Symulacja polityczna

Ustawa z 2020 roku
o likwidacji powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy

Art. 1
Likwiduje się Powiatowe Urzędy Pracy oraz Wojewódzkie Urzędy Pracy.

Art. 2
Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, kompetencje zawarte w art. 9 tejże ustawy realizowane są przez samorządy terytorialne na podstawie umów z pozarządowymi agencjami zatrudnienia.
1) Wybór agencji zatrudnienia odbywa się poprzez procedurę przetargową.
2) Dopuszcza się wybór kilku agencji zatrudnienia przez jednostkę samorządową.

Art. 3
Kompetencje urzędów pracy przejmują agencje zatrudnienia z którymi samorząd terytorialny podjął współpracę w ramach umowy zgodnej z art. 2 niniejszej ustawy.
1) Umożliwia się w ramach funduszy przyznanych na promocję zatrudnienia, wypłatę rocznych premii dla agencji zatrudnienia za wykonanie planów we wzroście zatrudnienia w powiecie. Kwota ta jednak nie może wykraczać poza przyznane środki finansowe na realizacje celów przez jednostki samorządowe.

Art. 4
Źródło finansowania dotychczasowych programów promocji zatrudnienia pozostaje bez zmian, zaś programy rządowe oraz samorządowe w zakresie promocji zatrudnienia są kontynuowane według ustanowionego prawa.

Art. 6
Każda jednostka samorządowa odpowiedzialna za prowadzenie promocji zatrudnienia oraz realizacji wymagań zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zobowiązana jest do tworzenia rokrocznego sprawozdania dotyczącego celowego poziomu bezrobocia na terenie jednostki oraz tworzenia benchmarku z wykonania celu.

Art. 5
W zakresie realizacji powierzonych zadań dotyczących aktywizacji bezrobotnych, prowadzenia promocji zatrudnienia oraz wykonywania poprzez agencje zatrudnienia zadań określonych w przetargu, jednostki samorządowe prowadzą comiesięczną kontrolę na podstawie sprawozdań agencji zatrudnienia.
1) W przypadku niewywiązywania się z powierzonych obowiązków przez agencję zatrudnienia, jednostki samorządowe mają prawo do zerwania umowy na obsługę w zakresie promocji zatrudnienia
2) w przypadku ust. 1) zastrzega się, iż muszą być to rażące uchybienia w prowadzeniu działalności.

Art. 7
Przejęcie kompetencji urzędów pracy przez agencje zatrudnienia następuje po wybraniu agencji zatrudnienia odpowiedzialnej w trybie Art. 2 tejże ustawy, jednak nie wcześniej niż po zakończeniu likwidacji urzędu pracy i przekazaniu wszystkich zadań.
1) Likwidacja urzędu pracy nie może trwać dłużej niż 30 dni od momentu ogłoszenia wygranego przetargu na prowadzenie promocji zatrudnienia na terenie jednostki samorządowej

Art. 8
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w dzienniku ustaw.

Sprawozdawca: minister pracy i polityki społecznej Andżelika Możdżanowska


Pani Marszałek,
Wysoka Izbo,

Od wielu lat pojawiały się w Polsce projekty likwidacji Urzędów Pracy blokowane często przez samorządy ze względu na fakt, iż w Urzędach Pracy można zatrudniać dosłownie każdego. Nawet nie mającego kompetencji do sprawowania swojej funkcji należycie. Wydaje nam się, że w dobie wolnego rynku Urzędy Pracy powinny funkcjonować na zasadach kapitalistycznych i być do nich dostosowane. Natomiast dotychczas urzędy pracy nastawione były, i są, na system gospodarki centralnie planowanej i rozdzielają stanowiska bez żadnego uzasadnienia. Zdarzają się przypadki gdy np. osoba z wykształceniem ogólnym kierowana jest do stanowisk które w żaden sposób kompetencjami nie pasują do jej umiejętności.

Urzędy pracy są nieefektywne, kosztowne i do tego mają zatrudnienie nieadekwatne do potrzeb. W sytuacji gdy np. kolejki do rejestracji bezrobotnych są wręcz przysłowiowe, na stanowiskach doradców zawodowych gdzie bezrobotni podpisują się na liście, bowiem tak funkcjonują te stanowiska, nie ma żadnych osób.

Rząd nie zamierza i nie chce utrzymywać z kieszeni płatnika nieefektywnych urzędów które mimo wielu programów szkoleniowych i programów naprawczych nie potrafią nadal wykorzystać swoich ustawowych kompetencji do promocji zatrudnienia.

