[Rząd] o zmianie ustawy o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w RP

[Gabriela Dawidowska]

Ustawa z dnia …. 2032 r. o zmianie ustawy o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej

Art.  1. 
W ustawie z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 2 otrzymuje brzmienie:
„art. 2. 1. Karaimski Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej korzysta w swym życiu wewnętrznym z pełnej wolności rządzenia się, w ramach praw obowiązujących, przepisami swego Statutu (Ustawy Wewnętrznej). Statut Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wraz z ustawą niniejszą podstawę prawną organizacji tego Związku.
2. Statut, o którym mowa w ust. 1 jest uchwalany i może być zmieniany przez Wielki Karaimski Zarząd Duchowny.”;

2) art. 3 otrzymuje brzmienie:
„Art. 3. 1. Organami Związku są:
1) Karaimski Zarząd Duchowny,
2) Wielki Karaimski Zarząd Duchowny,
2) Przewodniczący Karaimskiego Zarządu Duchownego, zwany dalej Przewodniczącym Zarządu.
2. O powołaniu i odwołaniu Przewodniczącego Zarządu Karaimski Zarząd Duchowny powiadamia ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych. ” ;

2) uchyla się art. 4-art. 11, art. 14-art. 16, art. 24, art. 25, art. 27, art. 29 i art. 33;

3) art. 12 otrzymuje brzmienie:
„Art. 12. Celem zaspakajania potrzeb religijnych Karaimów Karaimski Zarząd Duchowny może tworzyć na całym obszarze Państwa karaimskie gminy wyznaniowe i tworzyć w nich zakłady dla celów religijnych. Gminy wyznaniowe posiadają osobowość prawną, zakłady dla celów religijnych mogą ją uzyskać na wniosek Karaimskiego Zarządu Duchownego w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych.;

4) po art. 12 dodaje się art. 12a w brzmieniu:
„Art. 12a. Tworzenie przez Związek nowych gmin wyznaniowych oraz znoszenie i przekształcanie już istniejących następuje w trybie przewidzianym w przepisach wewnętrznych związku.
2. Nowo utworzone gminy wyznaniowe nabywają osobowość prawną z chwilą powiadomienia przez Karaimski Zarząd Duchowny wojewody właściwego ze względu na siedzibę gminy wyznaniowej.
3. Powiadomienie powinno zawierać: nazwę gminy wyznaniowej, jej siedzibę, zasięg terytorialny oraz określenie osób sprawujących funkcję organu.”;

5) art. 13. otrzymuje brzmienie:
„Art. 13. 1. Organem gminy wyznaniowej jest Prezes zarządu karaimskiej gminy wyznaniowej.
2. O powołaniu i odwołaniu osoby sprawującej funkcję Prezesa zarządu Karaimski Zarząd Duchowny powiadamia właściwego wojewodę.”

6) art. 19 otrzymuje brzmienie:
„art. 19. Żołnierzom religii karaimskiej pełniącym czynną służbę wojskową przysługuje prawo uczestniczenia w nabożeństwach i czynnościach religijnych poza terenem jednostek wojskowych jeżeli nie koliduje to z ważnymi obowiązkami służbowymi.

7) art. 26 otrzymuje brzmienie:
„art. 26. 1. Związek prowadzi nauczanie religii.
2. Nauczanie religii w szkołach publicznych regulują odrębne przepisy.”;

8) w art. 28:
a) w ust. 2 wyraz „Hachana” zastępuje się wyrazami „Przewodniczącego zarządu”;
b) uchyla się ust. 3 i ust. 6.

9) w art. 30 wyrazy „Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” zastępuje się wyrazami „ ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych”

10) art. 34 otrzymuje brzmienie:
„art. 34. Wykonanie ustawy niniejszej powierza się ministrowi właściwemu do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych.”.

