Przechodzimy do debaty nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa autorstwa Postępowych Demokratów. Proszę o zabranie głosu przedstawicielkę wnioskodawców, panią poseł Karolinę Flintę.
Ustawa
z 2025 roku
o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Art. 1.
W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778) po art. 18b dodaje się art.18c:
"18c. 1. Zwalnia się z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od przychodu pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, który osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i nie pobiera emerytury, renty, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia
kompensacyjnego.
2. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe pracowników, o których mowa w ust. 1, finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu.
3. Podstawę wymiaru składek, o których mowa w ust. 2, na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe stanowi kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy, a składki na ubezpieczenie chorobowe - minimalne wynagrodzenie.
4. Wynagrodzenie pracownika, o którym mowa w ust. 1, zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, nie może być niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia, powiększona o kwotę stanowiącą połowę kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, jakie pracodawca jest zobowiązany finansować od przychodu w wysokości minimalnego wynagrodzenia dla pracowników niekorzystających ze zwolnienia, o którym mowa w ust. 1.
5. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje na wniosek pracownika.
6. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 5, w trakcie trwania stosunku pracy, pracodawca jest zobowiązany zwiększyć dotychczasowe wynagrodzenie pracownika, o kwotę stanowiącą 50% składek na ubezpieczenie społeczne pracownika finansowanych przez pracodawcę w związku z wypłatą wynagrodzenia w dotychczasowej wysokości.".
Art. 2.
W ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368) w art. 36 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a w
przypadku osób o których mowa w art. 18c ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778) - kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.".
Art. 3.
1. Pracownik zatrudniony przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, spełniający warunki określone w art. 18c ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, może złożyć do pracodawcy wniosek o objęcie zwolnieniem określonym w art. 18c ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pracodawca jest zobowiązany podwyższyć dotychczasowe wynagrodzenie pracownika, który złożył wniosek o kwotę stanowiącą 50% składek na ubezpieczenie społeczne pracownika finansowanych przez pracodawcę w związku z wypłatą wynagrodzenia w dotychczasowej wysokości.
Art. 4.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2027 r.
Uzasadnienie
Poseł sprawozdawca: Karolina Flinta
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,
Celem propozycji zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest zwiększenie aktywności osób starszych, którym przysługuje prawo pobierania świadczeń emerytalnych. Polska, w odróżnieniu od krajów wysoko rozwiniętych, posiada bardzo niski odsetek aktywności zawodowej osób starszych, co wynika z niedoskonałych rozwiązań systemowych. Aktywizacja zawodowa ww. osób zyskuje na znaczeniu wraz z postępującym starzeniem się społeczeństwa, przy jednoczesnym obniżaniu się stopy bezrobocia.
Podstawowym sposobem aktywizacji osób starszych powinna być zachęta ekonomiczna. W obecnym systemie koszt zatrudnienia osoby starszej uprawnionej do pobierania świadczeń emerytalnych jest zbyt wysoki, a same wynagrodzenia i świadczenia zbyt niskie. Z powyższego względu projekt zakłada zwolnienie pracowników i pracodawców z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (bez składki zdrowotnej) od przychodów z pracy osób starszych, które przekroczyły wiek emerytalny, ale z różnych powodów nie pobierają tego świadczenia, oraz opłacanie tych składek z budżetu państwa.
Ponadto, opóźnienie momentu pobierania emerytury automatycznie przełoży się na wzrost wysokości pobieranego świadczenia emerytalnego poprzez dwa zasadnicze elementy:
- skrócenia oczekiwanego czasu jej pobierania,
- zwiększenia kapitału na koncie emerytalnym.
Z drugiej strony projekt zakłada obniżenie kosztu pracy osób starszych dla pracodawcy, który obecnie jest obowiązany uiszczać za takiego pracownika składki na ubezpieczenia społeczne, składkę na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Proponowana regulacja, po pierwsze, wyraźnie podniosłaby wynagrodzenia netto z chwilą przekroczenia wieku emerytalnego. Po drugie, wzrost ten dokonywałby się przy jednoczesnym spadku łącznego kosztu pracy ponoszonego przez pracodawcę. Wzmacniałoby to ich bodźce do zatrudniania osób w wieku emerytalnym, nie pobierających emerytury. Po trzecie, odwlekanie przejścia na emeryturę podnosiłoby jej wysokość nie tylko w wyniku skracania się oczekiwanego okresu jej pobierania, ale i wskutek zwiększania się kapitału emerytalnego. W ujęciu procentowym szczególnie mocno rósłby kapitał emerytalny (a więc – przy odpowiednio długim stażu – i przyszła emerytura) tych osób, które zarabiają mniej od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Jest to grupa, w której relatywnie więcej osób ma niewielką satysfakcję z wykonywanej pracy.
Projekt przyniesie realne korzyści społeczne i gospodarcze. Dotyczyć to będzie zarówno grupy pracowników jak i pracodawców. Poprawi się komfort życia osób starszych, zarówno z finansowego, jak i społecznego punktu widzenia. Aktywność zawodowa przełoży się na większą aktywność społeczną. Zmniejszy zjawisko wykluczenia społecznego osób starszych. Wzmocnią się rynki lokalne, w których udział ludzi starszych jest relatywnie wyższy. Pobocznym celem projektu jest także poprawa kondycji finansów publicznych poprzez zwiększenie grupy osób aktywnych zawodowo, co ma niebagatelne znaczenie w obliczu postępującego starzenia się społeczeństwa w Rzeczypospolitej Polskiej. Skutkami prawnymi ustawy będzie zmiana obowiązków płatników składek.
Projekt pociąga za sobą obciążenie finansowe budżetu państwa w związku z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne z budżetu państwa za pośrednictwem ZUS. Na bazie dostępnych danych można szacować, że koszty powyższej regulacji nie powinny przekroczyć 2,5 mld zł. Zarazem mają one charakter warunkowy. W takiej wysokości pojawiłyby się one wówczas, gdyby projekt nie zaktywizował żadnej starszej osoby, a jedynie poprawił sytuację tych, którzy po osiągnięciu wieku emerytalnego dalej pracowaliby i nie pobierali emerytury także przy braku jakichkolwiek zachęt. Koszty te powinny być jednak pomniejszane przez wpływy z podatków płaconych przez zaktywizowane osoby lub ich pracodawców – w tej części, w której podatki te przewyższą składkę emerytalną.
Regulacje wprowadzane ustawą stwarzają korzystne warunki dla funkcjonowania i rozwoju mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców. Możliwość zatrudnienia doświadczonych pracowników przy poniesieniu niższych kosztów z tytułu braku konieczności opłacania przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne, podniesie konkurencyjność takich podmiotów. Dodatkowo korzystnie wpłynie na poszerzenie kręgu potencjalnych pracowników w rekrutacjach dla zawodów, w których ze względu na niskie bezrobocie brak jest wystarczającej liczby ofert ze strony zainteresowanych podjęciem pracy, zwłaszcza w dziedzinach rynku, w których dominują mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy takich jak usługi i handel w małych obiektach.
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, nie wpłynie także negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.
Dziękuję.