Ustawa wprowadza więc w życie projekt znany z rynków Republiki Federalnej Niemiec a także Wielkiej Brytanii, partnerstwa publiczno-prywatnego gdzie powiaty dysponują możliwością wybierania w drodze konkursu, agencji zatrudnienia które w imieniu Państwa zajmują się odnajdywaniem pracy oraz wdrażaniem programów szkoleń dla bezrobotnych. Model ten funkcjonuje z powodzeniem bowiem osoba bezrobotna po pierwsze często otrzymuje telefon Z agencji zatrudnienia a nie musi koniecznie jeździć do agencji by samemu tych ofert szukać, po drugie agencjom zależy na odnajdywaniu pracy ze względu na roczną ocenę ich działań oraz możliwość otrzymywania przewidzianych w ustawie środków premiowych za zmniejszanie bezrobocia.

Ustawa nie wpłynie negatywnie na sytuację rodzin z dziećmi.

Dziękuję.

Leszek Balcerowicz

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Zgadzam się z wnioskodawcami, że prawdziwą poprawę działania urzędów pracy przyniesie tylko i wyłącznie ich prywatyzacja tj. sytuacja gdy wszystkie usługi rynku pracy są kontraktowane i zlecane podmiotom prywatnym. Urzędy pracy można by całkowicie zlikwidować. W niektórych krajach (Australia od 1998, Holandia od 2002) prywatne instytucje pośrednictwa zastąpiły instytucje publiczne. Pieniądze na aktywizację bezrobotnych pochodzą z budżetu państwa i są rozdzielane w formie przetargów. Najbardziej efektywni wygrywają najwięcej przetargów, a ci, którzy nie uzyskali satysfakcjonujących wyników nie są dopuszczani do kolejnej tury przetargów. Niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jest wprowadzenie silnych bodźców ekonomicznych do poprawy efektywności (podobnym mechanizmem jest bon edukacyjny w obszarze oświaty). Innym pozytywnym efektem tych działań byłoby ograniczenie zatrudnienia w urzędach pracy.

Prywatyzacja urzędów pracy (ewentualnie ich komercjalizacja) jest możliwa do realizacji w Polsce, jednakże przy projektowaniu nowych rozwiązań należy pamiętać o uwzględnieniu takich efektów jak creaming. Dlatego uważamy, że przeniesienie wprost całości zadań urzędów pracy do nowych agencji pracy nie jest najszczęśliwszym rozwiązaniem bez systemowej reformy rynku pracy. Jak ta ustawa wpisuje się w całokształt strategii walki z bezrobociem? Czy rząd zamierza znieść bariery ograniczające dostęp do rynku pracy osobom o niskich kwalifikacjach, ludziom młodym tuż po szkołach czy studiach? Czy rząd zamierza zreformować politykę społeczną tak, aby osobom zdolnym do pracy nie opłacało się żyć z zasiłku? Co rząd zamierza zrobić, aby zmniejszyć szarą strefę i emigrację zarobkową?

Co ze zjawiskiem tzw. fikcyjnych bezrobotnych, którzy rejestrują się w urzędach. Czy rząd planuje wszystkie osoby niepracujące objąć publicznym ubezpieczeniem zdrowotnym? Rozwiązanie to choć pozornie radykalne, nie stanowiłoby relatywnie dużego kosztu dla systemu, gdyż jedynie ok. 2% Polaków obecnie nie jest objętych ubezpieczeniem zdrowotnym. Ponadto osoby te mimo braku ubezpieczenia są i tak leczone generując koszty dla systemu. Rozwiązanie to odciążyłoby agencje pracy od skrupulatnego prowadzenia rejestrów bezrobotnych. Co z osobami z różnych względów nie chcących podjąć pracy (praca na czarno, wychowywanie dzieci)? Czy nadal będą musiały się rejestrować w nowych agencjach pracy, aby otrzymać ubezpieczenie zdrowotne?