Art.  2. 
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Sprawozdawca: Scholastyka Kowalska
Uzasadnienie: Ustawa o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Wyznaniowego w RP zawiera wiele archaicznych przepisów, które wymagają pilnej zmiany. Niniejszym projektem zniesiona zostanie deklarowana w ustawie ścisła kontrola państwa nad Związkiem. Po zmianach m.in. statut nie będzie musiał być akceptowany przez Radę Ministrów, władze związku składać ślubowania wobec organów władzy publicznej a także zniesiony zostanie obowiązek modłów w intencji Rzeczypospolitej, Prezydenta, rządu i wojska.
Projekt sankcjonuje obowiązujący stan faktyczny w zakresie władz związku. Związek od lat nie posiada duchownych, ostatni hazzan zmarł w 1992 roku. Stanowisko przywódcy religijnego Związku - Hachana w ogóle nie zostało obsadzone po II wojnie światowej z uwagi na pozostanie ostatniego Hachana na Litwie. W związku z tym od wielu lat jedynymi władzami Związku są złożone już obecnie jedynie ze świeckich wiernych Karaimski Zarząd Duchowny i Wielki Karaimski Zarząd Duchowny (który stanowi poszerzony skład tego pierwszego). Nowelizacja przyznaje wszelkie kompetencje w zakresie krajowych władz Związku tym organom oraz Przewodniczącemu zarządu. Na poziomie gmin wyznaniowych również funkcje organu zostają przekazane Prezesowi zarządu.
W pozostałym zakresie do ustawy przeniesione zostają rozwiązania zbliżone do tych obowiązujących w przypadku innych regulowanych w drodze specjalnych ustaw związków wyznaniowych.

Projekt jest wynikiem umowy pomiędzy Radą Ministrów a Karaimskim Związkiem Religijnym w RP.

Zasadniczym skutkiem społecznym i prawnym projektowanej ustawy będzie poprawa spójności i przejrzystości systemu prawnego.

Ze względu na swój charakter i ograniczony zasięg ustawa nie wywoła skutków gospodarczych, jak również skutków finansowych.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej, nie wpływa on także na sytuację rodzin z dziećmi.

OG: Niech ktoś otworzy debatę.

[Marta Fornero-Piotrowska]

Pomaska:

Otwieram debatę.

og: 48h

[Fryderyk Skarbinski]

Szymon Hołownia

Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Szanowni Wnioskodawcy!

Od 1989 roku w Polsce funkcjonuje wspaniała i mimo upływu czasu nadal nowoczesna ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, która zakreśla ramy funkcjonowania kościołów i związków wyznaniowych. Dziś rząd poświęca swoje siły i środki na zajmowanie się ustawą z przed niemal 100 lat o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, do którego należy według optymistycznych szacunków ok. 150 osób. Dziś rząd chce, aby ponad 300 posłów zajmowało się ustawą dotyczącą szczególnego statusu tego związku, który ich zdaniem musi być utrzymany w ramach regulacji ustawowej.

W czym ten związek religijny jest na tyle specyficzny, że nie może funkcjonować w ramach ram zarysowanych w ustawie o gwarancjach wolności sumienia i wyznania? Tego rząd nam nie powiedział. Woli opowiadać nam o tym jaka jest sytuacja władz Związku. Woli, aby posłowie, za chwilę senatorowie i Królowa musieli poświęcać swój cenny czas na czytanie przepisów ustawy o organach Związku do którego należy 150 osób. Przypomnę tylko, że ustawy są aktami normatywnymi, a więc powinny mieć charakter generalny i abstrakcyjny. Takie szczególne uregulowanie sytuacji niektórych związków wyznaniowych nie wynikające z różnych cech istotnych może też budzić obawy o zgodność z zasadą równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych wyrażoną w Konstytucji RP.

W związku z tym apeluję do rządu o rozważenie zniesienia tych szczególnych uregulowań i poddanie stosunku państwa do Karaimskiego Związku Religijnego przepisom ustawy o gwarancji wolności sumienia i wyznania.

Dziękuję.

[Aleksandra Olszańska]

Pani Marszałek,
Wysoka Izbo!

Z zadziwieniem i zaniepokojeniem patrzę na lekceważący stosunek okazywany przez polityków Rządzić Inaczej mniejszościom religijnym i etnicznym.
Najpierw w swoich mediach społecznościowych Fryderyk Skarbiński kwestionuje w ogóle sens zajmowania się materiami związanymi z prawem wyznaniowym. Dla pana Skarbińskiego ważny jest zdaje się tylko kryzys finansowy, a rząd i parlament niczym innym nie powinny się zajmować. Owszem, finanse to bardzo ważna sprawa, dla codziennego życia Polek i Polaków wręcz fundamentalna i w obecnej chwili na pewno priorytetowa, nie znaczy to jednak, że nie liczy się nic innego.

Przede wszystkim aż bije lekceważeniem ton, z jakim pan Skarbiński pisze o uporządkowaniu relacji z, jak to ujął "liczącym stu paru wiernych" związkiem wyznaniowych. Czy oznacza to że mało liczny związek wyznaniowy jest dla pana Skarbińskiego mniej ważny, a w domyśle mniej ważni sią jego członkowie? Tak to niestety brzmi. Związek Postępowych Gmin Żydowskich „Beit Polska”, do którego należę ma podobną liczebność, czy to oznacza, że można go lekceważyć. Czy jako członkowie mniejszościowych społeczności religijnych i grup światopoglądowych jesteśmy mniej ważni? Czy Polska jest tylko dla rzymskich katolików oraz osób niereligijnych?

