Art. 1. W ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych
wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 1 otrzymuje brzmienie: „Art. 1. Ustawa określa zasady zakładania i funkcjonowania cmentarzy, zasady i sposoby postępowania ze zwłokami, szczątkami i prochami ludzkimi, dokonywania ich pochówku oraz zasady przechowywania prochów ludzkich przez osoby fizyczne.”;
2) po art. 1 dodaje się art. 1a i 1b w brzmieniu: „Art. 1a. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) balsamowanie zwłok – utrwalanie zwłok mające na celu powstrzymanie lub spowolnienie ich rozkładu;
2) biourna – zamykane naczynie służące do umieszczenia prochów wraz z nasionami lub sadzonką drzewa lub krzewu oraz niezbędnymi substancjami, którego właściwości umożliwiają wzrost tego drzewa lubkrzewu w naturalnych warunkach;
3) cmentarz – obszar służący do pochówku zwłok, szcząt ków lub prochów w grobach, kolumbariach lub poprzez rozsypanie na polach pamięci;
ponowne pochowanie, w tym samym lub innym grobie;
4) dochowanie – umieszczenie zwłok, szczątków lub prochów w grobie lub niszy, w którym złożono już przynajmniej jedne zwłoki, szczątki lub prochy;
5) dom przedpogrzebowy – kompleks budynków, budynek lub część budynku posiadający w szczególności kostnicę i salę służącą do przeprowadzania ceremonii pogrzebowych;
6) drzewo pamięci – drzewo lub krzew wyrosły z biourny umieszczonej w grobie biournowym w ogrodzie pamięci;
7) ekshumacja – wydobycie z grobu zwłok, szczątków lub prochów, i ich ponowne pochowanie, w tym samym lub innym grobie;
8) grób biournowy – grób urnowy ziemny przeznaczony wyłącznie do chowania biourny;
9) grób murowany – grób będący dołem, którego boki są murowane do poziomu gruntu, do którego chowa się trumnę ze zwłokami lub szczątkami, dopuszcza się pochowanie wielu urn z prochami, a nad trumną lub urną zakłada się sklepienie;
10) grób murowany zbiorowy – grób murowany służący do pochowania więcej niż jednej trumny ze zwłokami lub szczątkami lub urn z prochami;
11) grób urnowy – grób ziemny lub murowany przeznaczony wyłącznie do chowania urny lub urn;
12) grób ziemny – grób stanowiący dół niemurowany, do którego chowa się trumnę ze zwłokami lub szczątkami, urny z prochami lub biourny i
zasypuje ziemią;
13) grób ziemny zbiorowy – grób ziemny służący do pochowania więcej niż jednej trumny ze zwłokami lub szczątkami lub urny z prochami;
14) katakumby – pomieszczenie podziemne posiadające nisze w ścianach służące do pochowania zwłok, szczątków lub prochów w trumnach lub
urnach;
15) kolumbarium – budowla z niszami przeznaczona do składania urn;
16) kostnica – budynek lub jego część służąca do przechowywania i przygotowywania zwłok lub szczątków do pochówku;
17) krematorium – budynek lub jego część, wyposażony w urządzenia służące do kremacji zwłok lub szczątków;
18) ogród pamięci – niezabudowane, wydzielone miejsce, usytuowane na terenie cmentarza, wolne od grobów, kolumbariów, katakumb i pól
pamięci, na którym znajdują się groby biournowe;
19) pochowanie – złożenie zwłok, szczątków lub prochów, w grobach, katakumbach, kolumbariach, rozsypanie na polach pamięci lub zatopienie
w morzu;
20) pole pamięci – niezabudowane, wydzielone miejsce, usytuowane na terenie cmentarza, wolne od grobów, kolumbariów lub katakumb,
służące do rozsypywania prochów;
21) prochy – prochy powstałe w wyniku skremowania zwłok lub szczątków;
22) prosektorium – budynek lub jego część posiadający salę sekcyjną oraz infrastrukturę służąca do przechowywania i przygotowywania zwłok lub
szczątków do pochówku;
23) szczątki – pozostałości zwłok ludzkich lub ich części odłączone od całości, w tym wydobyte z miejsca ich położenia;
24) trumna – skrzynia, w której chowa się zwłoki lub szczątki, w tym – wykonana z materiałów podlegających rozkładowi w glebie;
25) urna – zamykane naczynie służące do umieszczenia prochów, w tym – wykonane z materiałów podlegających rozkładowi w glebie;
26) zwłoki – ciało osoby zmarłej, w związku z której śmiercią wystawiono akt stanu cywilnego.
