Przechodzimy do debaty nad projektem Postępowych Demokratów o o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców.
Ustawa z dn. ... 2023 r.
o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
oraz ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty
Art. 1 W Ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku praw pacjenta wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 17:
a) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 15 lat, ma prawo do wyrażenia samodzielnej zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych z zakresu specjalizacji ginekologicznej, urologicznej lub dermatologicznej."
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego z zastrzeżeniem ust. 1a, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, ma prawo do wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1. W przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opiekun faktyczny.”.
Art. 2 W ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 32:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Jeżeli pacjent jest małoletni z zastrzeżeniem ust. 2a, lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie się z nim jest niemożliwe - zezwolenie sądu opiekuńczego.”
b) dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
„2a. Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych z zakresu dziedziny ginekologii, urologii lub dermatologii, pacjentowi będącemu osobą małoletnią, która ukończyła 15 lat, po uzyskaniu jego zgody. Oświadczenie o zgodzie pacjenta, o którym mowa w zdaniu poprzednim, nie wymaga kumulatywnej zgody ze strony jego rodzica lub innego opiekuna prawnego.”
Art. 3 Ustawa wchodzi w życie z upływem 14 dni od ogłoszenia.
Urszula Pasławska:
Pani Marszałek,
Wysoka Izbo!
Proponowana zmiana w przedłożonym projekcie nowelizacji zmierza w swoim założeniu do wyjścia naprzeciw konieczności zapewnienia realnego dostępu do usług medycznych w zakresie zdrowia intymnego osób małoletnich po 15 roku życia. Autorzy projektu, zgodnie z apelami Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Pacjenta, Rzecznika Praw Dziecka oraz Krajowego Konsultanta w Dziedzinie Ginekologii i Położnictwa, stoją na stanowisku, że obowiązkiem Państwa jest zapewnienie dostępności właściwych usług medycznych, osobom będącym zgodnie z prawem w wieku potencjalnie już rozpoczętej aktywności seksualnej.
Bez względu na ocenę decyzji o wczesnym rozpoczęciu współżycia, nie można negować faktu, że młodzi ludzie je podejmują. Istnieje więc potrzeba zmiany regulacji prawnych w tym zakresie samodzielnego dostępu przez małoletnich pacjentów (powyżej 15. roku życia) do świadczeń ginekologicznych, słuszna jest próba regulacji prawnej, umożliwiającą samodzielne wizyty nastolatek w gabinetach ginekologicznych w celu uzyskania porady medycznej.
Brak dostępności usług ginekologicznych czy urologicznych dla osób niepełnoletnich, które mogą być również na nie narażone, wpływa negatywnie na ich dalsze, dorosłe życie. Jak podnoszą uczestnicy debaty publicznej, w tym zwłaszcza wyżej powołane organy, skutkami braku swobodnego dostępu do świadczeń ginekologicznych są na przykład liczne przypadki przenoszonych i nieleczonych zakażeń grzybicznych, czy bakteryjnych, co może mieć bezpośredni wpływ na zdrowie reprodukcyjne przyszłych ojców i matek.
Wśród kluczowych barier w dostępie osób niepełnoletnich do świadczeń medycznych z zakresu ginekologii. wskazuje się miedzy innymi na
niechęci do wizyt u ginekologa w asyście rodziców niepełnoletnich lub też wymóg uzyskania zgody na wizytę i na poradę. Niska świadomość realiów funkcjonowania młodego pokolenia Polaków wpływa na niejednokrotny sprzeciw rodziców na odbieranie świadczenia medycznego przez pozostającą pod jego opieką osobę niepełnoletnią. Wynikiem takiej sytuacji jest brak zgody na świadczenia umotywowany kwestiami ideologicznymi, które w żadnym wypadku nie powinny stać w opozycji do kwestii zdrowotnych.
Wobec szeregu powyższych argumentów oraz licznych apeli przedstawicieli organów stojących na straży praw obywatelskich, a także organizacji pozarządowych, w przekonaniu autorów projektu konieczne stało się dokonanie nowelizacji powyższych ustaw we wskazanym zakresie.
Projekt będzie miał bardzo pozytywne skutki społeczne i prawne, gdyż pozwoli na realizację przepisów zawartych w art. 40 ust. 1. oraz art. 46 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz 12 ust. 1 Konwencji o prawach dziecka, nakazującymi zapoznać się z opinią dziecka w jego własnych sprawach oraz uszanować zajęte przez nie stanowisko, w kontekście świadczeń medycznych dotyczących sfery intymnej małoletniego, który ukończył 15 rok życia.
Ustawa nie wpływa negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi i jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
Dziękuję.