W art. 2 proponujecie przeniesienie wszystkich kompetencji samorządów w zakres polityki rynku pracy do pozarządowych agencji zatrudnienia. Obejmuje to także takie kompetencje wskazane w art. 9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jak: przyznawanie i wypłacanie zasiłków oraz innych świadczeń z tytułu bezrobocia, wydawanie decyzji o statusie bezrobotnego i wypłacie świadczeń, koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego z innymi krajami itp. W naszej opinii tworzy to nie tylko nieuzasadniony kolejny szczebel pośredniczący w tych procesach, ale także tworzy szerokie pole do nadużyć. Przekazanie wypłaty środków budżetowych w ręce prywatne wydaje się nam bardzo ryzykowne. Czy przekazanie tych zadań do pozarządowych agencji pracy jest intencją rządu? Co stoi za taką propozycją kształtu tych procesów? Czy choćby wypłatą zasiłków nie mogłaby się zajmować opieka społeczna?

Druga kwestia to sposób rozliczania agencji. Wypłata premii za wykonanie planów we wzroście zatrudnienia to po pierwsze bardzo trudne do weryfikacji a po drugie znów miejsce do nadużyć. Czy pomoc bezrobotnemu w znalezieniu pracy poza powiatem nie będzie już sukcesem dla agencji? Rynek pracy nie jest już rynkiem lokalnym, a ogólnokrajowym, a wręcz ogólnoeuropejskim. Kolejna kwestia, to odpowiednie przypisanie wzrostu zatrudniania w powiecie do odpowiedniej agencji. Samorządy mogą podjąć współpracę z wieloma agencjami, ale czy będą w stanie zweryfikować obiektywnie, które z nich przyczyniły się do wzrostu zatrudnienia i należy im się premia? Co to jest "tworzenie benchmarku z wykonania celu"?Wykonanie celu można odnosić do określonego benchmarku - przynajmniej w takim wymiarze funkcjonuje to pojęcie w praktyce gospodarczej. Prosiłbym o wyjaśnienie intencji rządu, które stały za wskazanym sformułowaniem.

Ostatnia kwestia to duży nacisk na "promocję zatrudnienia". Ja rozumiem, że można promować produkt, który jest dostępny i nie ma na niego odpowiedniej liczby nabywców. Nie rozumiem jednak po co promować produkt, który jest pożądany i trudno dostępny? Chyba każdy bezrobotny chce znaleźć pracę, o ile oczywiście nie opłaca mu się siedzieć na zasiłku. Stąd chciałbym zapytać czy nie lepiej tą energię i fundusze przeznaczyć na podnoszenie kwalifikacji osób bezrobotnych i tworzenie nowych miejsc pracy?

Choć pomysł prywatyzacji pośrednictwa pracy Partia Liberalna uważa za słuszny, to zaproponowanych rozwiązań nie da się nazwać dobrą reformą. To co proponuje rząd to tak naprawdę komercjalizacja wszystkich zadań samorządów z zakresu rynku pracy bez żadnego przemyślenia czy prowadzenie tych zadań przez prywatne agencje pracy ma sens i przyniesie jakiekolwiek oszczędności dla budżetu.

Dziękuję.

Minister Andżelika Możdżanowska:

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Ponad 20-letnia przygoda Europy z PPP zaowocowała co najmniej 1400 przedsięwzięciami publiczno-prywatnymi o łącznej wartości ponad 253 miliardów Euro. W niektórych krajach, np. w Wielkiej Brytanii czy Portugalii, w modelu PPP realizuje się ponad 10% wszystkich inwestycji publicznych, a w niektórych sektorach udział PPP w ogólnej sumie inwestycji publicznych bywa znacznie wyższy (ok. 40 % wszystkich inwestycji w sektorze publicznej opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii jest realizowanych w modelu PPP). Do głównych korzyści wynikających z PPP zaliczyć należy wzmocnienie potencjału inwestycyjnego w sektorze infrastruktury i usług publicznych. Zaangażowanie kapitału prywatnego w projekty koncesyjne pozwala skierować zaoszczędzone środki publiczne na inne zadania i inwestycje, a w przypadku projektów finansowanych opłatą za dostępność PPP umożliwia realizację przedsięwzięcia wtedy, gdy podmiotowi publicznemu brakuje całości środków. Ponadto realizacja projektu w ramach PPP wiąże się z efektywizacją wydatków o ograniczonych kosztach całkowitych.

Przedsięwzięcia PPP, które wymagają świadczenia usług w zakresie funkcjonowania i utrzymania, stanowią dla sektora prywatnego silną zachętę do minimalizacji kosztów przez cały okres trwania projektu, co jest z natury trudne do osiągnięcia w ramach ograniczeń tradycyjnego budżetowania sektora publicznego. PPP pozwala również na szybsze wdrożenie projektów, bowiem obarczenie sektora prywatnego odpowiedzialnością za projekt i realizację, w połączeniu z płatnościami związanymi z dostępnością usług, stanowi istotne zachęty dla sektora prywatnego do realizacji przedsięwzięć w krótszym terminie.