Art. 1b. 1. Zakładanie i rozszerzanie cmentarzy komunalnych należy do zadań własnych gmin.
2. O założeniu lub rozszerzeniu cmentarza komunalnego decyduje rada gminy, a w miastach na prawach powiatu rada miasta, po uzyskaniu zgody właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.
3. Właściwe władze kościoła lub innego związku wyznaniowego decydują o założeniu lub rozszerzeniu cmentarza wyznaniowego, które może nastąpić na terenie przeznaczonym na ten cel w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, po uzyskaniu zgody właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.
4. O zamknięciu cmentarza komunalnego decyduje właściwa rada gminy lub rada miasta po zasięgnięciu opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.
4
5. O zamknięciu cmentarza wyznaniowego decyduje właściwa władza kościoła lub innego związku wyznaniowego, po zasięgnięciu opinii właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.”;
3) w art. 6 w ust. 5 wyrazy „ministra właściwego do spraw wyznań religijnych” zastępuje się wyrazami „ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych”;
4) po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu: „Art. 6a. Groby ziemne, murowane, urnowe, a także kolumbaria, pola pamięci oraz ogrody pamięci mogą znajdować się wyłącznie na cmentarzach.”;
5) w art. 7:
a) w ust. 1 po wyrazie „grób” dodaje się wyraz „ziemny”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu: „1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku grobu ziemnego wieloosobowego lub w przypadku
dochowania do grobu, w którym pochowano urnę lub urny.”,
c) ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie: „2. Po upływie 20 lat ponowne użycie grobu ziemnego pojedynczego nie może nastąpić, jeżeli właściciel lub
współwłaściciel prawa do grobu zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na
dalsze 20 lat i może być odnowione.
3. Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do pochowania w grobach murowanych, przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do pochowania w grobach urnowych przeznaczonych do pomieszczenia więcej niż jednej urny.”,
d) ust. 6 otrzymuje brzmienie: „6. W istniejących grobach murowanych dopuszcza się chowanie zwłok osób zmarłych w ciągu 20 lat od wydania decyzji o zamknięciu cmentarza. Przy zmianie przeznaczenia terenu cmentarnego przepis art. 6 ust. 7 stosuje się również do zwłok i urn z prochami pochowanych w tym dwudziestoletnim okresie.”,
e) dodaje się ust. 7-12 w brzmieniu: „7. Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio do kolumbariów i katakumb.
5
8. Grób biournowy może być użyty do ponownego chowania po upływie 20 lat i usunięciu drzewa pamięci zgodnie z przepisami ust. 9-11.
Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się.
9. Drzewo pamięci może być usunięte wyłącznie, gdy:
1) zagraża życiu lub zdrowiu ludzi, lub
2) obumarło, lub
3) stało się wywrotem lub złomem w rozumieniu art. 5 pkt 26c i 26d ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
10. Usunięcie drzewa pamięci następuje na podstawie zezwolenia wydanego przez starostę na wniosek właściwego wójta (burmistrza,
prezydenta miasta), gdy drzewo pamięci znajduje się na cmentarzu komunalnym, lub właściwej władzy kościelnej, gdy drzewo pamięci znajduje się na cmentarzu wyznaniowym, albo osoby, której przysługiwało prawo pochowania prochów złożonych w biournie lub ich następcom prawnym.
11. Do usunięcia drzewa pamięci nie stosuje się przepisów rozdziału 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
12. Zarząd cmentarza, za zgodą osoby, która skorzystała z prawa pochowania zwłok lub jej następcy prawnego, w miejsce usuniętego drzewa pamięci sadzi inne drzewo lub krzew.”;
6) po art. 7 dodaje się art. 7a w brzmieniu: „Art. 7a. Nowy grób można założyć w rzucie korony drzewa, gdy:
1) nie prowadzi to do uszkodzenia głównych korzeni;
2) odległość grobu od pnia równa jest co najmniej dwukrotnemu obwodowi drzewa mierzonego na wysokości 130 cm od gruntu.”;
7) w art. 8 ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4. Prawo to służy, obok osoby określonej w ust. 3, także jej małżonkowi i partnerowi, z wyjątkiem małżonka lub partnera, który pozostawał z nią w separacji, osobie pozostającej w trwałym wspólnym pożyciu, wstępnym, zstępnym, rodzeństwu i przysposobionym.”;
6
8) w art. 9 w ust. 4 wyrazy „inspektora sanitarnego” zastępuje się wyrazami
„państwowego powiatowego inspektora sanitarnego”;
9) po art. 9 dodaje się art. 9a w brzmieniu: „Art. 9a. 1. Zwłoki i szczątki ludzkie mogą być przechowywane jedynie w kostnicach, prosektoriach lub domach pogrzebowych.