Rządzić inaczej lubi prezentować się jako formacja osób fachowych i kompetentnych, gotowych do przejęcia władzy i poprowadzenia Polski w świetlaną przyszłość. W praktyce różnie z tym bywa. Na pewno chcecie państwo rządzić inaczej, ale czy aby na pewno rządzilibyście lepiej? Nie będę już pastwić się nad zdarzającym się czasem plątaniem ubezpieczenia zdrowotnego z ubezpieczeniami społecznymi, ale teraz pan poseł Hołownia wykazał się wręcz kompromitującą niewiedzą z zakresu prawa wyznaniowego.

Panie pośle, związki wyznaniowe nie funkcjonują w Polsce w oparciu li tylko o ustawę o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
Konstytucja RP w art. 24 ust. 5 stwierdza że, że "Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi [innymi niż Kościół katolicki, stosunki z którym reguluje umowa międzynarodowa jaką jest konkordat, co stwierdza ustęp wcześniejszy] określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami."

Ustawy partykularne regulujące ich stosunki z Państwem Polskim zawarły Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Ewangelicko-Reformowany w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Polskokatolicki w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Starokatolicki Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Katolicki Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, Kościół Zielonoświątkowy w Rzeczypospolitej Polskiej, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, Wschodni Kościół Staroobrzędowy, Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej oraz właśnie Karaimski Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak więc widać, uregulowanie relacji z państwem na poziomie ustawy nie jest żadnym szczególnym przywilejem, którym cieszy się akurat Karaimski Związek Religijny. Nie jest to może wiedza powszechna, przynajmniej poza wiernymi związków mniejszościowych czy też znawcami i pasjonatami prawa wyznaniowego. Od Szymona Hołowni, którego pamiętam sprzed lat jako wybitnego redaktora znakomitej telewizji religia.tv bym jej jednak oczekiwała. A przede wszystkim oczekiwałabym od niego pewnego poziomu wrażliwości i empatii wobec społeczności mniejszościowych.

Wreszcie, panowie - skąd u was to lekceważenie Karaimów? To unikalna grupa etniczno-religijna, owszem bardzo nieliczna, ale wystarczy odrobinę poczytać, żeby dowiedzieć się, skąd ta ich niska liczebność wynika. Zresztą właśnie to, że grupa ta jest tak nieliczna powoduje, że karaimskie dziedzictwo tym bardziej zasługuje na opiekę i ochronę. Pomijając okoliczność, że procedowanie zmian ustawy nie jest żadną miarą jakimś faworyzowaniem czy preferencyjnym traktowaniem akurat Karaimów. Panowie, dzieje tej niezwykłej społeczności to piękny motyw unikalnej i barwnej mozaiki kulturowej I Rzeczypospolitej.

Panie Szymonie, panie Fryderyku, tak się składa że na obszarze mojego okręgu wyborczego, na warszawskiej Woli, znajduje się zarówno jedyny w Polsce cmentarz karaimski, jak i Skwer Karaimski nazwany tak dla uhonorowania historii i tradycji tej grupy. W razie czego proszę o kontakt, z każdym z panów chętnie umówię sią na spacer, oprowadzę, pomogę zorganizować spotkanie z przedstawicielami społeczności karaimskiej. Chyba że panowie uważają, że to związek "tylko stu kilko osobowy", więc nie liczący się wyborczo...

Powód procedowania nowelizacji ustawy jest prosty, czasem po prostu ustawa wymaga zmian i tak jest w tym przypadku, a politycy Rządzić Inaczej wydają się być szczerze zdziwieni, że taka ustawa w ogóle istnieje. Uprzedzając ich ewentualne zdziwienie powiem też, że zmian wymaga także np. ustawa o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Została ona uchwalona przed prawie stuleciem, jeszcze w 1936 r. i jako siedzibę związku wskazuje Wilno, co oczywiście w obecnej rzeczywistości jest martwym przepisem.

Dziękuję.

[Gabriela Dawidowska]

Brawa z ław Prawicy po wypowiedzi Aleksandry Olszańskiej.

[Gabriela Dawidowska]

Na mównicę wchodzi Scholastyka Kowalska

Panie Marszałek,
Wysoka Izbo,
Panie Pośle Hołownia,

wiele kwestii, które miałam zamiar poruszyć w odpowiedzi na Pana wystąpienie, zdążyła już Wysokiej Izbie wyjaśnić posłanka Olszańska, w związku z czym nie będę ich powtarzać. Chciałabym jednak zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii.

