Przechodzimy do debaty nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców, panią minister Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk.
Ustawa
z dnia ... 2031 roku
o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
Art. 1. W ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 11 po pkt. 7 dodaje się pkt 7a w brzmieniu: „7a) nakazania pracodawcy ukształtowania wynagrodzenia za pracę przysługującego określonemu pracownikowi w sposób zgodny z zasadą równego traktowania, gdy skutkiem jej naruszenia ze względu na płeć pracownika jest niekorzystne ukształtowanie jego wynagrodzenia za pracę, wraz ze wskazaniem prawidłowego sposobu jego ukształtowania;”;
2) w art. 19 ust. 1 po pkt. 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu: „6a) gromadzenie danych dotyczących przestrzegania zasady równego traktowania w zatrudnieniu, w tym w szczególności – dotyczących zróżnicowania wynagrodzeń za pracę ze względu na płeć;”;
3) w art. 33 ust. 1 wyrazy „pkt 6-7” zamienia się na „pkt 6-7a”;
4) w art. 34 ust. 1 wyrazy „pkt 6-7” zamienia się na „pkt 6-7a”; 5) w art. 35 ust. 1 wyrazy „pkt 6-7” zamienia się na „pkt 6-7a”.
Art. 2. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 18^3e dodaje się art. 183f w brzmieniu: „Art. 18^3f. 1. Pracodawcy są obowiązani do przekazania właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, na jego żądanie, danych dotyczących przestrzegania zasady równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie zróżnicowania wynagrodzeń za pracę ze względu na płeć.
2. Przekazywanie danych, o których mowa w ust. 1, odbywa się w formie dokumentu elektronicznego, składanego za pomocą środków komunikacji elektronicznej, według urzędowego wzoru, nie częściej niż raz w roku.
3. Urzędowy wzór, o którym mowa w ust. 2, określi minister właściwy do spraw pracy w drodze rozporządzenia, uwzględniając w szczególności potrzebę zgromadzenia przez właściwych okręgowych inspektorów pracy danych niezbędnych do wykonywania kompetencji przewidzianej w art. 11 pkt 7a ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.
4. Okręgowy inspektor pracy kieruje co roku żądanie przekazania danych, o którym mowa w ust. 1, do nie mniej niż 5% i nie więcej niż 10% pracodawców znajdujących się w ewidencji pracodawców działających na obszarze jego właściwości terytorialnej.”;
2) w art. 29 § 3 po pkt. 5 dodaje się pkt. 6-7 w brzmieniu: „6) treści i znaczeniu zasady równego traktowania w zatrudnieniu, w tym w szczególności o wynikających z niej konsekwencji dla kształtowania wynagrodzeń za pracę i niedopuszczalności ich różnicowania ze względu na przyczyny wskazane w art. 18^3a,
7) średnim poziomie wynagrodzenia za pracę w podziale na płeć w odniesieniu do pracowników wykonujących u tego pracodawcy pracę tego samego rodzaju lub pracę o takiej samej wartości co pracownik, z którym pracodawca zawiera umowę o pracę,”;
3) w art. 94 w pkt. 10 kropkę zastępuje się średnikiem i po pkt. 10 dodaje się pkt 11 w brzmieniu: „11) w sposób u niego przyjęty co najmniej raz w roku kalendarzowym przekazywać pracownikom informację, o której mowa w art. 29 § 3 pkt 7.”.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
Uzasadnienie
Sprawozdawca: Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, minister pracy, polityki społecznej i mieszkalnictwa
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
W Polsce występują istotne różnice w wynagrodzeniach za pracę między kobietami a mężczyznami. Według danych opublikowanych przez Eurostat, średnia luka płacowa w Unii Europejskiej w zeszłym roku wyniosła 13,8% na niekorzyść kobiet. W Polsce różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wyniosła 8,1%. Ten stan rzeczy pozwala przyjąć, że luka płacowa między kobietami i mężczyznami stanowi w Polsce jeden z istotnych problemów na rynku pracy. Przekłada się on na mniejszą aktywność zawodową kobiet, ich mniejszą satysfakcję z wykonywanej pracy, niższy poziom życia, a także – wysokość świadczeń z zabezpieczenia społecznego, w tym w szczególności emerytur, których wysokość uzależniona jest od kwoty odprowadzonych składek.