2. Zwłoki lub szczątki chowa się w trumnach.
3. Prochy chowa się w urnach lub biournach.
4. Prochy przechowuje się w urnach.”;
10) w art. 10:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „Art. 10. 1. Prawo pochowania zwłok lub prochów
albo przechowywania urny z prochami mają:
1) małżonek, o ile nie pozostawał ze zmarłym w separacji bezpośrednio przed śmiercią;
2) partner w związku partnerskim.
3) osoba, która pozostawała ze zmarłym w faktycznym, trwałym wspólnym pożyciu bezpośrednio przed śmiercią;
4) zstępni;
5) przysposobieni;
6) wstępni;
7) krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
8) powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a-1c w brzmieniu: „1a. Prawo pochowania osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej przysługuje właściwym organom wojskowym w myśl przepisów wojskowych.
1b. Prawo pochowania zwłok osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa przysługuje organom państwowym, instytucjom i
organizacjom społecznym.
1c. Prawo pochowania zwłok przysługuje również osobom, które dobrowolnie się do tego zobowiążą.”;
11) w art. 11 w ust. 8 wyrazy „inspektora sanitarnego” zastępuje się wyrazami „państwowego powiatowego inspektora sanitarnego”;
12) w art. 12:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Zwłoki i szczątki mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych i murowanych, z wyjątkiem grobów urnowych, lub w katakumbach albo przez zatopienie w morzu.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 1a-1d w brzmieniu: „1a. Prochy mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w grobach murowanych, w
grobach urnowych, w tym grobach biournowych, w katakumbach lub w kolumbariach, przez rozsypanie na polach pamięci lub przez zatopienie w
morzu.
1b. Prochy mogą być przechowywane przez osobę najbliższą wobec osoby zmarłej wyłącznie na zasadach określonych w art. 12a i 12b.
1c. Zatopienie w morzu, o którym mowa w ust. 1, może być dokonane tylko w przypadku osób zmarłych na okrętach będących na pełnym morzu nastąpić zgodnie ze zwyczajem morskim. W przypadku gdy okręt może w przeciągu 24 godzin przybyć do portu objętego programem podróży, należy zwłoki przewieźć na ląd i pochować.
1d. Wyjątki od przepisów ust. 1c mogą być czynione przez kapitana okrętu z uwzględnieniem wskazań sanitarnych i wojskowych, jeżeli chodzi o okręty wojenne lub inne używane do celów wojskowych.”,
c) uchyla się ust. 3 i 4;
13) po art. 12 dodaje się art. 12a-12c w brzmieniu: „Art. 12a. 1. Prochy przechowuje się wyłącznie w trwale zamkniętych urnach.
2. Prawo do przechowywania prochów osoby zmarłej przysługuje osobom najbliższym wobec niej, zgodnie z porządkiem określonym w art. 10 ust. 1c pkt 1-7.
3. Prochy mogą być przechowywane jedynie w miejscu zamieszkania osoby uprawnionej.
4. Prochy przechowuje się w sposób gwarantujący poszanowanie godności osoby zmarłej, w szczególności integralność prochów zmarłego i nienaruszalność urny, jak również ochronę życia i zdrowia ludzkiego.
5. Zabronione jest przechowywanie prochów ludzkich:
1) w miejscach służących do przechowywania odpadów,
2) w łazienkach, toaletach i ustępach,
3) w pomieszczeniach kuchennych i spiżarniach,
4) w piwnicach, garażach i pomieszczeniach magazynowych,
5) w pomieszczeniach przeznaczonych dla dzieci do ukończenia 13. roku życia na cele sypialne, edukacyjne lub rekreacyjne,
6) w miejscach znajdujących się w pobliżu legowisk zwierząt.
6. Przed przyjęciem prochów na przechowanie osoba uprawniona składa właściwemu ze względu na jej miejsce zamieszkania państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu pisemne oświadczenie o zamiarze przyjęcia urny z prochami danej osoby, miejscu i warunkach, w jakich urna będzie przechowywana.