Tak, jak już powiedziała Pani poseł Olszańska, regulacja stosunków pomiędzy Państwem a związkiem wyznaniowym w drodze odrębnej ustawy dla każdego związku, jest standardem konstytucyjnym. Wprost wskazuje na to brzmienie art. 24 ust. 5 Konstytucji. Jak wskazała posłanka Olszańska, odrębne ustawy regulują obecnie stosunki Państwa z wieloma kościołami i związkami wyznaniowymi. Oczywiście nie ze wszystkimi, część z nich nie wykazuje chęci zawarcia umowy w celu uchwalenia tego rodzaju ustawy, inne funkcjonują od stosunkowo niedawna i na małą skalę. Co warte zaznaczenia, Konstytucja nie przewiduje w zasadzie możliwości uchylenia ustawy o stosunku Państwa do danego związku wyznaniowego w innym trybie, niż poprzez zawarcie z nim nowej umowy, będącej podstawą do uchwalenia nowej ustawy w tym zakresie. Pana sugestie dotyczące uchylenia ustawy z 1936 r. i oparcia stosunków Państwa z Karaimskim Związkiem Religijnym w RP na ustawie o gwarancjach wolności sumienia i wyznania są zatem na grucie konstytucyjnym bezprzedmiotowe.

Sugestie ze strony Rządzić Inaczej, że prace nad proponowaną ustawą są przejawem lekceważenia spraw gospodarczych I finansowych, są kompletnie pozbawione podstaw. Przypomnę, że w rządzie funkcjonuje wiele jednostek organizacyjnych, każda ma swój zakres zadań. Prace nad proponowanym projektem były podejmowane w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, którym mam zaszczyt kierować. Byłoby naprawdę czymś dziwnym, gdyby MSWiA miało zajmować się gospodarką. Może kiedyś, jeżeli RI dojdzie do władzy, będą tylko ministerstwa zajmujące się gospodarką I finansami, na razie jednak na szczęście ugrupowanie Pana Hołowni nie jest u władzy. Pragnę zapewnić, że dopóki my rządzimy, bezpieczeństwa na ulicach będzie pilnowała Policja, a nie policja finansowa.

Pan poseł Hołownia powiedział, że zajmowanie się w Sejmie sprawami Karaimów to dla niego strata czasu. Niech w takim razie zrezygnuje z mandatu posła, na pewno znajdą się osoby, które będą chciały go zastąpić i będą miały czas na wypełnianie swoich obowiązków.

Dziękuję.

[Aleksander Beski]

Beski z ław poselskich spokojnym tonem po fragmencie wypowiedzi Kowalskiej, mówiącej o stracie czasu: Nie powiedział tak.

[Fryderyk Skarbinski]

Szymon Hołownia

Pani Marszałek!
Wysoka Izbo!
Szanowni Wnioskodawcy!

W manipulacji osiągnęliście iście mistrzowski poziom. Posłanka Olszańska mówi o tym, że fundamentalna i priorytetowa dzisiaj sprawa to kryzys finansowy. Jednocześnie za lekceważące w stosunku do mniejszości religijnych i etnicznych uznaje słowa posła Skarbińskiego, który napisał: "Mamy do czynienia z najgorszym wstrząsem dla naszej gospodarki od czasu globalnego kryzysu finansowego z 2008 roku, a rząd Fornero-Piotrowskiej w tym czasie uznaje za swój priorytet uporządkowanie relacji z liczącym 100-paru wiernych Karaimskim Związkiem Religijnym." Proszę wskazać, gdzie w tym cytacie lekceważenie? Poza tym, że poddane zostało w wątpliwość, że uporządkowanie tematu, którym się dziś zajmujemy powinno być w tym momencie priorytetem.

Daleko idące wnioski są w szczególności wyciągane ze sformułowania, że Karaimski Związek Wyznaniowy liczy stu-paru wiernych. To jest fakt, nie mamy aktualnych danych, ale nie ma co ukrywać, że jest to nieliczny związek. Posłanka wspomina też Związek Postępowych Gmin Żydowskich „Beit Polska” o podobnej liczebności. Jednak jest zasadnicza różnica, związek ten działa w ramach ram określonych ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Nie potrzebuje szczególnej regulacji ustawowej, bo wszelkie prawa i niezbędne przepisy znajdują się w tym akcie. Nie chodzi tu o liczebność, ale sposób regulacji relacji z państwem. I tu wracam do zasadniczego pytania co jest takiego szczególnego w relacjach Państwa z Karaimskim Związkiem Religijnym, że wymyka się on ramom zakreślonym w ustawie? Ramom w ramach których działa ok. 200 kościołów i związków wyznaniowych.

