Głos zabiera Nelli Rokita-ArnoldWasza Wysokość Książę Marszałku!
Szanowni Senatorowie!
Z wielką uwagą przeczytałam proponowany projekt ustawy i muszę przyznać, że szczerze zdziwiłam się propozycjami rządu w zakresie dowództwa nad Siłami Zbrojnymi RP. Procedowana ustawa wprost demoluje obecny system oparty na funkcji hetmana wielkiego koronnego. Chodzi mi konkretnie o artykuł 11, którego brzmienie jest oparte o zapisy sprzed reformy dowództwa Sił Zbronych z 2019 roku. Konkretnie chodzi mi o zapisy ustawy z 20 maja 2019 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Hetmana Wielkiego Koronnego i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej oraz z 20 maja 2019 roku o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej i ustawy o powszechnej służbie wojskowej.
Proponowana nowelizacja art. 3. ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej jest też w moim przekonaniu niezgodna z Konstytucją RP, która wyraźnie wskazuje hetmana wielkiego koronnego jako osobę nadrzędną względem innych dowódców Sił Zbrojnych RP w art. 123, co potwierdzają zresztą wskazane przeze mnie wyżej ustawy.
W obecnym systemie dowodzenia zrezygnowano z krytykowanego wcześniej systemu podziału odpowiedzialności dowódczej pomiędzy Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Dyrektora Generalnego, Dowódcę Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódcę Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Obecnie bezdyskusyjnym dowódcą jest hetman wielki koronny.
Proponowany projekt ustawy nie tylko przywraca ten zły system, ale wprowadza Obronę Terytorialną jako służbę niezależną od dowódców Sił Zbrojnych RP, a odpowiedzialną bezpośrednio przed Ministrem Obrony Narodowej. Jak rozumiem intencją wnioskodawców jest tu pozakonstytucyjne wzmocnienie roli rządu w stosunku do Króla. Według obecnych przepisów to Król mianuje bowiem hetmana wielkiego koronnego, według nowych de facto jego funkcję przejąłby szef MON, członek rządu.
Podzumowując, w mojej opinii art. 11. procedowanego projektu jest zły i niekonstytucyjny, podobnie kilka kolejnych artykułów, z tego samego powodu poinnno zostać zmienionych. W związku z tym proponuję następujące poprawki:
1)
usuwa się art. 11.
2)
art. 17. otrzymuje brzmienie:
Art. 17.
W ustawie z dnia 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium (Dz. U. z 2016 r. poz. 1108) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 ust. 1a otrzymuje brzmienie:
„1a. Minister Obrony Narodowej może upoważnić w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, Hetmana Wielkiego Koronnego do wyrażania zgody w sytuacji:
1) klęski żywiołowej i likwidacji jej skutków,
2) katastrofy lądowej, morskiej lub lotniczej,
3) konieczności udzielenia pomocy humanitarnej,
4) realizacji ćwiczenia wojskowego wynikającego z planu zatwierdzonego przez Ministra Obrony Narodowej
– jeżeli liczebność wojsk obcych nie przekracza pięciuset osób, a okres pobytu nie przekracza dwóch miesięcy.”;
2) w art. 4 w ust. 2a wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„Minister Obrony Narodowej może upoważnić Hetmana Wielkiego Koronnego do wyrażania zgody na przemieszczanie się przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:”.
3)
w art. 20. pkt. 2. otrzymuje brzmienie:
w art. 22 w ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) Hetman Wielki Koronny, Hetman Polny Koronny, Hetman Nadworny, Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej, dowódca (szef) jednostki organizacyjnej bezpośrednio podporządkowanej Ministrowi Obrony Narodowej lub nadzorowanej przez Ministra Obrony Narodowej albo ich zastępcy – decyzję, o której mowa w ust. 1, wydaje Minister Obrony Narodowej.”.
4)
art. 21. otrzymuje brzmienie:
Art. 21.
W ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1726) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 10 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) w korpusach podoficerów zawodowych i szeregowych zawodowych – Hetman Wielki Koronny, Hetman Polny Koronny, Hetman Nadowrny, Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej i Dowódca Garnizonu Warszawa, w podległych jednostkach wojskowych;”;
2) w art. 27 dodaje się ust. 4 i 5 w brzmieniu:
„4. Żołnierzom zawodowym można nadać tytuł żołnierza zawodowego inny niż stopień wojskowy.
5. Minister Obrony Narodowej może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić tytuły żołnierza zawodowego inne niż stopnie wojskowe, biorąc pod uwagę kwalifikacje uzyskane w odpowiednich formach kształcenia.”;
3) art. 43 otrzymuje brzmienie:
„Art. 43. 1. Wyznaczenie na stanowiska służbowe Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej następuje z uwzględnieniem odrębnych przepisów.