7. Osoba, o której mowa w ust. 6, jest obowiązana poinformować właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o zmianie miejsca ich przechowywania. Przepisy ust. 3-5 stosuje się odpowiednio.
8. Osoba, o której mowa w ust. 6, może zdecydować o pochowaniu przechowywanych przez siebie prochów zmarłego w każdym czasie. Przed pochowaniem jest zobowiązana powiadomić o tym właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz osoby określone w art. 10 ust. 1c pkt 1-7.
9. Osoba, o której mowa w ust. 6, może przekazać innej osobie za jej zgodą prochy zmarłego, zgodnie z porządkiem określonym w art. 10 ust 1c pkt 1-7. Przepisy ust. 3-6 stosuje się odpowiednio.
10. W przypadku śmierci osoby, o której mowa w ust. 6, prawo do
przechowywania posiadanych przez nią prochów przysługuje zgodnie z
porządkiem określonym w art. 10 ust. 1c pkt 1-7.
Art. 12b. 1. Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny w ciągu pięciu dni odmawia przyjęcia oświadczenia, którym mowa w art. 12a ust. 6, jeżeli osoba uprawniona nie daje rękojmi zapewnienia warunków przechowywania urny z prochami, o których mowa w art. 12a ust. 3 i 4. Odmowa następuje w formie decyzji administracyjnej.
2. Do czasu upływu terminu, o którym mowa w ust. 1, prochy przechowywane są w urnie w kostnicy, prosektorium lub domu pogrzebowym.
3. W przypadku odmowy przyjęcia oświadczenia, którym mowa w art. 12an ust. 6, osoba uprawniona obowiązana jest niezwłocznie pochować urnę z
prochami.
4. Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny ma prawo
przeprowadzenia kontroli miejsca oraz warunków przechowywania prochów.
5. W przypadku stwierdzenia niezgodności treści oświadczenia ze stanem faktycznym lub stwierdzenia niespełnienia warunków, o których mowa w art. 12 ust. 3-5, właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny w drodze decyzji nakazuje pochowanie urny z prochami. Decyzja ma rygor natychmiastowej wykonalności.
6. Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny prowadzi ewidencję osób przechowujących prochy zmarłych.
7. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki, jakim muszą odpowiadać urny służące do przechowywania prochów ludzkich, mając na względzie potrzebę właściwej ochrony pamięci po osobie zmarłej.
8. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wzór oświadczenia, o którym mowa w art. 12a ust. 6, oraz zasady prowadzenia ewidencji, o której mowa w ust. 6, mając na względzie potrzebę zapewnienia szybkości postępowania w tych sprawach oraz właściwych warunków kontroli miejsca i warunków przechowywania urny z prochami.
Art. 12c. 1. Otwieranie trumny, urny lub biourny po ich zamknięciu jest zabronione.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do otwarcia trumny, urny lub biourny w kostnicy, prosektorium lub domu pogrzebowym albo w przypadku rozsypania
prochów na polu pamięci.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku dokonania balsamacji zwłok lub dokonania kremacji znajdujących się w niej zwłok lub szczątków ludzkich.