Szczytem merytorycznej dyskusji ze strony pani posłanki jest wyciąganie pomyłki posłanki Rządzić Inaczej w debacie nad ustawą budżetową. Debaty nad projektem, w którym rząd nie potrafił prawidłowo policzyć dochodów i wydatków państwa. Jak to się mówi przyganiał kocioł garnkowi. A jak mówimy już o fachowości i kompetencjach do sprawowania władzy to spójrzmy na jakość projektów przedstawianych przez Rządzić Inaczej, a jakość tych przedstawianych przez rządzącą koalicję. Można powiedzieć, że większość projektów RI jest przygotowana tak, że mucha nie siada i przechodzą przez parlament bez żadnych uwag zyskując poparcie po wszystkich stronach sceny politycznej. A ustawy rządu? Cóż wystarczy przyjrzeć się ustawie budżetowej żeby wyrobić sobie opinię na ten temat.

Podnoszenie zapisów Konstytucji o możliwości regulacji relacji na podstawie ustawy nie wnosi nic do merytorycznej części dyskusji. Nie podnoszę w żadnym momencie argumentu, że taka regulacja jest bezprawna. Pytam o jej sens, o uzasadnienie tego szczegółowego trybu regulacji nie wynikającego z różniących ten związek cech istotnych. W uzasadnieniu wspominacie państwo o spójności i przejrzystości systemu prawnego, a regulujecie w ustawie szczegółowej to samo co jest już określone w ogólnych ramach ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.

Spójrzmy tylko na zmieniane przepisy. Art. 3 dotyczący organów związku. Prawo do swobodnego kształtowania organów kierowniczych kościoła lub związku daje także wspomniana ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. I to bez konieczności czekania przez wiele lat na nowelizację ustawy, która te organy określa. Można więc powiedzieć, że wspomniana ustawa daje większe prawa w tym zakresie niż przedłożony projekt.

Jakiekolwiek pomówienia o lekceważenie Karaimów to nadinterpretacja moich przedmówczyń. Nikt nie kwestionuje wartości czy dokonań tej grupy. Nie o tym jest ta dyskusja lecz o tym co daje nam odrębne uregulowanie tych stosunków w dedykowanej ustawie zważywszy na fakt, że takie same prawa wynikają z ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Nikt nie jest zdziwiony istnieniem tych ustaw lecz chęcią ich utrzymania w porządku prawnym pomimo istnienia aktu o charakterze generalnym obejmującym wszystko to co chcą państwo dublować w tej ustawie. Jeszcze raz zapytam, co takiego wynika z tej ustawy, jakie prawa dla Karaimskiego Związku Wyznaniowego, których nie gwarantowałyby inne akty prawne?

To samo tyczy się innych ustaw o stosunkach z pięknie wylistowanymi przez panią kościołami i związkami wyznaniowymi. Czym te wymienione przez panią różnią się od choćby (wymienię tylko niektóre) Świadków Jehowy w Polsce, Ligi Muzułmańskiej RP,, Kościoła Grekokatolickiego w Polsce czy Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu, że nie mogą działać w ramach tych samych regulacji?

Co do wypowiedzi pani minister Kowalskiej. Przede wszystkim uważam, że stratą pieniędzy podatników jest zajmowanie się sprawami, które już są uregulowane w innych ustawach i powielanie tych samych przepisów w kolejnych aktach prawnych. Jak pani widzi, mam czas i wypełniam swoje obowiązki debatując tutaj z Państwem nad tym projektem czego niejednokrotnie nie można powiedzieć o państwa postawie.

Jak najbardziej moje sugestie nie są bezprzedmiotowe, bo nigdzie nie wskazywałem na tryb w jakim ustawa powinna być uchylona. Oczywiście należy to zrobić z poszanowaniem przepisów oraz praw Karaimskiego Związku Wyznaniowego.

Pozostałe dywagacje pani minister pozostawię bez komentarza, bo nie wnoszą nic merytorycznego do dyskusji nad tym projektem.

Dziękuję.

[Marta Fornero-Piotrowska]

Wicemarszałek Radziwiłł:

Zamykam debatę, przechodzimy do głosowania. Kto jest za przyjęciem ustawy zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? Dziękuję.
Kto jest przeciw?
Dziękuję.
Kto się wstrzymał?
Dziękuję.

og: 48h

[Marta Fornero-Piotrowska]

za