Ile osób tyle jest przypadków i niestety Urzędy Pracy nie zajmują się barierami uniemożliwiającymi zatrudnienie, jakimi jest na przykład alkoholizm, choroba psychiczna czy przewlekła, zadłużenia alimentacyjne. Niestety, Urzędy Pracy nie mają instrumentów, które mogą tego typu bariery zwalczać. W prywatnych agencjach pracy doradca zawodowy nie opiekuje się tysiącem osób bezrobotnych, co daje około 10 minut miesięcznie gdyby urzędnik chciał się z każdym bezrobotnym spotkać. W agencjach publiczno-prywatnych obsługuje się około 50 bezrobotnych przez jednego doradcę. To pozwala na kilkudziesięciu godzinne wsparcie, które jest wsparciem zindywidualizowanym. W takiej sytuacji diagnoza jest bardziej dogłębna. PPP podchodzi do sytuacji osoby bezrobotnej bardzo holistycznie. Zajmuje się sprawami rodzinnymi, zdrowotnymi i problemami finansowymi. Partnerstwo Publiczno Prywatne, jeśli chodzi o walkę z bezrobociem zaistniało w Polsce dopiero kilka lat temu. My mamy niestety kilkunastoletnie opóźnienia w stosunku na przykład do Wielkiej Brytanii. Dzisiaj bardzo ważne jest to, by Partnerstwo Publiczno-Prywatne rozwijać.

80 procent transakcji w Polsce odbywa się ciągle gotówką. To między innymi powoduje, że szara strefa jest w naszym kraju nadal dużym problemem. Narzędziem do walki z pasywną szarą strefą może stać się infrastruktura, umożliwiająca płatności bezgotówkowe. Jej rozbudowa jest więc w interesie państwa. Wzrost bezgotówkowego obrotu o 100 proc. doprowadziłby do spadku szarej strefy o 2,3 proc. PKB i do wzrostu dochodów sektora finansów publicznych o ok. 7 mld zł. Płatności bezgotówkowe poprawiają warunki równej konkurencji, zwiększają dochody sektora finansów publicznych, a w wypadku zwykłych klientów - często są tańsze niż gotówkowe.

Sposobów na walkę z szarą strefą jest wiele. Jeden z nich wiąże się z obowiązkiem posiadania terminali płatniczych. Inny zakłada upowszechnianie elektronicznych wypłat wynagrodzeń (mechanizm ten stosują Chorwacja i Słowenia) oraz wypłacanie emerytur drogą elektroniczną (Dania, Szwecja). Gdybyśmy wzorowali się na Skandynawach, moglibyśmy odzyskać z szarej strefy nawet 3,2 proc. PKB, co przyniosłoby sektorowi finansów publicznych wymierną korzyść w postaci 4,2 mld zł netto. Inne pomysły na ograniczenie szarej strefy to: stosowane już w Polsce loterie paragonowe, wprowadzenie obowiązku stosowania kas fiskalnych (rozwiązanie przyjęte na Chorwacji i Węgrzech, Słowacji i w Serbii) oraz ulgi podatkowe dla konsumentów.

Ubezpieczenia zdrowotnego nie ma około 2,5 mln Polaków. Tyle nazwisk w systemie do weryfikacji uprawnień zapala się na czerwono. To ponad 5 proc. obywateli. W tej grupie jest wiele młodych osób, które pracują, lecz nie mają etatu. Konstytucja zapewnia wszystkim równy dostęp do służby zdrowia. System powinien być więc obywatelski, a nie ubezpieczeniowy. Sprawdzanie każdego pacjenta jest uciążliwe i kosztowne. Trzeba też zauważyć, część Polaków nie jest świadoma, że nie ma ubezpieczenia zdrowotnego. O tym, że nie mają ochrony, nie wie np. część osób prowadzących działalność gospodarczą. Wystarczy, że 1–2 dni spóźnią się z zapłatą składki, a automatycznie nie mają ubezpieczenia zdrowotnego. Przepisy w tym zakresie powinno się zmienić na bardziej korzystne dla ubezpieczonych, np. należy wprowadzić okres przejściowy, w którym mimo braku składki ochrona nadal obowiązuje.

Dziękuję.