4. Otwarcie trumny lub urny może również nastąpić na podstawie decyzji
właściwego prokuratora, w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że przyczyną
zgonu było przestępstwo.”;
10
14) w art. 15 w ust. 1 w pkt 1 i 3 wyrazy „inspektora sanitarnego” zastępuje się wyrazami „państwowego powiatowego inspektora sanitarnego”;
15) uchyla się art. 16 w całości;
16) w art. 18:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Kto narusza przepisy niniejszej ustawy i rozporządzeń wydanych na jej podstawie, podlega karze grzywny,
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”,
b) uchyla się ust. 2,
c) dodaje się ust. 3 w brzmieniu: „2. Kto niszczy, uszkadza, usuwa bez zezwolenia drzewo pamięci lub prowadzi prace ziemne, które zagrażają jego dobrostanowi, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”;
17) w art. 20:
a) w ust. 1 dodaje się pkt 5-6 w brzmieniu: „5) wymagania, jakim muszą odpowiadać pola pamięci;
6) wymagania, jakim muszą odpowiadać ogrody pamięci”,
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, postępowanie ze zwłokami i szczątkami oraz warunki ich ekshumacji i przewozu, mając na względzie potrzebę poszanowania pamięci osoby zmarłej oraz ochrony życia i zdrowia ludzi.”,
c) po ust. 3 dodaje się ust. 4 w brzmieniu: „4. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania techniczne, którym muszą odpowiadać biourny oraz groby biournowe, sposób umieszczania biourn w grobach biournowych, sposób zapewnienia wzrostu drzew pamięci oraz szczegółowe warunki ich utrzymania i oznakowania, mając na względzie potrzebę poszanowania pamięci osoby zmarłej orazzapewnienia dobrostanu drzew pamięci.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Nikodem Kepp
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Projekt ustawy dotyczy wprowadzenia możliwości pochowania prochów zmarłego w ogrodzie pamięci, rozsypania prochów na polu pamięci oraz
przechowywania urny z prochami w miejscu zamieszkania bliskich zmarłego. Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych w dotychczasowym brzmieniu jest anachroniczna i zawiera poważne luki prawne. Została uchwalona w okresie Polski Ludowej, a w zasadniczej treści opiera się na postanowieniach ustawy z dnia 17 marca 1932 r. o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyn zgonu. Pomimo późniejszych nowelizacji ustawa nie odpowiada obecnie potrzebom znacznej części polskiego społeczeństwa. W szczególności ustawa z 1959 r. nie uwzględnia w szerszym zakresie form pochówku niewywodzących się z tradycji katolickiej, jak zwłaszcza możliwości rozsypania prochów zmarłego, przechowywania prochów przez osobę najbliższą w domu (mieszkaniu) czy pochowania ich w biournie. Projekt ustawy zmierza do urzeczywistnienia wolności sumienia i wyznania w zakresie formy pochówku w zgodzie z takimi wartościami, jak poszanowanie godności zmarłego, ochrona zdrowia i moralności publicznej. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania w art. 2 pkt 12 gwarantuje każdemu prawo do otrzymania pochówku zgodnie z wyznawanymi zasadami religijnymi oraz przekonaniami w sprawach religii. Proponowana nowelizacja ma więc przede wszystkim przyczynić się do realizacji wspomnianego prawa W art. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych proponuje się określenie jej przedmiotu. W proponowanym art. 1a postuluje się zamieszczenie definicji legalnych terminów występujących w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz w aktach wykonawczych wydanych na jej podstawie. Celem tej propozycji jest m. in. ustalenie minimalnych ustawowych standardów dotyczących problematyki funeralnej. propozycja art. 1b wynika z konieczności uwzględnienia pluralizmu wspólnot religijnych we współczesnej Polsce. Są to nie tylko kościoły chrześcijańskie, ale także inne konfesje, które nie posługują się w swych nazwach terminem „kościół”. proponowana treść art. 6a ma zagwarantować, że pewne formy pochówku będą realizowane tylko i wyłącznie na cmentarzach. Analogicznie propozycja dotycząca treści art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych zmierza do prawnego zagwarantowania, że zwłoki i szczątki ludzkie będą przechowywane w ściśle określonych, przygotowanych do tego miejscach zwłaszcza ze względu na konieczność ochrony zdrowia publicznego oraz poszanowanie godności osoby zmarłej. Propozycja dotycząca nadania nowej treści art. 7 zmierza do uwzględnienia różnych form pochówku zmarłych (zwłok i szczątków w trumnach, prochów w urnach i biournach), a także precyzuje zasady ponownego użycia miejsca grzebalnego. Propozycja zmierza także do zapewnienia nienaruszalności grobów zgodnie z wolą osób uprawnionych. Proponuje się także częściowe uregulowanie zasad pobierania opłat cmentarnych. Projektowany art. 7a służy zapewnieniu odpowiedniej ochrony drzewom rosnącym na cmentarzach. Zakładanie nowych grobów często prowadzi do uszkadzania korzeni drzew, a