliwości – polski system prawny zbliży się do europejskich standardów ochrony praw człowieka; a także do lepszej kontroli prokuratorskich decyzji – dzięki wyraźnym przepisom eliminującym uznaniowość, obywatele będą mieli większą ochronę przed nieuzasadnioną ingerencją państwa w ich prawa.
Projektowana ustawa stanowi krok w kierunku wzmocnienia praw obywatelskich i eliminacji archaicznych, opresyjnych regulacji, które umożliwiają organom ścigania stosowanie selektywnej i nieuzasadnionej ingerencji w prawa świadków. Ustawa nie generuje kosztów dla budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego ponieważ nie wymaga dodatkowych nakładów finansowych. Projektowana ustawa nie jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej, nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
og: 48h