2. Kadencja na stanowiskach służbowych Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej wynosi trzy lata, z możliwością wyznaczenia na ponowną kadencję, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Żołnierz zawodowy zajmujący stanowisko służbowe Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej może być zwolniony z zajmowanego stanowiska przed upływem kadencji przez Króla Polski w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej lub na jego wniosek, jeżeli przemawiają za tym uzasadnione potrzeby Sił Zbrojnych.”;
4) w art. 44 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) Hetman Wielki Koronny, Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej i szef jednostki organizacyjnej właściwej do spraw uzbrojenia podległej Ministrowi Obrony Narodowej – w odniesieniu do stanowisk służbowych do stopnia etatowego podpułkownika (komandora porucznika) włącznie w podległych jednostkach wojskowych, z zastrzeżeniem pkt 3 i 4;”;
5) w art. 67:
a) po ust. 4 dodaje się ust. 4a–4f w brzmieniu:
„4a. Żołnierzom zawodowym wyznaczonym lub skierowanym do pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa wykonuje się jeden raz w czasie zawodowej służby wojskowej badanie polegające na pobraniu materiału genetycznego, realizowane przez podmioty lecznicze, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej.
4b. Pobrany materiał genetyczny jest przechowywany w podmiocie leczniczym, o którym mowa w ust. 4a, w pracowni właściwej do wykonania badania cytogenetycznego.
4c. Pobrany materiał genetyczny jest przechowywany przez okres pełnienia zawodowej służby wojskowej przez żołnierza, a po odejściu ze służby podlega komisyjnemu zniszczeniu.
4d. Pobrany materiał genetyczny niszczy niezwłocznie komisja powołana przez Ministra Obrony Narodowej. Z czynności komisji sporządza się protokół.
4e. Dokumentacja medyczna dotycząca pobranego materiału genetycznego może być udostępniona przez podmiot leczniczy, o którym mowa w ust. 4a, żołnierzowi zawodowemu, na jego wniosek.
4f. Koszty pobrania oraz przechowywania materiału genetycznego w podmiotach leczniczych, o których mowa w ust. 4a, są finansowane na podstawie umowy zawartej z kierownikiem podmiotu leczniczego.”,
b) w ust. 7 po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
„2a) tryb kierowania żołnierzy zawodowych na badania, o których mowa w ust. 4a, uwzględniając sprawność postępowania;”;
6) w art. 90 w ust. 1d wyrazy „o którym mowa w ust. 2 pkt 2” zastępuje się wyrazami „o którym mowa w ust. 1a pkt 2”;
7) w art. 111b ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Minister Obrony Narodowej, w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych, może określić inny termin zwolnienia z zawodowej służby wojskowej dla żołnierzy zawodowych posiadających stopnie wojskowe generałów (admirałów) wyznaczanych na stanowiska służbowe w organizacji międzynarodowej albo międzynarodowej strukturze wojskowej albo na stanowiska służbowe Hetmana Wielkiego Koronnego, Hetmana Polnego Koronnego, Hetmana Nadwornego, Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego lub Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej, którzy mieliby być zwolnieni ze służby na podstawie art. 111 pkt 5, za ich pisemną zgodą.”;
8) w art. 134a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W przypadku zwolnienia żołnierza ze służby kandydackiej na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 4 i 9 zwalnia się go z obowiązku zwrotu kosztów, o których mowa w art. 124 ust. 6, w przypadku powołania do zawodowej służby wojskowej lub pełnienia czynnej służby wojskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku wykonywania obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych lub Wojsk Obrony Terytorialnej – przez okres dwa razy dłuższy niż okres pełnienia służby kandydackiej, za który nalicza się koszty.”;
9) w art. 143 w ust. 2 pkt 2-3 otrzymują brzmienie:
2) Hetman Wielki Koronny– na wszystkie stanowiska służbowe do stopnia etatowego generała (admirała) włącznie w podległych mu jednostkach wojskowych, z zastrzeżeniem pkt 3–7;
„3) Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Hetman Polny Koronny, Hetman Nadworny, Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szef Służby Wywiadu Wojskowego i Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej – w odniesieniu do stanowisk służbowych do stopnia etatowego pułkownika (komandora) włącznie w podległych jednostkach wojskowych, z zastrzeżeniem pkt 4–7;”.
5)
art. 24. otrzymuje brzmienie:
Art. 24.
W ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego w art. 10:
1) w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego i innymi komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Hetmanem Wielkim Koronnym, Dowódcą Wojsk Obrony Terytorialnej, Szefem Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, dowódcami garnizonów wojskowych i jednostek wojskowych;”;
2) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia niepodlegającego ogłoszeniu, zakres i tryb współdziałania SKW i SWW ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego i innymi komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Hetmanem Wielkim Koronnym, Dowódcą Wojsk Obrony Terytorialnej, Szefem Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, dowódcami garnizonów wojskowych i jednostek wojskowych.”.
Poprawki 2-5 mają na celu dostosowanie ustawodawstwa do obecnego systemu dowództwa.
Apeluję do Czcigodnych Senatorów o poparcie przedstawionych poprawek w trosce o dobro Wojska Polskiego.
Ponadto mam jeszcze jedno poważne zastrzeżenie do projektu. Mam wrażenie, że proponowana nowelizacja zapisów ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej opiera się o złą treść ustawy, sprzed ostatniej nowelizacji. Mianowicie w obecnym brzmieniu w art. 11a ust. 1. ustawy nie ma podziału na punkty. Liczę, że wnioskodawcy zaproponują tu satysfakcjonującą zmianę, która pozwoli na przyjęcie tej ustawy.
Dziękuję.