w konsekwencji – może powodować, że drzewo obumrze albo stanie się wywrotem i będzie mogło podlegać usunięciu. Proponowany przepis ma na celu ograniczenie tego ryzyka Art. 12a i 12b regulują bezpośrednio kwestię przechowywania prochów osoby zmarłej przez osobę jej bliską w miejscu zamieszkania (w domu, w mieszkaniu). Przewiduje się gwarancje dla poszanowania godności zmarłego oraz zdrowia publicznego. Prochy mogą być przechowywane tylko w zamkniętej w sposób trwały urnie. Przewiduje się obowiązek informowania państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o miejscu przechowywania urny z prochami oraz wprowadza się uprawnienia nadzorcze dla wymienionego organu, a także obowiązek prowadzenia odpowiedniej ewidencji. W art. 12c wprowadza się jednoznaczny zakaz otwierania w miejscu do tego nieprzeznaczonym zarówno trumien jak i urn z prochami. Ochronie prawnej wymienionych wyżej wartości służy także zaostrzenie sankcji karnych za czyny stanowiące naruszenie nowelizowanej ustawy. Zmiana proponowana w art. 20 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, polegająca na dodaniu w ust. 1 pkt. 5 wynika z wprowadzenia możliwości rozsypywania prochów zmarłych na polach pamięci, a zatem z konieczności szczegółowego określenia wymogów, jakie powinny spełniać wspomniane tereny Projektowana ustawa przewiduje kompleks przepisów wprowadzających dopolskiego porządku prawnego możliwość chowania prochów w grobach biournowych oraz urządzania na cmentarzach ogrodów pamięci. Groby biournowe są znaną w wielu krajach formą pochówku ludzkich prochów i uczczenia pamięci osoby zmarłej. Sens pochówku w tej postaci sprowadza się do wymieszania w zamkniętym naczyniu umieszczonym w ziemi (biournie) prochów ludzkich z nasionami lub sadzonkami drzewa lub krzewu oraz substancjami umożliwiającymi ich wzrost w naturalnych warunkach tak, by upamiętnić zmarłego wyrastającym z biourny drzewem lub krzewem (drzewem pamięci). Zainteresowanie tą formą pochówku w Polsce i na świecie odnotowują także polskie media. W świetle projektu groby biournowe mogłyby być umieszczane tylko w ogrodach pamięci, czyli niezabudowanych, wydzielonych, usytuowanych na terenie cmentarzy miejscach, które przeznaczone są wyłącznie w tym celu. Grobów biournowych nie można by natomiast urządzać w innych miejscach, w szczególności – na prywatnych działkach lub publicznych terenach zielonych. Potrzebę poszanowania pamięci osoby zmarłej, której prochy pochowano w biournie, zapewniałaby ścisła prawnoadministracyjna reglamentacja usunięcia drzewa pamięci, sankcje karne związane z jego usunięciem bez zezwolenia, uszkodzeniem lub zniszczeniem, a także – upoważnienie do określenia w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw zdrowia szczegółowych wymagań, którym muszą odpowiadać biourny oraz groby biournowe. Ponadto zaproponowano szereg drobnych zmian o charakterze redakcyjnym, dostosowujących używane w ustawie terminy do obowiązującej treści ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej Proponowane rozwiązania mogą wpłynąć na siły popytu i podaży na rynku usług funeralnych. Wprowadzają one bowiem nowe formy pochówku osób zmarłych oraz czczenia ich pamięci. Uchwalenie projektowanej ustawy nie spowoduje zwiększenia wydatków po stronie budżetu państwa ani budżetów jednostek samorządu terytorialnego ani nie
doprowadzi do uszczuplenia ich dochodów. Projektowana ustawa pociągnie za sobą konieczność odpowiedniej zmiany aktów wykonawczych wydanych na podstawie dotychczasowych przepisów. Mowa tu o rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca służące do pochówku zwłok i szczątków, rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 7 grudnia 2011 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi oraz rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 1 sierpnia 2001 r. w sprawie sposobu prowadzenia ewidencji grobów. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca służące do pochówku zwłok i szczątków musi uwzględniać po wejściu w życie projektowanej ustawy – możliwość pochówku przez rozsypanie prochów na polu pamięci lub złożenia ich w biournie w grobie biournowym. W rozporządzenie Ministra Zdrowia z 7 grudnia 2011 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz.U. Nr 153, poz. 1783) w związku z wejściem w życie projektowanej ustawy powinno się uchylić § 2 jako zawierający definicje legalne, które mają zostać według projektu zamieszczone w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych, a także – wprowadzić regulacje uwzględniające możliwość pochówku przez rozsypanie prochów na polu pamięci lub złożenia ich w biournie w grobie biournowym. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 1 sierpnia 2001r. w sprawie sposobu prowadzenia ewidencji grobów Projektowana ustawa nie jest objęta prawem Unii Europejskiej i nie ma wpływu na sytuację rodzin z dziećmi oraz wpływu na finanse publiczne.