W obowiązującym stanie prawnym różnicowanie wynagrodzeń kobiet i mężczyzn ze względu na płeć jest niedopuszczalne, a ustawodawca wprowadził szereg rozwiązań, które mają zapobiegać temu zjawisku i umożliwiać wyrównanie szkód poniesionych przez pracowników, których wynagrodzenie za pracę zostało ukształtowane w sposób dyskryminujący, w tym – ze względu na płeć. Biorąc jednak pod uwagę utrzymujące się na polskim rynku pracy zjawisko luki płacowej, należy przyjąć, że obowiązujące regulacje są niewystarczające i niezbędne jest ich doskonalenie. W konsekwencji celem niniejszego projektu jest poszerzenie katalogu środków zwalczania dyskryminacji płacowej ze względu na płeć oraz zwiększenie efektywności unormowań, które obowiązywały dotychczas w tym zakresie.
Projektodawcy proponują, by poszerzyć katalog środków ochrony pracownika doświadczającego dyskryminacji płacowej ze względu na płeć o kompetencję właściwego inspektora pracy do nakazania pracodawcy ukształtowania wynagrodzenia za pracę w sposób zgodny z zasadą równego traktowania w przypadku, gdy skutkiem jej naruszenia ze względu na płeć pracownika jest niekorzystne ukształtowanie jego wynagrodzenia za pracę. W ten sposób inspektor pracy będzie mógł z urzędu lub na wniosek pracownika, w drodze decyzji administracyjnej, której może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, zobowiązać pracodawcę do doprowadzenia (np. w drodze zmiany regulaminu wynagradzania, wypowiedzenia warunków pracy i płacy lub skierowania do pracownika oferty zawarcia porozumienia zmieniającego), by wynagrodzenie za pracę określonego pracownika było ukształtowane w sposób zgodny z wymogami wynikającymi z rozdziału IIa Kodeksu pracy. Aby ułatwić wykonanie wspomnianego nakazu, inspektor pracy określał będzie w decyzji także prawidłowy sposób ukształtowania wynagrodzenia za pracę. Inspektor pracy wskaże więc w decyzji minimalny zakres zmian wysokości wynagrodzenia za pracę lub zasad jego kształtowania, który pozwoli uznać, że w stosunku do danego pracownika nie występuje już dyskryminacja płacowa ze względu na płeć.
W obowiązującym stanie prawnym brakuje rozwiązań, które umożliwiałyby zgromadzenie organom Państwowej Inspekcji Pracy danych dotyczących przestrzegania zasady równego traktowania w zatrudnieniu. W konsekwencji organy te nie mają pełnej wiedzy dotyczącej tego zjawiska i nie są w stanie ani podejmować interwencji w tych sprawach poza przypadkami, gdy zostaną one ustalone w wyniku prowadzonych kontroli, ani też we właściwy sposób prowadzić innych działań zmierzających do jego ograniczenia (np. prewencyjnych, promocyjnych, opiniodawczych i inicjatywnych). Z tego powodu projektodawca proponuje poszerzenie katalogu zadań okręgowego inspektora pracy o gromadzenie danych dotyczących przestrzegania zasady równego traktowania w zatrudnieniu, w tym w szczególności – dotyczących zróżnicowania wynagrodzeń za pracę ze względu na płeć.
Projekt wywoła pożądane skutki społeczne, przyczyniając się do realizacji konstytucyjnych zasad, które dotyczą funkcjonowania rynku pracy. Zgodnie z art. 32 ust. 2 Konstytucji kobieta i mężczyzna mają równe prawo do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, a stosownie do art. 31 ust. 2 Konstytucji nikt nie może być dyskryminowany w życiu społecznym i gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. W założeniu wejście w życie projektu ograniczy zaś zjawisko nieuzasadnionego różnicowania wysokości wynagrodzeń za pracę ze względu na płeć (dyskryminacji płacowej) oraz wzmocni ochronę pracowników, którzy go doświadczają. W ten sposób projekt przyczyni się do wzrostu poczucia satysfakcji pracowników z pracy i warunków jej wykonywania oraz zaufania do organów władzy publicznej. Projekt przewiduje bowiem dodatkowe, dostępne środki skutecznego przeciwdziałania dyskryminacji płacowej w indywidualnych sprawach pracowników.
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, a także nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
og: 48h
