Symulacja polityczna

USTAWA
z dnia xxx 2023 roku
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych

Art. 1.
W ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 5:
a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. W przypadku gdy dochód rodziny przekracza kwotę, o której mowa w ust. 1 lub 2, pomnożoną przez liczbę członków danej rodziny o kwotę nie wyższą niż łączna kwota zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługujących danej rodzinie w okresie zasiłkowym, na który jest ustalane prawo do tych świadczeń, zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje w kwocie ustalonej zgodnie z ust. 3a.”,

b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a–3d w brzmieniu:
„3a. W przypadku przekroczenia kwoty uprawniającej daną rodzinę do zasiłku rodzinnego, o której mowa w ust. 3, zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego przysługują w wysokości różnicy między łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, o której mowa w ust. 3, a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny.
3b. Łączną kwotę zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, o której mowa w ust. 3, stanowi suma przysługujących danej rodzinie w danym okresie zasiłkowym:
1) zasiłków rodzinnych podzielonych przez liczbę miesięcy, na które danej rodzinie jest ustalane prawo do tych zasiłków;
2) dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 10, art. 11a, art. 12a i art. 13, podzielonych przez liczbę miesięcy, na które danej rodzinie jest ustalane prawo do tych dodatków;
3) dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 9, art. 14 i art. 15, podzielonych przez 12.
3c. W przypadku gdy wysokość zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługująca danej rodzinie, ustalona zgodnie z ust. 3a, jest niższa niż 20,00 zł, świadczenia te nie przysługują.
3d. W przypadku osoby uczącej się przepisy ust. 3–3c stosuje się odpowiednio.”;

2) w art. 24 dodaje się ust. 8 w brzmieniu:
„8. W przypadku wystąpienia zmian mających wpływ na wysokość otrzymywanych zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłku rodzinnego, skutkujących koniecznością ustalenia prawa do tych świadczeń zgodnie z art. 5 ust. 3–3c, powodujących utratę prawa do otrzymywanych świadczeń lub obniżenie ich wysokości, prawo do tych świadczeń i ich wysokość ustala się od miesiąca następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca, w którym wystąpiła zmiana.”;

3) w art. 25 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W przypadku wystąpienia zmian w liczbie członków rodziny, uzyskania dochodu lub innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych, w tym na wysokość otrzymywanych świadczeń, osoba, o której mowa w art. 23 ust. 1, jest obowiązana do niezwłocznego powiadomienia o tym organu właściwego wypłacającego świadczenia rodzinne.”.

Art. 2.
W sprawach o świadczenia rodzinne, do których prawo powstało przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, do ustalania prawa do świadczeń rodzinnych za ten okres stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.

UZASADNIENIE

Projekt wprowadza w dziedzinie świadczeń rodzinnych tzw. zasadę "złotówka za złotówkę", tj. w odniesieniu do zasiłków:

• z tytułu urodzenia dziecka
• z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
• z tytułu samotnego wychowywania dziecka
• z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
• z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
• z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
• z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

- w sytuacji, gdy rodzina uprawniona do uzyskiwania zasiłków i dodatków przekroczy progi dochodowe uprawniające do otrzymywania świadczeń, nie traciła ich w całości. Świadczenia będą wówczas wypłacane w wysokości różnicy pomiędzy kwotą świadczeń a wysokością dochodu rodziny (albo osoby uczącej się), czyli w wysokości pomniejszonej o kwotę o jaką dochód rodziny przekroczył aktualny próg dochodowy uprawniający do świadczeń.

W tym celu, wszystkie przysługujące świadczenia zostaną "zliczone", a następnie powiązane z dochodem rodziny. Jeżeli przekroczenie będzie wyższe niż suma uzyskiwanych świadczeń, wówczas nie będzie przysługiwać żadne świadczenie. Zgodnie z przyjętą przez rząd koncepcją, ze względów technicznych i finansowych, nie będą także wyrównywane świadczenia w przypadku, gdy byłaby to kwota relatywnie niska (poniżej 20 złotych).

Proponuje się także wprowadzenie rozwiązań analogicznych jak w przypadku obecnych reguł ustalania prawa, lub jego utraty, do świadczeń. To znaczy, że gdyby przysługujące zwiększenie powiększyło się - zmiana będzie miała zastosowanie od następnego miesiąca od wystąpienia okoliczności uzasadniających zwiększenie (nie wcześniej jednak niż od miesiąca poinformowania przez świadczeniobiorcę urzędu o tym fakcie). W przypadku, gdyby doszło do zmniejszenia - od miesiąca następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca w którym nastąpiła zmiana. To zasada ochrony świadczeniobiorców.

Stosowanie nowej zasady można zobrazować na następującym przykładzie:

1. Załóżmy, że łączna kwota przysługujących rodzinie świadczeń wynosi 647 złotych
2. Kryterium dochodowe dla świadczeń rodzinnych wynoszące 574 złote na osobę, łączny dochód w rodzinie dwuosobowej nie może zatem przekroczyć 1148 złotych.
3. Dochód w tej rodzinie wynosi 654 złote na osobę, zatem łącznie 1308 złotych.
4. Dochód przekracza zatem o 160 złotych próg dochodowy.

W obecnym stanie prawnym - rodzina nie miałaby zatem prawa do świadczeń.

Po wprowadzeniu propozycji rządu, uzyskiwałaby świadczenie pomniejszone o kwotę, o jaką przekroczony byłby próg dochodowy, czyli o 160 złotych. W konsekwencji, taka przykładowa rodzina uzyska 487 złotych świadczeń.

Szacuje się, że dziesięcioletni koszt proponowanej zmiany nie przekroczy 2,8 mld złotych, tj. 280 mln złotych rocznie (malejąco).

Ocenia się, że regulacja pozytywnie wpłynie na rynek pracy poprzez zmniejszenie szarej strefy zatrudnienia (do której część potencjalnych beneficjentów świadczeń "uciekała" w celu pomniejszenia oficjalnych dochodów, by otrzymywać prawo do świadczeń).

Regulacja pozytywnie oddziałuje na sytuację rodzin z dziećmi (do rodzin trafi w przybliżeniu ok. 2,7 mld złotych transferów socjalnych w przeciągu 10 lat; kwota nakładów pomniejszona o koszty administracyjne związane z obsługą świadczeń).

Pomoc kierowana w sposób szczególny do rodzin z I-III decyla dochodowego. Część kosztów zostanie zniwelowana wpływami z podatku VAT lub akcyzy.

"b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a–3c w brzmieniu:" zamiast "b) po ust. 3 dodaje się ust. 3a–3d w brzmieniu:"
3c: usunięty
Podpunkt 3d zostaje zmieniony w 3c